- Прабачце, мадам, ці не магла б я з вамі пагаварыць?
Такое пытанне можна было лічыць недарэчным, бо Эдна, маленькая пакаёўка міс Марпл, гэтым самым зваротам ужо пачала гаворку са сваёю гаспадыняю.
Адзначыўшы гэта, міс Марпл адразу ж адказала:
- Вядома, Эдна. Заходзь і зачыні дзверы. Што здарылася?
Паслухмяна зачыніўшы дзверы, Эдна зайшла ў пакой, скамячыла ражок фартуха і некалькі разоў уздыхнула.
- Ну што, Эдна? - падбадзёрваючы, папыталася міс Марпл.
- О, прабачце, пані, гэта ўсё мая стрыечная сястра Глэдзіс. Бачыце, яна засталася без работы.
- Мне шкада яе, дарагая. Яна служыла ў Олд-Холе, праўда ж, у міс... міс... Скінераў?
- Ага, пані, праўда. І Глэдзіс гэта вельмі засмуціла, вельмі засмуціла.
- Аднак перад тым Глэдзіс даволі часта мяняла гаспадароў, праўда?
- Ага, пані. Яна гэта рабіла, каб не заседжвацца. Яна, пэўна, ніколі не супакоіцца, вы разумееце, што я хачу сказаць. Але, бачыце, яна заўсёды папярэджвала!
- А гэтым разам усё было наадварот? - суха папыталася міс Марпл.
- Але, пані, і гэта вельмі засмуціла Глэдзіс.
Міс Марпл крыху здзівілася. Яна помніла Глэдзіс, якая іншы раз прыходзіла піць гарбату у кухню ў свой «выхадны» дзень, помніла як дзябёлую дзяўчыну-рагатушку, заўсёды з ураўнаважаным характарам.
- Бачыце, пані, усё гэта таму, што міс Скінер не так усё зразумела.
- Як зразумела міс Скінер? - цярпліва папыталася міс Марпл.
Цяпер ужо Эдна выклала ўсе свае навіны:
- О, пані, гэта такі ўдар для Глэдзіс. Бачыце, прапала адна брошка ў міс Эміліі, і такі падняўся вэрхал, што і ўявіць нельга. Вядома, нікому не падабаецца, калі такое здараецца; гэта такое хваляванне, пані, вы разумееце, што я хачу сказаць. Глэдзіс памагала шукаць. Шукалі ўсюды. Міс Лавінія ўжо загаварыла, што пойдзе ў паліцыю, і раптам брошка знайшлася. Яна ляжала ў шуфлядцы ў туалетным століку. Глэдзіс падзякавалі.
А тут на другі дзень разбілася талерка, міс Лавінія вельмі раззлавалася і сказала Глэдзіс за месяц звольніцца. Глэдзіс адчула, што гэта не за талерку і што міс Лавінія проста шукае зачэпку, і гэта, відаць, за брошку; яны думаюць, нібы яна ўзяла яе і паклала зноў, калі сказалі пра паліцыю. Але Глэдзіс не магла гэтага зрабіць, яна б ніколі не рашылася на такое. А што ёй рабіць, калі пра яе пойдуць розныя плёткі, гэта ж вельмі непрыемна дзяўчыне, вы ж ведаеце, пані.
Міс Марпл згодна кіўнула галавою. Хоць яна і не адчувала асаблівай сімпатыі да гэтай дзябёлай самаўпэўненай Глэдзіс, яна верыла ў сумленнасць дзяўчыны і добра ўяўляла, як здарэнне магло ўзрушыць яе.
Эдна спыталася з сумам:
- Я думаю, тут вы нічым не паможаце, пані?
- Скажы ёй, каб не рабіла глупства, - сказала міс Марпл рашуча. - Калі яна не брала брошкі - а я ўпэўненая, што не брала, - дык ёй няма чаго хвалявацца.
- Пойдуць чуткі, - з сумам сказала Эдна.
- Сёння я буду там і пагавару з міс Скінерамі, - супакоіла яе міс Марпл.
- Дзякуй, мадам, - сказала, Эдна.
Олд-Хіл быў вялікі дом віктарыянскага стылю, акружаны лесапаркам. Паколькі выявілася, што яго нельга было прадаць і здаць у наём такім, як ён ёсць, цалкам, нейкі спрытны спекулянт раздзяліў дом на чатыры асобныя кватэры «з цэнтральнай абагравальнай сістэмаю і паркам». Паркам валодалі ўсе кватаранты. Эксперымент удаўся. Адну кватэру занялі багатая старая эксцэнтрычная лэдзі і яе служанка. Гэтая старая захаплялася птушкамі, і кожны дзень яна збірала цэлае птушынае царства на кармленне. Другую кватэру арандаваў суддзя, які вярнуўся з Індыі, са сваёю жонкаю. Маладая пара, якая нядаўна пажанілася, заняла трэцюю кватэру, а чацвёртую два месяцы таму назад нанялі дзве старыя дзеўкі па прозвішчы Скінер. Казалі, што гаспадар быў задаволены. На самай справе ён баяўся дружбы кватарантаў, за якой прыходзіць і адчужанасць са скаргамі адзін на аднаго.
Міс Марпл была знаёмая з усімі, хоць добра нікога не ведала. Старэйшая сястра Скінер, міс Лавінія, была, калі можна так сказаць, цяглавая сіла. Міс Эмілія, малодшая, амаль увесь час ляжала ў пасцелі, пакутуючы ад розных хвароб, якія, на думку жыхароў Сент-Мары-Мід, былі больш выдуманыя. Толькі міс Лавінія шчыра верыла ў пакуты і цярпенне сваёй сястры, з гатоўнасцю патурала ўсім яе капрызам і бегала ў вёску і з вёскі, каб прынесці тое, чаго «раптам захацелася сястры».
На думку жыхароў Сент-Мары-Мід, калі б міс Эміліі прыпала хоць палавіна тых пакутаў, пра якія яна гаварыла, яна б ужо даўно паслала па доктара Хайдака. Але міс Эмілія, калі чула пра гэта, закатвала вочы і мармытала, што яе хвароба няпростая - лепшыя спецыялісты ў Лондане не маглі ў ёй разабрацца - і што адзін вядомы доктар правёў з ёю найноўшы курс лячэння і яна спадзяецца, што гэта паможа ёй. Ніякі звычайны тэрапеўт не можа яе вылечыць.
- І я так думаю, - гаварыла міс Хартнел з мілай прастатою, - што яна вельмі добра робіць, калі не кліча доктара. Паважаны доктар Хайдак з яго вясёлым норавам мог сказаць ёй, што ніякая яна не хворая, што можна ўставаць з пасцелі і не рабіць шуму. Ёй бы гэта пайшло на карысць!
А як што такіх дэспатычных лекаў не было, міс Эмілія валялася на канапе сярод пачкаў невядомых пілюль, адмаўлялася амаль ад усяго, што ёй гатавалі, і патрабавала нечага такога, што звычайна цяжка і складана дастаць.
На званок міс Марпл дзверы адчыніла Глэдзіс, якая была больш прыгнечаная, чым міс Марпл думала. У гасцёўні - чвэрць ранейшага пакоя, падзеленага на кухню, гасцёўню, ванную і пакоік з шафаю для служанкі, - насустрач міс Марпл устала міс Лавінія.
Лавінія Скінер была высокая хударлявая жанчына гадоў пяцідзесяці. У яе былі грубаваты голас і рэзкія рухі.
- Радая вас бачыць, - сказала яна. - Эмілія ляжыць. Сёння яна дрэнна сябе адчувае, небарака. Спадзяюся, яна захоча ўбачыць вас, гэта падбадзёрыць яе. Праўда, часам бывае, яна нікога не хоча бачыць. Небарака, яна - вельмі добрая.
Міс Марпл ветліва загаварыла. Прыслуга была галоўнай тэмаю размоў у Сент-Мары-Мід, таму не цяжка было скіраваць і гэтую размову ў патрэбным кірунку. Міс Марпл сказала, што яна чула, нібыта звальняецца такая слаўная дзяўчына, як Глэдзіс Холмс.
Міс Лавінія кіўнула.
- Пасля серады. Неакуратная з пасудаю, ведаеце. Гэта недапушчальна.
Міс Марпл уздыхнула і сказала, што ў наш час усім нам даводзіцца з чым-небудзь мірыцца. Цяпер так цяжка запрашаць дзяўчат у вёску. Ці напраўду міс Скінер мяркуе, што робіць правільна, звальняючы Глэдзіс?
- Ведаю, як цяжка знайсці служанку, - прызналася міс Лавінія. - У Дыверыксаў няма нікога. Але там, я не здзіўляюся, - заўсёды свары, джаз усю ноч, застолле ў любы час. Гэта дзяўчына нічога не разумее ў хатняй гаспадарцы. Мне шкада яе мужа! Потым Ларкінсы зусім нядаўна засталіся без служанкі. Я не здзіўляюся з іх страты, ведаючы характар суддзі і яго сняданак у шэсць гадзін раніцы - «Чота хазры», як ён яго называе. Да таго ж вечна мітуслівая місіс Ларкінс. Праўда, у міс Кармічэл даўно служыць Жанет... Хоць, па-мойму, яна вельмі непрыемная жанчына і, вядома, запалохвае старую.
- Значыць, вы не можаце змяніць свайго рашэння наконт Глэдзіс? Яна ж слаўная дзяўчына. Я ведаю ўсю іх сям'ю, вельмі сумленную і прыстойную.
Міс Лавінія адмоўна пакруціла галавою.
- У мяне ёсць падставы, - важна сказала яна.
- Вы згубілі брошку, я разумею... - ціха напомніла міс Марпл.
- Хто так гаворыць? Пэўна, дзяўчына. Праўду кажучы, я амаль упэўнена, што брошку ўзяла яна. Потым спалохалася і паклала яе ў шуфлядку. Вядома, зараз можна гаварыць усё што хочаш.
Яна перавяла гаворку на другое.
- Пайшлі наведаем Эмілію, міс Марпл. Я думаю, яна будзе радая.
Міс Марпл пакорна пайшла за міс Лавініяй. Гаспадыня пастукала ў дзверы і, дачакаўшыся запрашэння зайсці, завяла госцю ў лепшы пакой у кватэры. З-за прыапушчаных штораў у пакоі было змрочна. Міс Эмілія ляжала ў пасцелі, відаць, цешылася змрокам і сваімі пакутамі.
Слабае святло падала на худую істоту з нерашучым паглядам і кучмай рыжых, сівеючых, з кудзеркамі валасоў, закручаных вакол галавы. Галава яе была падобная на птушынае гняздо, аднак гнёзды птушкі робяць куды больш ахайна. У пакоі пахла адэкалонам, чэрствым бісквітам і камфарай.
Прыплюшчыўшы вочы, Эмілія Скінер сказала, што сёння ў яе «дзень з найгоршых».
- Хворы чалавек ведае, - гаварыла яна далей меланхалічным тонам, - які ён цяжар для другіх. Лавінія вельмі добрая. Лаві, дарагая, я так не люблю турбаваць цябе, але калі б ты наліла маю грэлку так, як я хачу... Яна вельмі поўная і цяжкая, але калі яна не зусім поўная, дык адразу астывае.
- Прабач, мілая. Дай яе мне. Я крыху адалью вады.
- Можа, калі ты адальеш, яе пасля можна будзе зноў напоўніць. Дома няма сухароў. Я думаю... Не, не, гэта не мае значэння. Я магу абысціся і без іх. Крыху нямоцнай гарбаты і цытрынавы скрылік. Няма цытрыны? Не, я не магу піць гарбату без цытрыны. Мне здаецца, раніцай малако было не зусім памяшанае. Я не люблю гарбату з малаком. Гэта не мае значэння! Я магу абысціся без гарбаты. Толькі я вельмі нядужая. Кажуць, вустрыцы памагаюць. Цікава, ці смачныя. Не, не, толькі не сёння, і так турбот хапае. Я магу пачакаць да заўтра.
Лавінія выйшла з пакоя, мармычучы сабе пад нос нешта няскладнае пра прагулку на роварах у вёску.
Міс Эмілія слаба ўсміхнулася госці і сказала, што яна цярпець не можа рабіць каму-небудзь лішнія клопаты.
Вечарам міс Марпл сказала Эдне, што, відаць, місія да Скінераў не дала вынікаў.
Яна ўстрывожылася, пачуўшы, што пагалоскі пра несумленнасць Глэдзіс ужо разнесліся па вёсцы.
На пошце яе спыніла міс Уэтэрбі.
- Дарагая Джэйн, ёй далі пісьмовую рэкамендацыю, у якой сказана, што яна старанная, спакойная і прыстойная, але нічога не сказана пра яе сумленнасць. А гэта, мне здаецца, важней за ўсё! Я чула, была нейкая непрыемнасць з брошкаю. Ведаеце, думаю, у гэтым нешта ёсць, бо ніхто не адпусціць у наш час служанку, калі тут няма нічога сур'ёзнага. Ім будзе вельмі цяжкй знайсці каго-небудзь яшчэ. Дзяўчаты проста не хочуць ісці ў Олд-Хол. Яны вяртаюцца дадому на выхадныя дні нервовыя. Вось пабачыце, Скінеры не знойдуць нікога, і, можа, тады гэта страшная іпахандрычная сястра ўстане і зробіць што-небудзь сама.
Вялікае засмучэнне было для вёскі, калі стала вядома, што міс Скінеры праз агенцтва нанялі новую пакаёўку, якая адпавядала ўсім сястрыным патрабаванням і была бездакорная.
- У рэкамендацыі за тры гады працы яе толькі хваляць. Яна хоча працаваць толькі ў правінцыі і нават зарплату просіць меншую, чым у Глэдзіс. Я ведаю, што нам вельмі пашчасціла.
- Ну, не кажыце, - сказала міс Марпл, з якой міс Лавінія падзялілася гэтымі падрабязнасцямі ў рыбнай краме. - Вельмі ўжо гэта здаецца нечакана добрым, каб быць праўдаю.
Потым у Сент-Мары-Мід чакалі, што «бездакорнасць» зменіць сваё рашэнне і ў апошні момант адмовіцца прыехаць.
Аднак ніводнае прадказанне не спраўдзілася, і ўсе бачылі, як прыслуга-золатка, звалі яе Мэры Хігінс, праехала на таксі па ўсёй вёсцы да Олд-Хола. Усе згадзіліся, што яна прыгожая. Вельмі прыстойная жанчына, сціпла і зграбна апранутая.
Калі другім разам міс Марпл наведала Олд-Хол з выпадку вярбоўкі кіяскёраў на царкоўнае свята, дзверы ёй адчыніла Мэры Хігінс. Яна і напраўду была нібы пакаёўка вышэйшага разраду: гадоў пад сорак, акуратна ўкладзеныя чорныя валасы, ружовыя шчокі, круглявы стан, апранутая ў чорнае з белым фартухом і ў белым каптуры. «Вельмі добрая, старамоднага стылю служанка, - сказала пазней міс Марпл. - Правільнае вымаўленне, голас ціхі і пачцівы, не тое што ў Глэдзіс - рэзкі, невыразны».
Міс Лавінія была спакайнейшая чым звычайна. Яна пашкадавала, што не можа папрацаваць на свяце ў кіёску - занятая сястрою, - прапанавала значную грашовую кампенсацыю і абяцала купіць партыю сцізорыкаў і дзіцячых шкарпэтак.
Міс Марпл заўважыла, што гаспадыня вельмі добра выглядае.
- Я вельмі ўдзячная Мэры. Я задаволена, што пазбавілася ад той дзяўчыны. Мэры напраўду неацэнная. Добра кухарыць і стол сервіруе выдатна; трымае нашу маленькую кватэру ў ідэальнай чысціні, штодзень выбівае матрацы. І яна такая ўважлівая да Эміліі!
Міс Марпл спыталася пра здароўе Эміліі.
- О, небарака, нядаўна яна зноў захварэла. Вядома, не яе віна, але гэта крыху цяжкавата. Хоча, каб ёй згатавалі што-небудзь, а калі гэта зробіш, гаворыць, што не можа есці цяпер; праходзіць паўгадзіны, і яна зноў просіць тое самае, але ўсё ўжо астыла, і даводзіцца гатаваць зноў. Клопатаў шмат, але, на шчасце, Мэры, здаецца, не звяртае ўвагі на ўсё гэта. Яна гаворыць, што ўжо даглядала інвалідаў і разумее іх. Гэта такая падтрымка.
- Вам пашанцавала, дарагая, - сказала міс Марпл.
- Ага, сапраўды. Мусіць, Мэры нам бог паслаў за нашы малітвы.
- Яна такая добрая, - заўважыла міс Марпл, - што мне проста не верыцца. Я на вашым месцы была б крыху асцеражнейшая.
Лавінія Скінер зразумела гэту заўвагу па-свойму.
- О, будзьце ўпэўнены, я зраблю ўсё магчымае, каб ёй было добра ў нас. Я не ведаю, што буду рабіць, калі яна ад нас пойдзе.
- Не думаю, што яна пойдзе ад вас раней, чым гатовая будзе пайсці, - сказала міс Марпл і ўважліва паглядзела на гаспадыню.
- Калі б не хатнія клопаты, можна было б абысціся без прыслугі, - сказала міс Лавінія. - Як там ваша Эдна?
- Нічога, спраўляецца добра. Можа, не так, як ваша Мэры, але затое я пра Эдну ведаю ўсё, бо яна вясковая дзяўчына.
Ужо ў прыхожай міс Марпл пачула злосны голас хворай.
- Гэты кампрэс зусім высах... Доктар Алертан асабліва папярэджваў пастаянна сачыць за вільготнасцю. Добра, пакіньце яго. Я хачу гарбату і яйцо. Варыць толькі тры з паловай хвіліны, помніце, і папрасіце да мяне міс Лавінію.
Энергічная Мэры выйшла са спальні і сказала Лавініі:
- Міс Эмілія просіць вас наведаць яе.
Сказаўшы гэта, Мэры памагла міс Марпл надзець паліто, падала парасон і адчыніла дзверы. Усё гэта яна зрабіла хутка і якасна.
Міс Марпл упусціла парасон, паспрабавала падняць і ўпусціла сумку, якая адчынілася. Мэры старанна памагла сабраць рэчы, якія выпалі з сумкі: насоўку, разліковую кніжку, старамодны скураны кашалёк, два шылінгі, тры пенсы і пачатую паласатую мятную цукерку.
Калі Мэры падала цукерку, міс Марпл збянтэжылася.
- Ах, гэта, відаць, малыш місіс Клементс. Я памятаю, ён смактаў яе і ўзяў пагуляць маю сумку. Пэўна, ён паклаў. Яна ж вельмі ліпкая, праўда?
- Я выкіну, мадам?
- Ага, ага, вядома. Дзякуй.
Мэры нагнулася, каб падняць апошнюю рэч - маленькае люстэрка, узяўшы якое міс Марпл радасна ўсклікнула:
- Якое шчасце, што не разбілася!
Яна развіталася і пайшла, а Мэры, як і належыць ветлівай служанцы, стаяла ў дзвярах, з абыякавым тварам і недаедзенай паласатай ліпкай цукеркаю ў руцэ.
Дзесяць дзён у Сент-Мары-Мід усім давялося выслухоўваць размовы пра выдатныя якасці новай служанкі міс Лавініі і міс Эміліі.
На адзінаццаты дзень вёска ахнула ад сенсацыі.
Мэры, гэта дасканаласць, знікла! Яе ложак астаўся засцелены, а дзверы ў пакоі былі незачыненыя. Яна ціха ўцякла пад заслонай ночы.
Але прапала не толькі Мэры! Прапалі яшчэ дзве брошкі і пяць пярсцёнкаў у міс Лавініі, тры пярсцёнкі, кулон, бранзалет і чатыры брошкі ў міс Эміліі.
Гэта быў пачатак катастрофы.
У маладой місіс Дыверыкс прапалі брыльянты, якія яна трымала ў незамкнутай шуфлядцы ў стале, а таксама некалькі каштоўных футраў, якія яна атрымала на сваё вяселле. У суддзі і ў яго жонкі таксама былі ўкрадзены такія-сякія каштоўнасці і нейкая сума грошай. У вялікім горы была міс Кармічэл. Прапалі не толькі некалькі вельмі каштоўных камянёў, але і вялікія грошы, якія яна трымала ў кватэры. У той вечар у Жанет быў выхадны, а яе гаспадыня, як звычайна, прагульвалася ў садзе, склікала птушак і карміла іх. Стала зразумела, што Мэры, гэтая бездакорная пакаёўка, мела ключы ад усіх кватэр!
Трэба прызнацца, у Сент-Мары-Мід крыху злараднічалі. Вельмі ўжо многа пахвалялася міс Лавінія сваёй слаўнай Мэры.
- А на самай справе, дарагая, проста звычайная зладзюжка!
Потым адбылося цікавае адкрыццё. Мэры знікла не толькі з вёскі. У агенцтве, якое яе рэкамендавала і паручалася за яе, выявілася, што Мэры Хігінс зусім другая жанчына, якая служыць пакаёўкаю ў сястры настаяцеля сабора. Але гэта сапраўдная Мэры жыве ў Карнуэле.
- Чыстая работа, - вымушаны быў прызнаць інспектар Слэк. - І па-мойму, яна «працуе» з шайкаю. За год да гэтага адбыўся амаль такі самы выпадак у Нортумберлендзе. Рэчаў не знайшлі, злодзеяў не схапілі. Але мы яе знойдзем!
Інспектар Слэк заўсёды быў самаўпэўнены чалавек.
Аднак тыдні ішлі, а Мэры Хігінс заставалася на свабодзе. Дарэмна інспектар падвойваў сваю энергію, якой так не адпавядала яго прозвішча*.
* Слэк - павольны, лянівы (англ.).
Міс Лавінія, як і раней, бедавала. Міс Эмілія так расхвалявалася і спалохалася за сваё здароўе, што папрасіла прывесці доктара Хайдака.
Усім у вёсцы было вельмі цікава даведацца, што ён думае пра хваробы міс Эміліі, але, вядома, папытацца ў яго не маглі. Звесткі, якія задаволілі цікаўнасць па гэтым пытанні, дайшлі праз містэра Міка, які заляцаўся да Клары, служанкі місіс Прайс-Рыдлі. Стала вядома, што доктар Хайдак выпісаў міс Эміліі супакойлівую мікстуру і валяр'янку, якая, на думку містэра Міка, была выпрабаваным лякарствам для ўсіх сімулянтаў у арміі!
Крыху пазней вёска даведалася, што міс Эмілія, незадаволеная існуючай медыцынскай абслугай, заявіла, што па стану здароўя ёй трэба пераехаць у Лондан, бліжэй да спецыялістаў, якія могуць разабрацца ў яе хваробе. Яна сказала, што гэта трэба і Лавініі.
Вызвалялася кватэра.
Праз некалькі дзён міс Марпл, расчырванелая ад хуткай хады і злёгку ўсхваляваная зайшла ў паліцэйскі ўчастак у Мач-Бенхаме і запыталася, дзе знайсці інспектара Слэка.
Інспектару Слэку не спадабалася міс Марпл, але ён ведаў, што галоўны канстэбль, палкоўнік Мэлчэт, думае інакш. Таму вельмі неахвотна ён запрасіў яе.
- Добры дзень, міс Марпл. Чым магу служыць?
- О, прабачце, - сказала міс Марпл, - баюся, вы спяшаецеся.
- Многа работы, - пацвердзіў інспектар. - Але ў мяне ёсць некалькі хвілін.
- О, прабачце, - гаварыла далей міс Марпл, - спадзяюся, я змагу дакладна ўсё расказаць. Ведаеце, вельмі цяжка каму-небудзь тлумачыць сваю думку, праўда? Не, відаць, вам растлумачу. Што зробіш, не атрымала сучаснай адукацыі - толькі гувернантка, ведаеце, якая вучыла дзяцей, каб запаміналі даты ангельскіх каралёў і таму, што вядома ўсім... ну, і як працаваць з пруткамі і ўсё такое. Блытаюся, ведаеце, не навучана гаварыць коратка і ясна. Якраз тое, што я хачу зрабіць. Гаворка ідзе, бачыце, пра Глэдзіс, пакаёўку міс Скінераў.
- Мэры Хігінс, - паправіў інспектар Слэк.
- Гэта другая пакаёўка. А я гавару пра Глэдзіс Холмс. Дзёрзкая дзяўчына, і не кожнаму падабаецца мець з ёю справы, але яна сумленная, а гэта, прызнацца, вельмі важна.
- Наколькі мне вядома, яе ні ў чым не абвінавачваюць, - сказаў інспектар.
- Ага, я ведаю, абвінавачання няма, але ад гэтага не лепей. Таму што, бачыце, людзі ўсё пляткараць. Я ведала, што дрэнна раскажу. Увогуле, я хачу сказаць, што цяпер важна знайсці Мэры Хігінс.
- Вядома, - вырвалася ў інспектара Слэка. - У вас ёсць якія-небудзь меркаванні наконт гэтага?
- Праўду кажучы, ёсць, - сказала міс Марпл. - Можна задаць вам адно пытанне? Ці маюць якое-небудзь значэнне адбіткі пальцаў?
- А, - вымавіў інспектар Слэк. - Вось тут дык яна была хітрэйшая за нас і працавала або ў гумавых пальчатках, або ў простых. Яна была вельмі асцярожная, усё выцерла ў сваёй спальні і ў другіх пакоях. Нідзе не знайшлі ніводнага адбітка пальцаў!
- Калі б у вас былі адбіткі яе пальцаў, гэта памагло б вам?
- Магчыма, мадам. Яны могуць быць вядомыя ў Скотланд-Ярдзе. Я ўпэўнены, гэта не першая яе справа!
Міс Марпл кіўнула галавою. Яна адчыніла сумку і дастала з яе маленькую скрыначку. Усярэдзіне, асцярожна замацаванае на вугалках ватаю, ляжала маленькае люстэрка.
- Маё люстэрка, - тлумачыла міс Марпл. - На ім адбіткі пальцаў пакаёўкі. Па-мойму, яны павінны захавацца: перад тым як падняць люстэрка, яна трымала ў руках ліпкую цукерку.
Інспектар Слэк вылупіў вочы.
- Вы ўзялі адбіткі пальцаў наўмысна?
- Вядома.
- Ужо тады вы падазравалі яе?
- Разумееце, мне здалося, што яна занадта добрая, каб быць сапраўднаю. Так я і сказала міс Лавініі. Але яна проста не захацела зразумець майго намёку! Ведаеце, інспектар, я не веру ў ідэальных людзей. У большасці з нас ёсць недахопы, а ў хатняй прыслугі яны распазнаюцца вельмі хутка!
- Ну што ж, - сказаў інспектар, прыходзячы ў сябе, - я вам вельмі ўдзячны. Мы пашлём адбіткі пальцаў у Скотланд-Ярд і паглядзім, што яны нам скажуць.
Ён змоўк. Міс Марпл схіліла галаву набок і паглядзела на яго.
- А вы не лічыце патрэбным, інспектар, прыгледзецца бліжэй да дома?
- Што вы хочаце сказаць, міс Марпл?
- Гэта вельмі цяжка растлумачыць, але калі вы сустракаеце нешта дзіўнае, вы заўважаеце яго. Хоць часцей за ўсё гэтае незвычайнае - дробязь. Я адчувала гэта заўсёды: я маю на ўвазе Глэдзіс і справу з брошкаю. Яна - сумленная дзяўчына; яна не брала гэтай брошкі. Тады чаму міс Скінер западозрыла яе? Сама міс Скінер не дурная, зусім не дурная! Чаму ж яна так хацела пазбавіцца ад дзяўчыны, якая была добрай служанкаю, калі знайсці новую прыслугу вельмі цяжка? Гэта было незвычайна, разумееце. Таму я зацікавілася. Вельмі зацікавілася. І заўважыла яшчэ адну дзіўную рэч! Міс Эмілія - іпахондрык, але яна - першы іпахондрык, хто адразу не запрасіў хоць якога-небудзь доктара. Іпахондрыкі любяць дактароў. Міс Эмілія - не!
- На што вы намякаеце, міс Марпл?
- Я намякаю на тое, што міс Лавінія і міс Эмілія - дзіўныя людзі. Міс Эмілія ўвесь час праводзіць у цёмным пакоі. І калі яе валасы - не парык, я... я з'ем свой шыньён! І вось што я скажу: вельмі можна худой, бледнай жанчыне з сівымі валасамі, якая ўвесь час хныкае, стаць кругленькай, з ружовымі шчочкамі і чорнымі валасамі. І ніхто, я ўпэўненая, ніколі не бачыў разам міс Эмілію і Мэры Хігінс.
Хапае часу, каб зрабіць адбіткі ўсіх ключоў, хапае часу, каб даведацца ўсё пра другіх кватарантаў, пасля пазбаўляюцца ад мясцовай дзяўчыны. І вось аднойчы ўначы міс Эмілія робіць хуткую прагулку праз вёску і на другі дзень прыязджае на станцыю як Мэры Хігінс. І потым, у зручны момант, Мэры Хігінс знікае і пакідае пасля сябе шум і гвалт. Я скажу вам, інспектар, дзе вам знайсці яе. На канапе міс Эміліі Скінер! Вазьміце ў яе адбіткі пальцаў, калі вы не верыце мне, і пераканаецеся, што я кажу праўду! Пара спрытных зладзеек - вось хто такія Скінеры, і я не сумняваюся, што яны робяць гэтыя справы з тымі, хто хавае крадзенае, не ведаю, як вы іх там называеце. Але гэтым разам яны не знікнуць з крадзенымі рэчамі. Я не магу дапусціць, каб сумленная рэпутацыя дзяўчыны з нашай вёскі была сапсавана. Глэдзіс Холмс з сумленнем чыстым, як крышталь, і ўсе павінны пра гэта ведаць! Добрага вам здароўя!
І пакуль інспектар Слэк апамятаўся, міс Марпл з дастойным выглядам пакінула кабінет.
- Фю! - прысвіснуў ён. - Дзіўна, калі гэта праўда.
Неўзабаве ён пераканаўся, што гэта так.
Палкоўнік Мэлчэт падзякаваў Слэку за хуткае расследаванне, а міс Марпл запрасіла на гарбату Глэдзіс з Эднаю і сур'ёзна пагаварыла з Глэдзіс, параіла ёй знайсці добрую работу і трывала асталявацца.