...Ізноў наведаў я
Той ціхі кут, дзе доўгіх два гады
Пустэльнікам прабавіў непрыкметна.
Ўжо дзесяць год мінула з той пары,
І шмат змянілася ў жыцці маім,
І сам, пакорны вечнаму закону,
Змяніўся я, але нанова тут
У памяць кінуліся успаміны, —
Здаецца мне, яшчэ учора толькі
Хадзіў я гэтым гаем.
Вось і хатка,
Дзе жыў я з беднай няняю маёй,
Сасланы ў глуш. Няма маёй старэнькай,
Не чую больш яе паважных крокаў:
Бывала, ў досвецце на варту выйдзе
І тупае за сценкай...
А ўвечары, пад вый і скогат буры
Гаворыць казкі — я іх добра помню,
Не прыядаліся яны ніколі.
А вось лясная горка, на каторай
Сядзеў я часта моўчкі і глядзеў
На возера і смутна, смутна думаў
Аб іншых берагох, аб іншых хвалях...
Між жоўтых ніў, зялёных сенажацей,
Яно, сінеючы, лягло шырока,
І на яго прасторы невядомым
Рыбак на чоўне цягне за сабою
Убогі нерат. Берагам пакатым
Рассыпаліся вёскі, а за імі,
Сагнуўся млын, крыламі ледзьве, ледзьве
Варочае пры ветры.
На мяжы
Ўладарстваў дзедаўскіх, на месцы тым,
Дзе ўгору падымаецца дарога,
Скапаная дажджамі, тры сасны
Стаяць; адна далей, а дзве другія
Амаль што побач. Тут, калі паўз іх
Я ехаў конна месячнаю ноччу,
Знаёмым шумам шолах іх вяршынь
Мяне вітаў. Дарогай тою самай
Цяпер праехаў я, перад сабою
Пабачыў іх ізноў: яны ўсё тыя ж,
І той жа іх знаёмы слуху шолах,
Але пры каранёх іх пастарэлых,
Дзе ўсё было калісьці пуста, гола,
Цяпер разросся маладзенькі гай;
Зялёная сям’я вакол таўпіцца
Пад ценем іх, як дзеці. А паводдаль
Стаіць адзін пахмурны іх таварыш,
Як халасцяк стары: ваўкол яго,
Ян і раней, пустэча.
Добры дзень,
Плямя чужое, слаўнае! Не я
Пабачу ваш магутны сталы ўзрост,
Калі перарасцеш маіх знаёмых
І галаву старую іх заслоніш
Ад вока падарожнага. Няхай!..
Няхай жа мой унук прыветны шум
Пачуе ваш, калі вяртацца будзе
З бяседы дружнай, поўны шчасных думак;
Ён пройдзе каля вас у мроку ночы
І ўспомніць пра мяне.
Гаі
Міхайлаўскія, рознымі гадамі
З’яўляўся я пад ваш ласкавы цень.
Калі вы першы раз мяне сустрэлі,
Тады я быў вясёлым юнаком,
Бяспечна, прагна браўся толькі жыць.
Гады прамчаліся — вы прынялі мяне
Прысталага вандроўніка. Яшчэ
Я малады быў, але цяжкі лёс
Няроўнай барацьбой мяне стаміў;
Я жорсткім стаў. У смутку часта
Задумваўся аб моладасці я,
Патрачанай у іспытах бясплодных,
Аб строгасці заслужаных папрокаў,
Аб дружбе, што сплаціла шчырай крыўдай
За жар душы даверлівай і кволай, —
І горка, горка накіпала ў сэрцы...