Байка
Што ж, Мікалай быў бедны чалавек,
І з гора нам яго падшкеліваць не след;
Хутчэй пашкадаваць, што церпіць гэткі здзек...
Не праўда ж, мой сусед?
Падцяла Мікалая і горасці нагнала
Хвароба жончына. А потым — дзеці зноў
У ложу паляглі, і — рукі адабрала!
Хоць быў ён, Мікалай, як вол, маўляў, здароў,—
Здароўя тут замала!
Вазіць павінен быў ён к жонцы дахтароў,
А дзетак даглядаць — то мусіў ўзяць кабету.
І, падаўшы за тым і дзень і ноч да свету,
Экспенсаў1 шмат рабіў і скарб да ніткі звёў.
Ці ж трэба ўспамінаць, што ўсе закінуў справы,
А з імі разам, бач, забыўся і аб суд?
Ігнат жа скеміў ўсё — ой, быў на штукі жвавы! —
Дый... тут як тут!
Двух лаўнікаў злавіў, падсунуў «куку ў руку»,
Падсудку справіў баль, а віжа напаіў.
І, ўпэўніўшы сабе у спосаб той заруку,
Трах — скаргу ў суд! І про*цэс аднавіў.
А ён ужо даўно цягаўся з Мікалаем:
Хацеў, бач, у яго паўхаты адабраць
Па праву земскаму ці нейкім там звычаем,—
Хай іх не знаць!
Хоць ведаў Мікалай, як трэ даводзіць правы,
І добры меў язык яго умацаваны,—
Што ж? — гол, як мыш! А гэта смерць для справы.
І... процэс быў прайграны.
Цяжкая страта!
Прыйшлося адступіць паўхаты для Ігната,
Уціснуўшы і жонку і дзетак у куток...
«А мой каток,—
Ільсціцца да яго, ўвабраўшыся, Ігнат,
— Ах, як я рад,
Што, разам жывучы, часамі памагу!
Ці ж мо табе здаецца, што я не спачуваю
Тваёй бядзе? Я гэтак не магу,
Залішне мяккае, браток, я сэрца маю!
Як будзе трэба што — бяры і не прасі —
Хіба ж не аддасі?!»
Ты думаеш, Ігнат
І зробіў акурат?
Ого! Дык ты не знаў Ігната.
Заходзіць ён праз пару дзён у свята:
«Ты ведаеш, каток, аб чым хачу прасіць?
І грэх, і смех, і дзіў, а не магу знасіць,
Як стогнуць хворыя. Дык толькі ты не злуй,
Бо я к табе прыйшоў па-брацку і з прыязню:
На час у лазню
Ты жонку палажы і дзетак улякуй.
І цёпла будзе ім, і поўны там спакой...»
Ад прапазіцыі такой
Хоць Мікалай спачатку бараніўся,—
Не вытрымаў — згадзіўся!
Прайшло так пару дзён. І зноў Ігнат на вочы,
І просьбу новую услышаў Мікалай:
«Асэсар да мяне прыехаць ў госці хоча —
Падзець не маю гдзе. Змілуйся, вызваляй!
Як-небудзь з жонкаю — дзянькоў найболей пару,
Пакуль гасціціме — сяк-так перажывеш.
Ну, зробіш так? Ну, як? Зрабі ахвяру!
З мяне ты вінніка дасконнага знайдзеш...»
З манаткамі ўсіма і кодлам перабраўся
Асэсар праз два дні. Навёз рачэй на двор.
А потым... дом яму, няначай, спадабаўся,
Жыве сабе й жыве і нават ані хвор!
Прыйшла чарга хадзіць і Мікалаю...
Ідзець да Ігнася дый кажа: «Мой сусед!
Твой госць хацеў пражыць...» — «А, знаю, браце, знаю!
Маўчы, мой свет!
Я сам хацеў ісці к табе па просьбе госця:
Спыні ты дзетачак, каб так не рагаталі.
Мітрэжаць сон яны, трывожаць ягамосця...»
А што, пытаеш, далей?
Ігнат з асэсарам у хаце распанелі,
А Мікалай з дзяцьмі — згалелі.
Ну, ведама, яго не лёгка і судзіць:
З нядоляй — што рабіць?!
1 Выдаткаў.