Я ішоў па цячэнню бязмежнай прасторы,
ды аднойчы я ўбачыў паўстанне рабоў.
Паганятых сваіх, перш чым кінуць у мора,
прывязалі яны да пярэстых слупоў.
Я ўцякаў ад каманды, пасланай у цёмнач.
І бавоўну, і збожжа - у прорву, на дно!
Толькі сціхнуў на палубе лямант: «На помач!», -
лёс мне плыць загадаў, а куды - ўсё адно.
Апантанае мора знянацку шалёна
вырастала то справа, то злева сцяной.
Я імчаўся па волі стыхіі салёнай...
Хай вас Бог уратуе ад плыні такой!
Гэта сіла нячыстая ўдарыла ў трубы!
Быццам трэска, матляўся я дзесяць начэй,
дзе, паводле падання, гайдаюцца трупы
неўпрыкмет ад жывых чалавечых вачэй.
Дыхаў кіслым паветрам. Стырна не знаходзіў...
Якар струшчаны ўшчэнт, а зямлі не відаць...
Змыла з палубы вінныя плямы стагоддзяў
ашалелая хваля... у труме - вада!
Вось тады прада мной і паўстала паэма -
залатая паэма шматзорных глыбінь.
І адкрылася мне недаступная тэма,
аб якой знае толькі тапелец адзін.
І калі мне абрыдла па моры матляцца,
як імгненне, я тую надзею лавіў,
што гарчэй ад гарэлкі, вышэй ад мастацтва...
Непатольная, вечная прага любві!
Я спазнаў і прыбоі, і шквалы - я знаю,
як аблокі руінамі рушацца ўніз,
як агністаю птушкай зара узлятае...
Я запомніў ахвярнасць начных навальніц!
Там, дзе згубную слодыч кахання я зведаў,
дзе схавалася сонца за цёмнай гарой,
бушаваў акіян - як з антычных трагедый,
з неўміручых трагедый бунтоўны герой.
Там - завейная ноч. Мне прыснілася ноччу,
што далоні мае цалаваў акіян,
фасфарычныя пырскі сляпілі мне вочы...
Заляйцаў акаянную сілу ўраган!
Там - завейная ноч. Мне прыснілася ноччу.
Я глядзеў, як халодныя хвалі марскія
наступалі ў адчаі на рыф стрымгалоў.
Хто паверыць? - пяшчотныя ногі Марыі
ўтаймавалі настойлівы наступ валоў!
Колькі новых Фларыд я адкрыў без патрэбы!
Пераблытаны кветкі з вачамі звяроў.
Сцяганосна шуміць высакоснае неба
над бязмежжам панурых ліловых вятроў.
Я глядзеў, як гніе неабдымная туша
ды канае у невадзе Левіафан,
як раз'юшана хвалі ўгрызаюцца ў сушу,
як паблісквае бельмамі злы акіян.
Ледавік і залівы, сады, вадаспады...
Дзе хоць толькі крыху зачапіцца змаглі, -
там спляліся ў адно сотні рыб паласатых
і раслін карані ў перагноі зямлі.
...Налавіў бы я дзецям сярэбраных рыбак,
некранутых, што ўмеюць, як мы, размаўляць...
Пена шчасця шпурляла мой човен на рыфы,
у здранцвелым чаканні калела зямля.
Мора, мора, ты ў сне мае рукі лізала
і загойвала раны гаючай вадой,
у сузор'ях медуз непрытомна ляжала,
я стаяў на каленях - як перад святой.
А наяве - я плыў наўздагад, быццам востраў,
і пад шорах разгорнутых, велічных крыл
для няшчасных тапельцаў у наледзі вострай
паняволі я нанач абдымкі адкрыў...
Мы хаваліся ў бухце, глухой і дрымотнай.
Ды нарэшце я зноўку пачуў галасы,
што ляцелі ка мне з манітораў грымотных -
галасы гандляроў старажытнай Ганзы.
Я - п'яны карабель! З небывалым імпэтам
разарваў туманы і завоблачны край
і здабыў - спадабацца павінна паэтам! -
толькі слізкую вільгаць ды сонца лішай.
У дзівосным хаосе агнёў электрычных
я, здаецца, знайшоў і прытулак і дом,
калі ў бездані звонкай ад выбухаў зычных
ізумруднае неба згарэла суздром.
Захлынаюся ў танцах вясельна-трывожных
і на дотык Мальштрэм пазнаю і на слых, -
я, спрадвечных пустэльняў жывы спадарожнік,
так сумую! - па вас, маладых і жывых...
Бачу зорныя архіпелагі, ды зноўку
для сугнея адкрыта азызлая ноч...
О, разгорнутасць крылаў - магутных і звонкіх,
дзе рашучасць твая, дзе бліскучы твой нож?
Значыць, праўда, - я плакаў? На небе скрыгоча,
нібы кола, гаркавае сонца адно...
Гэта смерці маёй хваля чорная хоча...
Захлынуцца б, упасці на белае дно!
Калі ж гэта Еўропа, дык хай яна будзе -
як самотная лужына ў зорным святле.
Адзінокі хлапчук, каб не бачылі людзі,
хай запусціць караблік з паперы ў яе.
Надакучыла мне ратавацца ад смагі,
надакучылі ветразі, млосныя дні!
Мне абрыдлі гандлёвыя шэрыя сцягі
і на страшных пантонах чужыя агні!