Адзін мужык ды добра з жонкай ладзіў,
А гэта ж чорту ў горле косць,
І што ён толькі ні рабіў - не звадзіў,
І немарасць бярэ і злосць.
Чорт з хаты вон ідзе, хвастом трэ вочы;
Жаль душ яму, а навет стыд;
Не раз не еўшы быў, не спаўшы ночы,
А скутку ніц* - сабе абрыд!
Калі глядзіць, шкулдык, шкулдык бабуся,
Якраз у тую вёску йдзець;
Чорт думае: дай бабе пакланюся, -
Яна іх пэўне развядзець?
Прад бабай чорт такім харошым стаўся,
Аж вышчырыўся бабін клык.
Чорт жаль свой расказаў і абяцаўся
Даць бабе пару чаравік,
Як толькі муж ды жонку аддубасе,
І прысягу па-свойму даў;
А баба внэт* за дзела узялася!
(Чорт бабу, пэўне, добра знаў
Яшчэ тагды, як яблык крала Эва
У раі божым, гдзесьці там,
З таго праклятага праз Бога дрэва,
Што праз яго прапаў Адам!!)
Вот бабка зараз шусць да жонкі на сакрэты,
Давай хваліць: што добра так жывуць,
Што рэдка гдзе такой знайсці кабеты,
А лепшых дык нігдзе не чуць.
А можна бы і лепей навет жыць,
Каб жонка ведала сакрэт,
Умела як на тое варажыць, -
Яшчэ бы лепшы стаў ёй дзед!
«Ёсць у мужчын на самым гарляку
Грубейшы валасок адзін;
Як спіць, - згалі яго, дык будзе да вяку
Слухмяны для цябе, як сын!»
Тут бабе жонка надала, што мела,
І баба з Богам выйшла вон,
А жонка з радасці і полудня не ела, -
Што век жа будзе добры ён!
Мужык гарэ, а блізка ля мяжы,
А баба міма йдзе... шкулдык -
І стала! кажа: «Божа, памажы!»
Як трэба адказаў мужык.
«Што добрага чуваць, бабуся, ў людзях?» -
«Ай, чула, чула дзісь я шмат!
Ці то казаць, ці не казаць? бо страх.
Цяпер на брата ідзе брат,
А жонкі вернай, - гдзе цяпер шукаць?..
І у тваей каханак ёсць;
Змаўлялася, - як будзіш у полі спаць,
Дык брытвай табе зробе штосьць!..»
Сказаўшы гэта, марш у лес бабуся,
Як ліс, лягла за першы куст,
Ціхусенька ляжыць, хоць кашаль дуся,
Не пусце навет пары з уст!
Аж жонка з полуднем ляціць ад вёскі,
Схаваўшы брытву у кішэнь;
На вобмежку паставіла дар Боскі
І кліча мужа, як штодзень.
Ён хмурны штось і есць не надта хоча,
А потым зараз лёг заснуць.
Заснуў! а жонка ў кішані шамоча...
Дастала брытву - і чуць-чуць...
«Га! рэзаць, подлая ты душагубка?» -
Зароў, як той шалёны бык.
«Дык вот якая ты, мая галубка?..»
І дай біць жонку той мужык!..
Здзівіўся чорт, што баба так зрабіла.
Узяў яго прад бабай ляк*.
Ціжэмкі* бабіны наткнуў на вілы,
Здалёка даў, баяўся так,
Каб баба і яму жыцця не струла*,
Не нарабіла ў пекле штук,
Не набрахала б там, што чула,
Або што ён - яе байструк.
З тых пор, як чорт гдзе не дарадзе,
Там слухае ён бабскіх рад,
У бабскай круціцца грамадзе
І ў пекле тым трымае лад!
Каментары
Твор напісаны паводле казкі «Пра д'ябла і бабу» з фальклорнага зборніка А.Глінскага «Bajarz».
Скутку ніц (польск.) - без ніякага выніку.
Внэт (польск.) - хутка, мігам.
Ляк - сполах.
Ціжэмкі - абутак з тканіны; палатняныя, парусінавыя або шаўковыя тапці.
Не струла (польск. struć) - не атруціла.