epub
 
падключыць
слоўнікі

Іван Бунін

Лапці

Пяты дзень лютавала непраглядная завіруха. У белым ад снегу і халодным хутарскім доме стаяла бледнае сутонне і было вялікае гора: было цяжка хворае дзіця. І ў гарачцы, у трызненні яно часта плакала і ўсё прасіла даць яму нейкія чырвоныя лапці. І маці, якая не адыходзіла ад пасцелі, таксама плакала гаручымі слязьмі - ад страху і ад свае бездапаможнасці. Што зрабіць, чым памагчы? Муж у ад'ездзе, коні нядужыя, а да бальніцы, да доктара, трыццаць вёрстаў, дый не паедзе ніякі доктар у такую непагадзь...

Грукнула ў сенцах - Няфёд прынёс саломы на паліва, кінуў яе на дол, адсопваючыся, уціраючыся, дыхаючы холадам і завірушнай свежасцю, прачыніў дзверы, зазірнуў:

- Ну што, пані, як? Не палегчала?

- Куды там, Няфёдка! Мабыць, і не выжыве! Усё нейкіх чырвоных лапцей просіць...

- Лапцей? Што за лапці такія?

- А бог яго ведае. Трызніць увесь, агнём гарыць...

Матнуў шапкаю, задумаўся. Шапка, барада, стары кажушак, растаптаныя валёнкі - на ўсім снег, усё абмерзла... І раптам цвёрда:

- Значыць, трэба даставаць. Значыць, душа просіць. Трэба даставаць.

- Як даставаць?

- У Навасёлкі ісці. У краму. Пафарбаваць фуксінам няхітрая работа.

- Бог з табою, да Навасёлак шэсць вёрстаў! Дзе ж у такое страхоцце дойдзеш!

Яшчэ падумаў.

- Не, пайду. Нічога, пайду. Даехаць не даедзеш, а пешкі, можа, нічога. Яна будзе мне ў зад, завіруха гэтая...

І, прычыніўшы дзверы, пайшоў. А на кухні, ні слова не кажучы, нацягнуў світку на кажушак, туга падперазаўся старой падпяразкай, узяў у рукі пугу і выйшаў, пайшоў, загрузаючы ў гурбах, цераз двор, выбраўся за вароты і патануў у белым, што некуды шалёна неслася, стэпавым моры.

Паабедалі, пачало змяркацца, змерклася - Няфёда не было. Вырашылі, што, значыць, начаваць астаўся, калі бог данёс. Адным днём у такое надвор'е не вернешся. Трэба чакаць заўтра не раней як у абед. Але ад таго, што яго ўсё-такі не было, ноч была яшчэ страшнейшая. Увесь дом гудзеў, жахала адна думка, што цяпер там, у полі, у бездані снежнага ўрагану і цемры. Сальная свечка палала дрыготкім хмурым полымем. Маці паставіла яе на дол, за білам ложка. Дзіця ляжала ў цяні, але сцяна здавалася яму агнянай і ўся бегла дзівотлівымі, невыказна цудоўнымі і грознымі прывідамі. А часамі яно як бы прыходзіла ў прытомнасць і зараз жа пачынала горка і жаласліва плакаць, умольваючы (і нібы вельмі разумна) даць яму чырвоныя лапці:

- Мамачка, дай! Мамачка, дарагая, ну што табе значыць!

І маці кідалася на калені і біла сабе ў грудзі:

- Госпадзі, памажы! Госпадзі, заступіся!

І калі нарэшце развіднела, пачулася пад вокнамі скрозь лямант і грукат завірухі ўжо зусім выразна, зусім не так, як усю ноч здавалася, што нехта пад'ехаў, што чутны нечыя глухія галасы, а пасля нецярплівы, злавесны стук у акно.

Гэта былі навасельскія мужыкі, якія прывезлі мёртвае цела, - белага, мёрзлага, усяго забітага снегам, дагары раскінутага ў развалках Няфёда. Мужыкі ехалі з горада, самі ўсю ноч блудзілі, а на світанні трапілі ў нейкія паплавы, увязлі разам з канём у страшэнны снег і зусім былі страцілі надзею, думалі прападаць, як раптам убачылі, што з снегу тарчаць нейчыя ногі ў валёнках. Кінуліся разграбаць снег, паднялі цела - аж выходзіць, знаёмы чалавек...

Тым толькі і выратаваліся - зразумелі, што, значыць, гэтыя паплавы хутарскія, пратасаўскія, і што на гары, за два крокі, жытло...

За пазухай у Няфёда ляжалі новенькія дзіцячыя лапці і пляшачка з фуксінам.

 

22 чэрвеня 1924



Пераклад: Ян Скрыган