Слухай, Костусь, што скажу я:
Папасі авечкі –
Можа дзядзьку абману я,
Скрадуся з-за грэчкі,
Ў сад залезу, сапяжанак
Пазуху нарву я,
Сакаўных такіх, братанак!
А ну ж пашанцуе!
Як на грушу ды ўзбяруся, –
Вось мы забалюем!
Ашукаем і Пятруся
І груш пакаштуем!
Глянуў Алесь брату ў вочы,
Хітра засмяяўся.
Костусь быў да груш ахвочы.
– Ну, йдзі, ды не баўся.
Хлопцы стадка пільнавалі
Блізка каля дому
І спакою не давалі
Дзядзьку іх старому.
Выйшлі з хаты ўсе на поле, –
Час жніва, рабочы,
А ў гумне Пятрусь паволі
Жыта акалочваў.
Абмалоціць сноп і стане,
Як бацян, на ганку,
Праз вароты хітра гляне
І на сапяжанку,
Не спускае грушы з вока,
Ох, вартуе пільна!
Пападзіся жэўжык-дока,
Дык задасць цапільна!
Але й хлопцы розум маюць –
Хітрыя, зладзюжкі!
Строяць планы, разважаюць,
Як дайсці да грушкі.
І не так ужо баліць ім
Гэтых груш натрэсці,
Як Пятруся абурыці
Або ў злосць увесці.
Улучыў Алесь часіну,
Торбу ўзяў з сабою,
Прытаіўся, сагнуў спіну
І папоўз мяжою.
Падпаўзе і адпачыне
Ды наставіць вушы,
На гуменца вока кіне
І зірне на грушы.
Костусь проста замірае,
Млее ў хваляванні
І да Бога пасылае
Палкае літанне:
«Божа мілы, літасцівы!
Памажы нам, памажы!
Каб запоўз Алесь шчасліва
І ў садок папаў з мяжы!
Каб натрос там сапяжанак.
Навядзі яго на троп!
Каб Пятрусь не стаў на ганак
І на нейкі час аслёп!»
А Алесь паўзе. Часамі
Скокне, разагнецца.
Костусь есць яго вачамі
І, як ліст, трасецца.
А Алесь і не шманае –
Цэп учуў і рушыў!
Вось і плот, даў Бог, мінае,
Вось палез на грушу!
«Ну, яшчэ б мінут з дзесятак!..
Божа, памажы нам!..»
Зірк – Алесь з усіх лапатак
Чэша, як пружына!
Глянуў Костусь – дзядзька ззаду
З цэпам прэ без духу!
– Галаву скручу я гаду!
Я цябе, псяюху!
Гоніць дзядзька хлопца, лае
Шорсткімі славамі,
Алесь пазухі трымае,
Драбязіць нагамі,
Сыпле дробна – што малому?
Дзядзька стаў хістацца.
Ды і дзе з малым старому
У беганцы зраўняцца?
Шмыгануў Алесь у хвойнік,
Даўшы два-тры кругі.
– Я ж табе, нябось, разбойнік!
Я ж вам дам, зладзюгі!
І пачаў сваё літанне
З цэпам сярод поля:
– Каб вам шчасця ані звання,
Ліха вашай долі!
Як за вамі не паспелі
Ні гарох, ні грушы...
А каб вы папруцянелі,
Каінавы душы!
Хлопцы сталі на палянку
І крычаць здалёка:
– Дзядзька! Глянь – во сапяжанкі!
І пайшлі у скокі.
Алесь грушы вытрасае
Праз прарэх кашулі
І на дзядзьку ён гукае:
– Дзядзька! А во дулі!
Дзядзька бегчы быў памкнуўся,
Ды балелі косці.
Плюнуў дзядзька і вярнуўся,
Поўны страшнай злосці.
1910, [1928]