На Палессі былі
Розныя праявы,
Быў і з гэтым папом
Выпадак цікавы.
Поп Мікіта
Сеяў жыта
І аўсы і грэчкі,
А ў святыя дні нядзелі
Ён таксама быў пры дзеле –
Стрыг авечкі.
Пасвіў шчыра іх, старанна;
Клопат з імі ж – пастаянна,
Як усім вядома:
То іх трэба гнаць у споведзь,
То іх чэрці часта ловяць,
Як таго Арцёма.
Трэба было мець смякалку
У руках дзяржаць Міхалку,
Пад сваім аховам,
І Таклюсю і Марʼянку,–
Проста з самага ўжо ранку
Навучай іх словам.
Ну, як бачыце, турбот
У Мікіты повен рот.
Паміж лесу над балотам,
Дзе лаза шуміць з чаротам,
Была пасека ў папа,
Гонаў добрая капа.
Вось ён ранняю вясною,
Навазіўшы туды гною,
Заваліў аўсом аблог
Па балота ад дарог.
Не ўзышоў авёс як трэба –
Бах! Бяду паслала неба:
Па аўсянай той зямлі
Пахаджаюць жураўлі.
Ходзяць, топчуцца, заразы...
Вось дзе ліха даўгавяза!
Як бы чорт іх тут нанёс.
І дзяўбуць папоў авёс.
Тужыць поп з тае напасці –
Можа тут авёс прапасці.
Нечаканая бяда –
Падзяўбе яго брыда.
Ц і т
– Бяда, бацюшка, але ж:
І насення не збярэш.
З Цітам бацюшка паохаў.
Ціт быў спрытны, хітры троха,
Пры папу працёрся век,
І з мазгамі чалавек.
– Вось што, бацюшка, зрабі ты,
Будзе танна і сярдзіта:
У гарэлцы аўса намачы
Ды за імі ты сам пасачы.
Наядуцца аўса, паўпіваюцца,
З ног, пабачыш ты сам, паскідаюцца,
І навяжаш ты іх цэлы воз.
Будзе мяса табе і авёс.
Павесялеў наш поп:
Навёў Ціт на троп.
Намачыў поп аўса з паўасміны
Ды занёс яго на лядзіны.
Надзяўбліся аўса жураўлі,
Упіліся, ляжаць на раллі.
У бацюшкі сэрца заёкала.
Абкруціўся вужышчам навокала
Ды давай жураўлёў ён кілзаць,
Цыбатыя ногі вязаць,
Да вужышча прывязваць аборкамі –
Не хадзеце чужымі разоркамі,
Не дзяўбеце аўса вы паповага
І не квапцеся на гатовае.
Вяжа поп, бярэ ахвота,
А яны ляжаць, як мост,
Як ваякаў пʼяных рота...
Дзякуй Богу, – мінуў пост.
Поп хапаецца, пацее,
Каб усіх іх павязаць,
Кліча Ціта і Мацея
Дзіва тое паказаць.
Жураўлі ад тога крыку
Хмель сагналі з галавы,
Закрычалі раптам дзіка.
Поп ні мёртвы ні жывы:
Адрываецца поп ад зямлі,
Паляцелі з папом жураўлі!
Ой, ляцяць жураўлі,
Не спыняюцца,
Валасы ж у папа
Развяваюцца,
І гуляюць вятры
Там з халмідаю,
Поп нагою таўчэ,
Нібы дзідаю.
Ды няма-няма
Там апоранькі,
Жураўлі ж нясуць,
Нясуць скоранька
Над балотамі,
Над чаротамі,
Ды над лозамі
Над бярозамі...
Раскруцілася вужышча.
У вушах тут як засвішча!..
Птушкі ўгору, а наш поп
Паляцеў уніз, як сноп,
Ды ў балота тое – гоп.
А там – купіны, трава
Ды папова галава.
Поп на купіне завіс
І – ні ўгору і ні ўніз.
І давай ён галасіць,
Клікаць помач і прасіць:
«Гвалт, ратуйце, людзі!
Я ў гразі па грудзі».
На балоце
У самоце
Паляшук дзесь драў лазу.
Баця-коце
Ў адзіноце
Тут гатоў пусціць слязу.
Чуе Саўка –
Не забаўка.
Што за ліха? Хто крычыць?
Азірнуўся –
Здрыгануўся:
Галава з травы тырчыць...
Вось задача –
Чорт, няйначай!..
Хто ж тут можа быць другі?
Валасаты
І гарласты...
Збіўся Саўка наш з нагі.
Саўка
Хто такі ты?
Поп
Поп Мікіта.
Саўка
Што ж тут робіш, сатана?
Поп
Падыдзі ты
Да Мікіты, –
Зайздрасць – во мая віна.
Саўка
Брэшаш, сабака:
Ты не поп, а чарцяка!
Поп
Дальбог жа, я – поп, бацюшка ваш!..
Уваж ты мне, Саўка, уваж!
Саўка
Ці чулі яго, абармота!
Хіба месца папова – балота?
Хлусіш, нячыстая сіла!
Калі поп, пакажы мне кадзіла!
Поп
Ратуй мяне, Саўка:
Дальбог жа, я – поп!
Саўка
А дзе камілаўка
Твая, асталоп?
Манюка ты, звадыяш,
А не бацюшка наш!
Поп
Поп я, Савачка, поп!
Глядзі – хрышчу лоб.
Падышоў Саўка бліжай –
Нібы поп з бародкай рыжай.
Узяў Саўка ў рукі
Добрую лазіну.
Саўка
Хрысцішся? А ну-ка
Я нахрышчу табе спіну!
«У імя айца!» – і сёрб!
«І сына!» – ды ў горб!
«І святога духа!» –
І лясь бацю з-за вуха! –
Ну, вось цяпер бачу, што поп, –
Памагу з ахвотай.
І пад пахі бацю згроб,
Выцягнуў з балота.
1926,
[1927]