epub
 
падключыць
слоўнікі

Якуб Колас

«Рыну»

Было, ды звялося — свет іншы паўстаў.

А вось што мне дзед мой нябожчык казаў:

 

«Была ў сяле хата на дзве палавіны,

Прасторны абедзве, як тыя адрыны.

 

Але пуставала адна палавіна:

Уночы, як пойдзе пад поўнач часіна,

 

Прыходзіць ціхутка туды Невядомы,

Прыходзіць нявідны, стаіць нерухомы.

 

І толькі гаворыць: «Ой, рыну ж я, рыну!»

І кожны, пачуўшы такую навіну,

 

Барджэй бег наўцёкі, бег вон з тае хаты...

І што ты парадзіш? Той дом быў закляты!

 

Чаго ні рабілі — вадой акраплялі,

Папоў і ксяндзоў там маліцца склікалі, —

 

Сваё вядзе «Рыну», і хата пустуе.

Але раз падвечар салдацік вандруе.

 

Прыходзіць служывы: — Эй, добрыя людзі!

Прыпынак салдату на ноч ці не будзе?

 

— І рады б, саколік, ды ліха такое:

Не будзеш мець, родны, ўсю ноч ты спакою.

 

Ёсць у нас хата, але заклятая:

Там «Рыну» прыходзіць і сон адганяе.

 

— Нічога не зробіць ваш «Рыну» салдату.

Заходзіць служывы ў заклятую хату.

 

Паслалі салдату, як добраму пану.

— Пабудзіце, братцы, як сам я не ўстану.

 

Салдат разваліўся і выцягнуў ногі,

Салодка зяхнуў так, вядома, з дарогі,

 

Як пласт паваліўся на мяккае сена

(На ўсякі выпадак узяў ён палена).

 

Даўно не ляжаў наш салдацік так пышна.

Ляжыць сабе гэта, крыху такі сцішна,

 

Але сваё права і сон забірае

І вочы салдату драмком засцілае.

 

Вось поўнач падходзіць — магільная ціша,

Замерла ўсё вокал, здаецца, не дыша.

 

 

Салдат здрыгануўся, прыслухаўся — «Рыну»!

Пабеглі мурашкі ў салдата па спіне.

 

А страх неадступна: «Ой, рыну я, рыну!»

Ды так непрыемна, ды так надаедна.

 

Не вытрываць, чуе салдацік наш бедны.

Давай абувацца, забыў і палена,

 

І верціць анучы, прыгнуўшы калена.

А тут, як на ліха, і бот загубіўся,

 

А «Рыну» над вухам, як шэршань, убіўся,

І дудзіць, і дудзіць: «Ой, рыну я, рыну!»

 

— Не, брат, дарма ты, а бот я не кіну:

Казённыя рэчы важней твайго «рыну».

 

Салдат аж пацее, хапаецца, рые —

Няма таго бота, а «Рыну»аж вые,

 

Няма з ім ратунку у проклятай хаце!

— Рынь! рынь жа, брадзяга! рынь, згінь твая маці! —

 

Цярпення не стала, салдат узлаваўся.

І што ж? гэты «Рыну» у момант распаўся!

 

І поўніцца хата ў міг срэбраным звонам,

Бо сыпнулі грошы дажджом незлічоным».

 

20/Х 1916


20.10.1916

Тэкст падаецца паводле выдання: Колас, Я. Збор твораў: у 20 т. Т. 2 : Вершы 1911―1938