epub
 
падключыць
слоўнікі

Якуб Колас

З дарогі

Прысвячаю Заходняй Беларусі

Мінула шмат гадоў,

І многа змен за той час адбылося!

У подыхах вятроў

Шмат страчана слядоў,

Бы красак тых у выцвіўшым пракосе.

 

І часта, нібы ў сне,

Мінулае мільгнецца прад вачамі,

Як песня аб вясне,

Аб той, што колісь мне

        Няяснымі звінела галасамі.

 

Пазбыцца гэтых сноў

І зʼяў былых не ў сілах я і сёння:

Не-не ды ўспомню зноў

Той кут, дзе я даўно

Сагрэты быў пяскамі Наднямоння.

 

Я свет угледзеў там,

Пазнаў складанасць гам яго і тонаў,

Адчуў дзівосны храм —

Злучэнне бляску, плям,

        Дзе ўсё дрыжыць, звініць напеўным звонам.

 

І колькі зʼяў і чар

У памяці захована з былога,

Дзяцінства ясных мар,

Прывабны скарб і дар,

Як першая ў жыццё мая дарога!

 

Хоць след пуцін маіх

Засыпан там ужо даўно вятрамі,

Я бачу, як жывых,

Мне блізкіх, дарагіх,

        Замучаных царамі і панамі.

 

Дзяцінства сны мае

І вобразы пад нёманаўскім сонцам!

Як часта паўстае,

І вабіць, і пяе

Акорд, адспеваны і злучаны з бясконцым!

 

 

  *

 

Прайшоў час немалы,

К нам светлыя заглянулі дзянніцы,

А там, у бок Сулы,

Драпежныя арлы

        Дзюб звесілі ў панурай таямніцы,

 

Па сходзе многіх дзён

Я зноў зірнуў у вочы родным долам...

Зняменне, ціш і сон,

Убоства і прыгон,

За крыжам крыж, астрогі і касцёлы.

 

Зноў сунуцца з імглы

Забытыя малюнкі і настроі:

«Двухглавыя» арлы,

Жандар, тупы і злы,—

        Прыпеўкі ўсё з той оперы старое!

 

Вось ён, другі жандар...

Нутро — адно, хоць іншае аблічча:

Насунут брыль на твар,

Ён Бог тут, ён тут цар

І «польскасці» ахова ў прыграніччы.

 

Гляджу, лаўлю вакол

Знаёмыя і выцвіўшыя рысы.

Дзе ж люд — ярэмны вол?

Спусціўшы вочы ў дол,

        Ён ходзіць дзесь, адцёрты за кулісы.

Дзе ж посулы паноў,

Іх лёкаяў аб роўнасці, аб волі?

У дзвеньканні званоў,

У звоне кайданоў,

У свісце бізуноў,

У голадзе, асадніцтве, падполлі!

 

Дык вось які ты, край,

Прытулак мар і сноў маіх дзяціных!

        Стары снуеш ты бай

Пра царскі, панскі «рай»,

Гаротная, знямелая краіна!

 

Пасечаны лясы,

І толькі хмыз на торфішчы буяе.

Загоны — паясы,

Ні сілы, ні красы, —

На тыя ж галасы

Звініш, зямля заходняя, старая!

 

І горкім палыном

Павеяла ад песні, ўжо забытай...

                Мой родны край і дом

Пад белым пад арлом!

Нядоляю ты цяжкаю спавіты.

 

І я, твой родны сын,

Чужынцам у табе сябе ўжо адчуваю.

Прымі ж хоць на ўспамін

Нататку з пуцявін —

Жальбу маю аб лёсе тваім, краю!

 

3/І 1936


03.01.1936

Тэкст падаецца паводле выдання: Колас, Я. Збор твораў: у 20 т. Т. 2 : Вершы 1911―1938