Быў позні вечар. Цёплы, парны, які можа быць толькі ў сярэдзіне лета. Была яшчэ і поўня — румяная, вясёлая. Яна зачапілася за вільчык нечае хаты, знерухомела і ліла на зямлю сваё бляклае, нясмелае святло. Потым нечакана зрабіла спробу адарвацца ад таго вільчыка. І калі ёй гэта ўдалося — усё наўкол пасвятлела, ажыло, нібы напаказ выставіла сябе. Хоць пералічвай жоўты штыкетнік, які больш па традыцыі, чым з патрэбы, аблямоўваў сядзібы.
Але ні мне, ні Юльцы лічыць той штыкетнік не хацелася. Лежачы на падсохлым за дзень аеры, мы глядзелі на кволае цяпельца, што сыходзіла гаркаватым дымком. І тут пачуліся крокі, а праз хвіліну — і хрыплаваты голас:
— А хто гэта прычаліў да нас?
Я азірнуўся і ўбачыў: недалёчка застылі дзве постаці. Рады такой нечаканасці, весела адказаў:
— Гэта мы — астравецкія... Ляжым вось і чакаем світанку...
Дзяды, здавалася, і не слухалі. Той, што быў бліжэй, тым жа хрыплаватым голасам прамовіў:
— А мы вось ідзём з кумам і бачым: агонь цепліцца... Дай, думаем, завярнём...
І, нібы ён быў тут гаспадаром, падсеў да вогнішча і пачаў падкідаць у цяпельца сухія галінкі. Калі ярчэй успыхнуў агонь і жоўтыя языкі пачалі весела танцаваць па галінках, сказаў:
— Мо і закурыць, браток, маеш...
Спакойны, разважлівы голас, шчырае «браток», сказанае вельмі па-дамашняму, без падробкі і перавагі,— усё гэта было надта да душы. Праз якую хвіліну мы сядзелі ўжо, як даўнія знаёмыя, і вялі нетаропкую гамонку. Праўда, больш ахвочы да гаворкі быў Браток. Другі — хіба што час ад часу кідаў якое слоўца і толькі шамацеў сваім блішчастым кійком у зляжалым аеры.
— А ты не зважай на яго! — прыкурваючы ад вогнішча, спрабаваў растлумачыць такія паводзіны свайго напарніка Браток.— Кум спрадвеку маўчуном слыў. Бывала, гоніш плыты, наўкол толькі вада адна ды берагі... Тут бы і пагаварыць, душу адвесці, а ён сапе, і ўсё... Хоць за язык цягні... Аднак,— дзед зірнуў на свайго сябра і неяк зухавата, не па гадах, ляпнуў па плечуку: — Аднак у пары з табой, куме, увесь час і прахадзілі...
— Прахадзілі! — пагадзіўся кум.— А як жа іначай! І песень колькі прапяялі!..
— Што праўда, то праўда! — падтрымаў кума напарнік.— Тут цябе ўгаворваць не трэба было... Бывала, так зацягнем, так зацягнем, што ажно берагі заслухаюцца!..
Ён змоўк, нібы ўспамінаючы нешта, нібы ўзважваючы: а ці не лепей памаўчаць? І раптам:
— А давай, куме, нашу! Колішнюю...
Кінуў недакурак у вогнішча, адкашляўся і тым жа хрыплаватым, але ўпэўненым голасам завёў:
Сустракаюць жанкі плытагонаў...
Кум, на здзіўленне маё, не замарудзіў і падхапіў:
Ой, плыта-го-наў!..
Потым у два галасы — суладна, бадзёра, молада:
Сустракаюць жанкі плыта-гонаў...
Ой, плыта-го-наў!..
І ўсё. Слоў — ніякіх. Адна толькі мелодыя. То бадзёра-зухаватая, то лагодна-тужлівая. Як бег крыніцы... Я не ўтрымаўся і запытаў:
— Ну, а словы, якія словы далей у гэтай песні?
Абарвалася мелодыя. Нечакана. Толькі чуўся ў суседняй затоцы стомлены плёскат хваль. Раптам Браток падняўся.
— Ат! — нечакана ціха прамовіў ён.— Што словы! Былі і словы... Усё было...
І, не развітаўшыся, зрабіў крок ад вогнішча. За ім, абапіраючыся на свой блішчасты кіёк, затупаў і яго кум.
Дзяды паволі ішлі ў вёску.
Мы з Юлькай глядзелі на іх асветленыя поўняй постаці, і да тае радасці за чалавечую спагаду, прастату і адкрытасць далучалася туга.