Яны ляжаць пад кустом акацыі, гэтыя персікі. Як паклаў ён іх, так і ляжаць: цёмна-жоўтыя, з чырвонымі, нібы абпаленымі бакамі. Праўда, сталі сохнуць — такая спякота! Нават у цяньку градусаў пад трыццаць.
А мы з Андрэевічам працуем. Ужо чацвёрты дзень. Мосцім дарогу. Дакладней, перасцілаем. Камень да каменя, побач, шчыльненька. Сухі пыл казыча ў носе, забіраецца ў рот. Моцна пахне расплаўленым асфальтам. Сонца смаліць бязлітасна. Але мы ў цень не ідзём. І перакураў не робім. Спяшаемся. Нельга надоўга затрымліваць рух аўтатранспарту. Абгарадзілі сябе стойкамі з чырвонымі сцяжкамі, і машыны абмінаюць нас кварталам. Толькі тым, з чырвоным крыжам, дазваляецца праязджаць па закрытай зоне: нічога не зробіш, справа важная, а радзільны дом — насупраць.
Прызнацца, мы ўсе гэтыя дні адчуваем сябе, як выпадковыя госці на чужым вяселлі.
Вельмі мне спадабаліся словы Андрэевіча:
— Я б гэтыя радзільныя дамы на гары дзе-небудзь будаваў, як храмы. Каб усе здалёк іх бачылі... Лічу: нараджэнне чалавека — самая святая справа. Галоўней яе няма на зямлі. Усё, што мы ні робім,— усё для яго, для гэтага чалавека. Ён, жэўжык, яшчэ на свет не з’явіўся, а мы з табой пацеем, дарогу яму брукуем... І не заўважыш, як вырасце, як патупае па нашай дарозе. Ці ж не так, Васіль?
Кожны дзень мы назіраем, як прыходзяць забіраць парадзіх. Цэлымі сем’ямі. Бацька з дзецьмі, сваякі — узбуджаныя, вясёлыя. Проста зайздросна глядзець на гэтых людзей. Вось і зараз... Нібы на парадзе, крочыць уперад ён, бацька, з маленькім на руках. Крочыць з такім смешным гонарам, што Андрэевіч не ўтрымліваецца і пачынае ціхенька смяяцца:
— Паглядзі, паглядзі, ідзе важна, як той гусак... Нават галавы не паверне! Ні даць ні ўзяць першанькі ў яго, адразу відно... А маці, маці...
Каменні такія гарачыя, нібы з вогнішча. Нават праз рукавіцы адчуваецца. Суха стукаюць нашы малаткі, б’юць буйное каменне. Шэры, мучны пыл садзіцца на рукі, на твары. Хочацца піць. Каўтнеш глыток-другі вады з пляшкі — палегчае, але потым — зноў смага. І толькі ў дванаццаць, калі ўжо дыхаць цяжка гарачым паветрам, мы ўстаём, страсаем пясок з вопраткі і накіроўваемся абедаць. Пад густы цень высокіх акацый. Тут халадок, нават сыра: зранку прайшоў дожджык... На густым буялым мурагу гуляюць сонечныя зайчыкі. Смешна крэкчучы, Андрэевіч апускаецца пад дрэва і старанна пачынае выціраць хустачкай вялікую лысую галаву, а я тым часам дастаю з сука нашу кайстру, якую падвесіў яшчэ ранкам. Памідоры, краюха хлеба, каўбаса — усё гэта вывальваецца на кавалак паперы. Побач стаўлю дзве бутэлькі кефіру. Стары не любіць гаварыць у час яды. І я маўчу. Ем ды назіраю, як насупраць перагаворваюцца двое — жанчына ў сінім халаце з акна другога паверха і мужчына ля кветніка, крокаў за дзесяць ад нас: зайсці да парадзіхі не дазваляецца, а так пагутарыць — калі ласка...
— Зірні, Васька,— гаворыць у гэты момант Андрэевіч.— Вунь, здаецца, учарашні зноў пайшоў.
Сапраўды, гэта ён, што ўчора перадачу прыносіў. Дзівак нейкі! Каржакаваты, тоўсты, у цёмных акулярах пад капелюшом... Немалады. Твар — як халява ялавага бота — увесь у буйных складках... Ідзе, рукамі папяровы мяшэчак прыціскае да грудзей. Спыніўся каля нас, паздароўкаўся. Потым пытаецца, калі прымаюць перадачу ў радзілцы. Думаў, пэўна, што мы таксама прыйшлі да каго-небудзь.
— Адкуль жа нам ведаць, мілы чалавек,— засмяяўся Андрэевіч.— Нашых тут няма... Я ў гэтую хаціну ўжо гадоў трыццаць не хаджу... Мы, бач, дарогу рамантуем, абедаць прыселі. А ты ідзі, ідзі ў прыёмную, там усё растлумачаць.
Але ён чамусьці не кранаўся з месца. Прысеў побач, зняў акуляры, закурыў. Завёў гаворку: які заробак у нас, ці многа работы. Толькі ж заўважылі мы з Андрэевічам, што ўсё гэта ён так сабе пытае, без асаблівай цікавасці. Нешта ў галаве яго іншае. Таму і вочы адводзіў убок — вялікія, лупатыя, нечым заклапочаныя.
— У вас хто? Дачка там ці... жонка? — спачувальна запытаў Андрэевіч.
Незнаёмы не спяшаўся з адказам. Ён устаў, атрос са штаноў травінкі, узяў свой мяшэчак і натужна кашлянуў у кулак.
— Ды так, ёсць той-сёй,— прабасіў ён.
Відаць, пытанне Андрэевіча прыйшлося яму не па густу, таму што незнаёмец, ссунуўшы на доўгі, востры нос акуляры, пакрочыў ад нас да радзільнага дома.
Гэта было ўчора. А сёння ён зноў тут. З такім жа, як учора, папяровым мяшэчкам.
— Заўваж, цяпер будзе кожны дзень хадзіць сюды... Ведаю я! Мы, мужыкі, у такіх сітуацыях заўсёды мяккімі, як воск, робімся... Гэты гарбаносы з таго ж цеста...
Андрэевіч зноў смяецца. Люблю я глядзець на яго скуласты твар у такія хвіліны — смеху амаль не чуваць, толькі неяк незвычайна цёпла блішчаць у шчылінках прыжмураныя вочы і ўздрыгваюць шырокія плечы.
Склаўшы ўсё, што засталося ад абеду, у кайстру, вешаю яе на старое месца. І ў гэты момант заўважаю, як з ганка радзільнага дома збягае наш знаёмы. Так хутка, што ледзь не спатыкнуўся, нібы гоняцца за ім. Нешта, відаць, здарылася. Хоць бы бяды якой не было. Усё ж можа быць. Вунь Андрэевіч трывожна ўстаў, а гарбаносы — побач.
— Пачакай, чалавеча! — кліча Андрэевіч.— Ці здарылася што?
Той нерашуча спыняецца ля нас. Адчуваецца, што яму не да размовы, а ў руках — два мяшэчкі: сённяшні і, мабыць, учарашні.
— Ну,— наступае на яго Андрэевіч,— што?
— Ды ну іх, гэтых баб! — ледзь не крычыць незнаёмец.— Чорт... Звязаўся з адной, і сам не рады. Вось, бачыш, не прымае... Фокусы-мокусы мне строіць, капрызы... Я ж у чарзе за гэтымі персікамі стаяў, а яна, саплячка... Цьфу! Бярыце сабе іх, хлопцы, ешце...
Ён не кладзе мяшэчкі, ён іх кідае на мурог ля маіх ног, і некалькі чырванабокіх персікаў коцяцца на сцежку. Мы не паспяваем больш сказаць і слова, як чалавек знікае за кустамі.
— Та-ак,— задумліва гаворыць Андрэевіч.— Не прыняла, значыць.
І пазірае ўніз на мяшэчкі з персікамі. Я разумею яго позірк, як загад: падабраць. Нахіляюся і раптам заўважаю, што ў адным мяшэчку тырчыць паперка. Маленькая, у клетачку, з блакнота. Запіска, ці што? Бяру. Так і ёсць, запіска! Ірыне Сінькевіч... Некалькі радкоў, паспешліва напісаных каравым почыркам: «Іра, прывітанне... Віншую цябе з дачкой. Перадаю табе персікі. Заўтра прынясу яшчэ. Еш, яны смачныя. А наконт астатняга — пакуль забудзь. Не маленькая ўжо, павінна разумець: жанаты я чалавек. А ты яшчэ маладая і прыгожая, знойдзеш сабе. Так што бывай. Калі што трэба — напішы. Куплю. Твой прараб».
Моўчкі перадаю запіску Андрэевічу. Ён бярэ яе шурпатымі пальцамі, падносіць да твару і, прыжмурыўшы вочы, разбірае почырк. З цяжкасцю — дрэнна бачыць. Чытае паволі. Потым запіска знікае ў яго вялізным кулаку і, шэрая, скамячаная, падае на зямлю.
— Сволач,— глуха кажа Андрэевіч.
— Сволач,— паўтараю я ўслед.
І больш мы не размаўляем. І не пазіраем адзін на аднаго. Мы вяртаемся на дарогу і раз’юшана б’ём камянякі — шэрыя, буйныя. Мы расколваем іх, падганяем адзін да аднаго. І больш не размаўляем. Доўга. Андрэевіч маўчыць. Да самага канца работы. І мне нічога не застаецца, як разважаць аднаму. Я намагаюся ўявіць дзяўчыну, якая недзе там, на другім, трэцім ці чацвёртым паверсе радзільнага дома. Усю яе — постаць, твар, валасы... Але чамусьці бачу толькі адно — тужлівыя заплаканыя вочы ў сініх кругах. Яны амаль дзіцячыя, гэтыя вочы. Як у маёй сястры — школьніцы. І такія жаласныя, жаласныя і разгубленыя!
— Ну, хопіць на сёння,— стомлена кажа Андрэевіч.— Пайшлі.
І вось мы збіраем няхітры інструмент у брызентавы мяшок. Заходзім у двор радзільнага дома, каб забраць свае манаткі і кайстру.
— А персікі? — пытаюся я ў Андрэевіча.— Забраць?
— Ты што! Заладзіў — персікі, персікі! Цьфу на іх... І правільна тая зрабіла, што не ўзяла.
Андрэевіч паскарае крок, і я, азірнуўшыся яшчэ раз на раддом, спяшаюся за ім.
1965