У нас нарадзілася дзяўчынка... Харошанькая такая! Калі маму і дзяўчынку прывезлі з бальніцы, да нас цэлы дзень прыходзілі чужыя дзядзькі і цёткі з падарункамі, кветкамі. І ўсе яны віншавалі маму. А потым схіляліся над дзяўчынкай, смешна так выцягвалі губы і гаварылі якраз, як Воўка шапялявы з суседняга двара:
— Дзю-дзю-дзю... Казяўка ма-лю-пень-кая. Вылітая мама. У-у... ты!
А мама дзякавала ўсім і радасна ўсміхалася.
Прыходзіў тата з работы і таксама ўсміхаўся.
Толькі адна бабуля Марыля чамусьці ўвесь час хмурылася і цяжка ўздыхала. Яна ў нас заўсёды такая сярдзітая. І мяне не любіць. Як што — так і лае:
— А божанька, вось дзіця ўрадзілася! У школу хутка пойдзе, а розуму — ні на капейку... Ісцінны бог, чарцянё!
А калі бабуля есці садзіцца, падымае галаву да столі і абавязкова каля свайго доўгага носа рукой памахае... Смешна так, нібы мух адганяе! Я адвярнуся да сцяны і рагачу. Але мама мне забараняе смяяцца.
— Бабулька ў бога верыць,— сярдзіта гаворыць яна,— і ты яе паважай!
— А навошта яна рукой каля носа махае? — пытаю я.
— Хрысціцца! І больш ты мне пытаннямі сваімі не дакучай,— ужо зусім сярдзіта кажа мама.
Падумаеш! І не буду распытваць... Я лепш з нашай маленькай Ірынкай пагуляю.
І я іду ў спальню да Ірынкі. Мама і бабуля гамоняць у сталовай. Спачатку я не звяртаю ўвагі на іх размову. Хай размаўляюць... Але потым чую, як мама кажа бабульцы:
— Цішэй, Мішка ў спальні.
Бач ты, не хочуць, каб я чуў! Напэўна, бабуля цукерак купіла і дамаўляюцца, куды б схаваць іх ад мяне. А я вось вазьму дый падслухаю...
Ціхутка-ціхутка падкраўся да іх, схаваўся за дзвярную шырму і — не дыхаю. А бабулька з мамай усё аб нечым шэптам спрачаюцца. Прыслухаўся. Бабулька гаворыць:
— Хочаш ты ці не хочаш, дачка, а Ірынку трэба пахрысціць. Вунь у цябе і так ужо адзін нехрысць расце! Спакою ад яго няма!.. Чарцянё, ісцінны бог!
Гэта ж яна пра мяне! Ад крыўды я ледзь не плачу. Але тут ёй мама адказвае:
— Ну, маці, пра Мішку вы дарэмна: хлапчук як хлапчук. Калі ўжо так хочаце пахрысціць Ірынку — хрысціце. Не магу вам пярэчыць. Толькі вось каб муж не даведаўся — ён жа партыйны. Ды і да суседзяў дайсці можа...
А бабулька — таксама шэптам — перабівае:
— Ніхто не даведаецца! Айцец Інакенцій паабяцаў у сябе дома пахрысціць. Хоць адно дзіця хрышчонае будзе. Так што зараз панясу Ірыначку. Толькі збяруся.
Я зноў ціхутка, на пальчыках, вярнуўся ў спальню і ад радасці не ведаю, што рабіць — танцаваць аж хочацца: такую размову падслухаў! Пачакай жа, бабулька, я табе пакажу, якое я чарцянё!
І я выбягаю на вуліцу.
У першую чаргу заходжу да нашага суседа Ігната, далей — да Арловых, да Воўчынай маці... Усіх знаёмых аббегаў і з усімі перагаварыў!
Хутка я вяртаюся дахаты...
Бабулька Марыля ў гэты момант якраз выходзіць з двара. На руках у яе белы скрутак — маленькая Ірыначка. Бабуля неяк палахліва азіраецца па баках, а ўбачыўшы мяне, чамусьці вельмі ласкавым голасам гаворыць:
— Ідзі, Мішачка, у хату... Там мамка варэнічкаў табе дасць. Ідзі, коцік.
Хітрая! Не хоча, каб я ведаў, куды яна пойдзе.
— Не, я толькі на вуліцы пагуляю,— кажу бабульцы.
— Ну, гуляй сабе, гуляй,— згаджаецца бабуля. І шпарка адыходзіць ад хаты.
Непрыкметна я крадуся за ёю.
Але праз некалькі крокаў бабулю спыняе дзядзька Ігнат.
— Куды, Марыля Карпаўна, ісці сабралася? — зычна пытае ён.
— У... анбулаторыю я,— спалохана адказвае бабуля.— Унучачка захварэла.
А дзядзька Ігнат весела смяецца і раптам кажа:
— Ці не ў хаце айца Інакенція гэтая «анбулаторыя»? Угадаў, Марыля Карпаўна? Хрысціць нясеш дзяўчынку?
Стаіць бабуля, маўчыць, і вочы ў яе маленькімі шарыкамі бегаюць, нібы ў таго Воўкі, калі ў мяне ножык сцібрыў...
— Ды што ты, Ігнат! Пабойся бога...
Толькі дзядзька Ігнат, відаць, бога не баіцца, бо весела рагоча, і белыя зубы яго яшчэ ярчэй блішчаць на сонейку.
— Ох, і хітрая ж ты, Карпаўна, ох, хітрая! Няўжо не ведаеш, што сёння амбулаторыя не працуе — нядзеля.
— Не працуе?.. Во, а я і забылася... Ведама, старая. Дык я ўжо другім разам у анбулаторыю схаджу,— хутка гаворыць бабуля і паспешна паварочвае дахаты.
Дзядзька Ігнат кладзе мне на плячо сваю вялікую руку:
— Ну вось, а ты баяўся, што Ірынку пахрысцяць,— гаворыць дзядзька Ігнат.— Усё ў парадку... Бяжы дамоў і не хвалюйся!
Я даганяю бабулю ў дварэ. На ганку нас сустракае маці.
— Што гэта вы назад? — здзіўляецца яна.
— Што, што... Людзі пра ўсё ўжо ведаюць, вось што! — сярдзіта адказвае бабуля.
— Адкуль ведаюць, хто? — палохаецца маці.
— Ды я і сама ў розум не вазьму, адкуль. Не паспела два крокі ступіць, а Ігнат пытае ўжо: «Хрысціць нясеш?» А каб яму, чорту лысаму, нехрысцю... Мусіла вярнуцца. Ох, чуе маё сэрца, не дадуць святую справу зрабіць! І хто б гэта мог чутку пусціць? Здаецца, пры размове ў хаце нікога не было...
У гэтую мінуту бабуля чамусьці вельмі падазрона глядзіць на мяне.
На ўсякі выпадак я адступаю да дзвярэй.
1959