Псіхалагічны эцюд
(Амаль па Чэхаву)
Была раніца. Пахмяліўшыся пасля ўчарашняга, жуючы на хаду нейкі кіслы піражок з ліверам, я даволі бадзёра ўвайшоў у вестыбюль сваёй установы... Было ўжо за дзевяць гадзін. Ля дзвярэй адразу ж заўважыў Пятра Кузьміча. Ён стаяў, склаўшы на грудзях рукі, і Мефістофелем пазіраў у мой бок. Змрочны позірк яго мяне не здзівіў, але чамусьці ўстрывожыў. Прывітаўшыся, я хуценька павесіў свой дажджавік і хацеў моўчкі прашмыгнуць у кабінет.
— Хочаш, я цябе загублю? — пачуў я каля свайго вуха голас і дыханне Пятра Кузьміча.
— Якім чынам?
— А вось вазьму і загублю. Дык... хочаш?
— Няма часу жартаваць, Пётр Кузьміч. Паглядзіце лепш на гадзіннік: рабочы дзень пачаўся... Усмешкі больш чым недарэчныя. Даруйце, але я лічу... Гэта прафанацыя, непавага, так сказаць... з вашага боку.
— Хочаш, я цябе загублю?
— Якім чынам? — зноў спытаў я.
— А такім... Як мяне калісьці загубілі. Хе-хе-хе... Вельмі проста. Дыхні! А-а, во-во! Нясе, як з бочкі. Вазьму зараз ды і пазваню куды трэба або— дырэктару...
Я пабялеў. Сапраўды, жыццё маё было ў руках гэтага чалавека з шызым носам. Я зірнуў з нейкай баязлівасцю і павагай на яго зласлівыя вочы...
Як мала трэба для таго, каб скавырнуць чалавека!
Наступіла маўчанне... Ён з усведамленнем сваёй сілы, велічны, горды, з атрутай на вуснах, я з усведамленнем свайго бяссілля, няшчасны, гатовы загінуць — абодва маўчалі... Ён упіўся ў мой бледны твар сваімі буркуламі, я пазбягаў яго позірку...
— Я пажартаваў,— сказаў ён нарэшце.— Не бойся.
— О, дзякуй вам! — сказаў я і, поўны павагі, паціснуў яму руку.
— Пажартаваў... А ўсё ж магу... Калі не дасі... на апахмелку... Хе-хе-хе!
1972