Жанчыны сядзелі за сталом, сервіраваным для снедання. Іх чорныя паліто — такія звычайна носяць турысты ў Мексіцы — былі накінуты на плечы. Яны выглядалі менавіта так, як і павінны выглядаць жанчыны сярэдніх год з самых арыстакратычных прыгарадаў Філадэльфіі.
— Mas cafe*, — звярнулася міс Элен Ярнэл да ганарлівай афіцыянткі.
* Яшчэ кавы (гішп.).
Міс Элен даводзілася і раней падарожнічаць, таму яна ведала, як дамагчыся, каб цябе абслужылі ў замежных краінах.
— I max caliente*, — дадала місіс Тругуд, самая старэйшая, якой у Мехіка раніцай было холадна.
* Больш гарачай (гішп.).
Міс Люсі Брэм не сказала ні слова. Яна зірнула на гадзіннік — ці не час ужо з'явіцца Марыа.
Афіцыянтка бразнула аб стол металічным кафейнікам з цеплаватай кавай.
— Як ты думаеш, Люсі, — спытала Элен, — можа, варта было б выклікаць Марыа сёння раней? Ён мог бы адвесці нас куды-небудзь, дзе на снеданне падалі б нешта смачнае і гарачае.
— Марыа і так аказвае нам дастаткова паслуг. — Міс Люсі крыху пачырванела, калі загаварыла пра маладога гіда-мексіканца. Пачырванела таму, што сяброўкі кпілі з яе праз гэтага Марыа, а яшчэ таму, што яна якраз падумала пра яго дужыя, па-мексіканску грубыя ногі, якія яна бачыла ўчора, калі Марыа катаў іх на лодцы па плаваючых садах Ксачымілька.
Міс Люсі Брэм, відаць, за ўсе пяцьдзесят два гады свайго добрапрыстойнага жыцця старой дзеўкі ў квакерскім асяроддзі не думала пра мужчынскія ногі (тым болей у час снедання). Гэта была яшчэ адна трывожная прыкмета той змены, якая адбывалася з ёю пасля прыезду ў Мексіку месяц назад. Змена, відаць, адбылася на самай справе раней, калі пасля смерці хворага бацькі яна раптам зрабілася страшэнна багатай дзякуючы як фінансавым абавязацельствам, па якіх яна атрымоўвала дывідэнды, так і свабодзе ад усялякіх абавязкаў. Але міс Люсі зразумела гэтай пазней, тут, у Мексіцы, у той дзень, калі знайшла ў Таска Марыа.
Той дзень для міс Люсі быў, відаць, самы багаты на падзеі з усяго яе новага жыцця тут, у Мексіцы. Пачуццё свабоды, якое па-ранейшаму бянтэжыла яе ўраўнаважаную душу, абудзілася разам з ёю ў запоўненым сонцам гатэльным нумары. Яно лунала над ёю ў час снедання, калі жанчыны сядзелі ў дворыку гатэля (яна ўпотай аплочвала ўсе выдаткі). Гэта пачуццё не маглі прыглушыць ні скаргі Веры наконт халоднага горнага паветра, ні снабісцкія заўвагі вопытнай турысткі Элен пра тое, што ў Таска ўсё так міла, але далёка не так маляўніча, як у горных мястэчках Тасканіі.
Міс Люсі, якая, апрача Філадэльфіі і Бар-Харбар, нічога не бачыла, ружовыя вышчарбленыя ветрам дахі і такія ж ружовыя стромкія цэрквы Таска здаваліся неверагодным здзяйсненнем мары. «Ружова-чырвоны горад з узростам у палову ад вечнасці...»
Няўрымслівая радасць ад «замежжа», ад уласнай незалежнасці дасягнула вяршыні, калі яна ўбачыла пярсцёнак.
Яна ўбачыла яго ў адной невялічкай крамцы, дзе прадаваліся вырабы з срэбра, непадалёк ад цяністай гарадской плошчы. Пярсцёнак прыцягнуў да сябе ўвагу міс Люсі, калі Вера і Элен таргаваліся з уладальнікам з-за шпількі з відарысам асляняці. Як на яе квакерскі густ, выхаваны на адмаўленні ўсяго кідкага, пярсцёнак паказаўся амаль што вульгарным. Вялікі бліскучы сапфір белага колеру на тонкай палосцы срэбра. Але ў дзёрзкім бляску было нешта спакушальнае. Міс Люсі прымерыла пярсцёнак на палец, і той зіхатнуў ёй у вочы водблескам сонца. У выніку матчын строгі заручальны пярсцёнак, які быў, відаць, разоў у пяцьдзесят даражэйшы, адразу пабляк і зрабіўся непрыкметным. Міс Люсі ахапіла бязмежная весялосць, але потым яна засаромелася. Паспешліва зірнуўшы на апранутыя ў чорныя паліто постаці Веры і Элен, яна паспрабавала зняць пярсцёнак з пальца.
Пярсцёнак не здымаўся. І пакуль яна вось так змагалася з гэтым пярсцёнкам, да яе падышлі Вера і Элен і пачалі разглядаць яго, ускрыкваючы ад захаплення.
— Божа, Люсі, які міленькі!
— Ну чым не заручальны пярсцёнак!
— Не гаварыце глупства, — пачырванела міс Люсі. — Я занадта старая для яго. Проста прымярала. Здаецца, мне не ўдасца... — Яна зноў пачала сцягваць пярсцёнак. Побач закруціўся мексіканец — уладальнік крамы і замурлыкаў кампліменты.
— Давай, Люсі, — падбухторыла Элен. — Купляй!
— Ну, сапраўды, гэта ўжо здаецца недарэчным. Але таму што я, відаць, не здолею яго зняць, давядзецца...
Міс Люсі купіла пярсцёнак з белым сапфірам і заплаціла суму нашмат большую за яго сапраўдны кошт, але для яе нязначную. Пакуль Элен, якая вяла ўсе фінансавыя справы ў час падарожжа — бо была наконт гэтага «такая разумная», — разбіралася з уладальнікам крамы, міс Люсі сказала Веры:
— Калі вернемся ў гатэль, я здыму яго з мылам і вадой.
Але яна так і не зняла пярсцёнка. Нейкім чынам на ім засяродзілася адчуванне трывожнага шчасця, якое ўзнікла зусім нядаўна.
У Таска энергія міс Люсі здавалася невычэрпнай. У той дзень, перад вячэрай, пакуль Вера і Элен заставаліся ў сваіх нумарах, каб даць адпачынак стомленым да ламаты нагам, яна вырашыла вярнуцца ў царкву Санта-Прыска, што ўзвышалася над гарадской плошчай. Першае наведванне царквы было сапсавана пераказам спадарожніцамі турыстычнага даведніка. Ёй хацелася пабыць адной у гэтым халодным змрочным будынку, адчуць яго атмасферу вельмі непадобную на простую набожнасць, што панавала ў доме, дзе збіраліся квакеры, там, у Філадэльфіі.
Калі міс Люсі прайшла праз некалькі драўляных дзвярэй, усярэдзіне шыкоўным бляскам пазалоты яе прывітаў фантастычнай прыгажосці алтар, выкананы ў стылі гішпанскага барока і аздоблены пазалочанымі кветкамі і херувімамі. Старая сялянка, захутаная ў чорнае, ставіла перад абразом Панны Марыі свечку, якая ўжо пачынала аплываць. У царкву прашмыгнуў дварняк, пакруціўся і выбег на вуліцу. Веліч храма ў спалучэнні з вось такімі дэталямі паўсядзённага жыцця дзіўным чынам паўздзейнічалі на міс Люсі. Усё гэта сімвалізавала тое, што было на яе погляд «папскім» і чужародным, тым не меней, здаецца, менавіта гэта і вабіла яе. Паддаючыся імкненню, якое яна ўсвядоміла толькі напалову, міс Люсі ўкленчыла за прыкладам той самай сялянкі, перажагналася, і ад сапфіра ў пярсцёнку разышліся водблескі, гэткія ж экзатычныя, як і сама царква.
Міс Люсі нядоўга стаяла на каленях, але яшчэ да таго, як узняцца, адчула прысутнасць некага вельмі блізка ад сябе, з правага боку. Яна азірнулася і ўбачыла, што ў царкву зайшоў і ўкленчыў усяго за некалькі метраў ад яе юнак-мексіканец у бездакорна белым гарнітуры, з набожна схіленай галавой, на якой пераліваліся густыя валасы. Калі міс Люсі ўстала, іх позіркі сустрэліся. Сустрэліся толькі на адзін момант, але яна запомніла жывы выраз твару юнака. Твар колеру мёду і вочы — асабліва вочы — чорныя і спакойныя, з іх лагоднай і пакорлівай красой. У выніку кароткага кантакту ёй здалося, што яна зазірнула ў душу гэтага дзіўнага горада з яго дзіўнымі жыхарамі. Успамінаючы пасля гэтага юнака, яна падумала, што яе імпульсіўнае кленчанне было ў нейкай ступені вельмі адпаведным учынкам. Але, вядома, яна ніколі не раскажа пра гэта Веры і Элен.
Міс Люсі выйшла з царквы ў радасным настроі, гатовая адразу ж сесці за вячэру. Ужо змяркалася, і калі яна, мінуўшы шумлівую Ксакала, пайшла па пустой вуліцы, што вяла да гатэля, зрабілася цёмна, амаль як ноччу. Крокі міс Люсі па няроўным бруку нязвыкла адгукаліся рэхам. Яно, здавалася, падкрэслівала яе адзіноту. Да міс Люсі пачала набліжацца постаць чалавека — мужчыны, які, хістаючыся, спускаўся з пагорка ў яе бок. Міс Люсі была не з баязлівых, але, адчуўшы халадок трывогі, зразумела, што незнаёмец п'яны. Яна азірнулася. Апрача іх, навокал не было нікога. Міс Люсі адчула слабае імкненне вярнуцца да Ксакала, але яна заглушыла яго. Як-ніяк яна — амерыканка, і ніхто не асмеліцца крануць яе. Міс Люсі рашуча пакрочыла наперад.
Але зярняты страху былі пасеяны, і, калі міс Люсі параўнялася з незнаёмцам, той зірнуў з-пад ілба і нахіліўся ў яе бок. Твар мужчыны быў няголены, вопратка — абтрапаная, акрамя таго, ад яго моцна патыхала тэкілай*.
* Мексіканская гарэлка з соку альясу (гішп.).
Незнаёмец пачаў хутка гаварыць па-гішпанску, але міс Люсі не магла нічога разабраць. Яна разумела, што ён жабруе, але прывучаная да арганізаванай дапамогі бедным, адносілася да жабракоў на вуліцы без спачування. Міс Люсі адмоўна пахітала галавой і паспрабавала прадоўжыць шлях. Але брудная рука не адпускала рукава паліто і ціхае скуголенне працягвалася. Міс Люсі вызваліла руку больш рашуча, чым нават хацела. У вачах у мужчыны з'явілася злосць. Ён абурана ўзняў руку.
Хоць, відавочна, ён не збіраўся ўдарыць міс Люсі, але тая інстынктыўна адхінулася — у выніку абцас чаравіка зашчаміўся паміж камянямі бруку, і яна даволі няўклюдна павалілася на зямлю. Там і засталася ляжаць з вывернутай нагой, а мужчына пагрозліва стаяў проста над ёй.
На нейкі момант міс Люсі ахапіла паніка — сляпы, усеабдымны жах, абсалютна беспадстаўны, улічваючы ўсю вартую смеху недарэчнасць сітуацыі.
І тут з цемры з'явіўся яшчэ адзін чалавек. Стройны мужчына ў белым гарнітуры.
Міс Люсі не магла распазнаць яго ў твар, але ведала, што гэта той самы юнак, з якім яна сустрэлася ў царкве. У цемры ўскінуўся белы рукаў і адпіхнуў жабрака.
Міс Люсі ўбачыла, як жабрак падаўся назад і зашоргаў прэч, буркаючы сабе нешта пад нос. Потым адчула, як да яе наблізіўся малады твар, а моцная рука дапамагла ёй узняцца. Яна не магла зразумець, што гаварыў яе збавіцель, але голас у яго быў лагодны і спагадлівы.
— Que malo*, — сказаў ён, усміхнуўшыся ўслед жабраку. — Malo Mexicano**. — У месячным святле бліснулі белыя зубы. — Я — Марыа, з царквы, так? Я дапамагаць сеньёра, не?
* Які дрэнны (гішп.).
** Дрэнны мексіканец (гішп.).
Ён, можна сказаць, на руках данёс міс Люсі, якая выкруціла ногу, да гатэля, потым у нумар, дзе перадаў пад мітуслівую апеку Веры і Элен.
Пакуль Марыа клапатліва завіхаўся вакол міс Люсі, Элен схапіла сумачку і спытала шэптам:
— Колькі, Люсі?
Але гэты раз міс Люсі выказала сваю волю:
— Не, грошы абразяць.
А Марыа, які, відаць, усё зразумеў, сказаў:
— Gracias, Senora*.
* Дзякуй, сеньёра (гішп.).
Вымавіўшы некалькі слоў, з якіх міс Люсі зразумела толькі «madre»*, узяў левую руку міс Люсі — тую, на якой быў новы пярсцёнак з сапфірам, пацалаваў яе і, усміхаючыся, з паклонам развітаўся.
* Маці (гішп.).
Такім вось чынам Марыа ўвайшоў у іх жыццё. А ўвайшоўшы, ён, што было відавочна, меркаваў там застацца. Назаўтра раніцай ён прыйшоў у гатэль спытацца пра міс Люсі, і тая ўпершыню разгледзела яго як след. Марыа не быў прыгажуном у поўным сэнсе гэтага слова. Вочы з доўгімі вейкамі былі крыху заблізка адно ад аднаго. Вусікі над пухлымі вуснамі — занадта доўгія. Постаць хоць і танклявая, але дужая, акрамя таго, у ім было нешта такое, што выклікала адначасова прыхільнасць і давер.
Марыа, як ён растлумачыў, быў студэнтам і ў час вакацый спрабаваў зарабіць крыху грошай. Ён хацеў пабыць у сеньёр гідам і, так як міс Люсі не магла хадзіць, прапанаваў наняць машыну і самому сесці за руль. Ганарар, які папрасіў Марыа, быў надзіва малы, і ён упарта адмаўляўся пагадзіцца на большую суму.
На другі дзень ён наняў машыну за нізкую цану, якая больш чым задаволіла ашчадную міс Элен, і з гэтага дня пачаў вазіць жанчын па цікавых мясцінах, аказваючы ім такія клопат і ўвагу, быццам яны былі ягоныя тры «madre».
Штодзённыя прыходы Марыа, які заўсёды быў апрануты ў бездакорна чыстае адзенне, кожны раз выклікалі пачуццё радасці ў міс Люсі і, па праўдзе кажучы, ва ўсіх астатніх. У яго заўсёды было мноства планаў, як правесці час. Аднойчы ён правёз іх вакол падножжа гары Папакатэпетль, і некалькі гадзін яны маглі захапляцца, відаць, адной з самых прыгожых і таямнічых гор у свеце. І на нейкі момант, калі так здарылася, што яны засталіся ўдваіх з Марыа, любуючыся асляпляльнай белізной велічнай вяршыні гары, міс Люсі адчула, як Марыа ўзяў яе руку ў сваю цвёрдую карычневую далонь і асцярожна яе паціснуў.
Відаць, так ён хацеў даць ёй зразумець, што, нягледзячы на моўныя складанасці, яны назіраюць вялікую славутасць Мексікі і ён рады, што яны назіраюць яе разам. Ад поціску вялікі сапфір балюча ўеўся ў палец, але міс Люсі адчула недзе ўнутры яшчэ адно пачуццё, іншае чым боль.
Пасля наведвання Папакатэпетля міс Люсі вырашыла, што час ехаць з Таска і пасяліцца ў Мехіка. Яна даручыла Элен адмовіцца ад паслуг Марыа — заплаціць яму дадатковую сотню песа і ветліва, але цвёрда даць яму зразумець, што ў яго паслугах няма больш патрэбы. Але Элен магла з такім жа поспехам зрабіць спробу развеяць у дым гару Папакатэпетль або дамагчыся, каб яна перанеслася ў мора. Марыа проста рассмяяўся ў адказ, адмахнуўся ад прапанаваных грошай і звярнуўся непасрэдна да міс Люсі.
— У Мехіка шмат дрэнных мексіканцаў. — Марыа працягнуў у яе бок свае моцныя рукі колеру залацістага мёду. Ён будзе іх апекаваць. Не, для яго не маюць ніякага значэння грошы сеньёры Элен (дзве другія жанчыны былі для яго заўсёды сеньёрамі, і толькі міс Люсі была сеньярытай). Важна тое, што ён павінен ім усё паказаць. Тут Марыа ўскінуў свае моцныя рукі, нібыта ахінаючы сонца, неба, горы, усю Мексіку. А чорныя вочы з занадта густымі вейкамі абдымалі таксама і міс Люсі.
І тая, дзейнічаючы насуперак глыбока ўкаранелага інстынкту, саступіла. Марыа паехаў з імі ў Мехіка.
Пайшоў другі тыдзень іх знаходжання ў Мехіка, калі яны вырашылі паехаць да піраміды Тэатыўакан. Як заўсёды, міс Люсі села побач з Марыа, спераду. Кіраваў машынай ён выдатна, і міс Люсі падабаўся яго профіль, калі ён уважліва сачыў за дарогай, яго мармытанне ў знак задаволенасці альбо незадаволенасці чымсьці. Менш ёй падабалася, калі Марыа паварочваўся да яе, праводзячы, нібы лашчачы, вачыма яе твар, апускаючы іх да грудзей.
Яго позіркі бянтэжылі міс Люсі, і аднойчы нешта прымусіла яе сказаць, смеючыся, па-ангельску:
— Марыа, такіх, як ты, мы называем у Амерыцы flirt. Уяўляю, якім поспехам ты карыстаешся ў дзяўчат тут, у Мехіка.
Нейкі момант, здавалася, ён не мог зразумець яе заўвагі. Потым пачаў смяяцца.
— Дзяўчаты — muchachas. Para me, no*. — Марыа сунуў руку ў нагрудную кішэню і выцягнуў адтуль маленькую пашматаную фотакартку. — Mi michacha. Мая дзяўчына. Mi unica michacha... Una sola**.
* Дзяўчаты. Для мяне, не (гішп.).
** Мая дзяўчына... мая адзіная жанчына... Адна адзіная (гішп.).
Міс Люсі ўзяла фотакартку. Гэта быў здымак жанчыны, старэйшай за яе, з сівымі валасамі і вялікімі сумнымі вачыма. На твары — маршчыны — сляды трывог і хвароб.
— Твая маці? — ціха спытала міс Люсі. — Раскажы мне пра яе.
Марыа залапатаў са старанным вымаўленнем на гішпанскай мове, на якой ён, звычайна, гаварыў з дамамі, — гэта быў таропкі маналог, які міс Люсі разумела толькі часткова. Яна высветліла, што маці Марыа вельмі бедная, што гэта жанчына прысвяціла сваё жыццё выхаванню сірот у маленькай вёсачцы ў Герэрас і была святой на зямлі. Відавочна, для Марыа маці была амаль што ідалам — такая гарачая любоў да маці ўласціва многім мексіканскім юнакам.
Слухаючы ўсхваляваную гаворку Марыа, міс Люсі прыйшла да рашэння. Неяк да канца адпачынку яна даведаецца ў Марыа адрас маці, напіша ёй пісьмо і перашле грошы для таго, каб Марыа змог закончыць каледж. Маці, безумоўна, прыме іх, нават калі яе сын акажацца занадта гордым, каб саступіць угаворам.
— Гэта і ёсць тая піраміда? — Думкі міс Люсі перабіў расчараваны голас Элен. — Ну, яна не ідзе ні ў якое параўнанне з эгіпецкімі пірамідамі!
Што ж датычыцца міс Люсі, дык яе ўразілі піраміды Сонца і Месяца. І калі яна ўглядалася ў іх суровую старажытную веліч, адчувала тое самае дзіўнае пачуццё ўзнёсласці, якое ахапіла яе той раніцай, калі яна ўкленчыла і перажагналася ў царкве ў Таска.
— Я не збіраюся лезці ўгору па гэтых прыступках, якія вось-вось рассыплюцца, — капрызна забурчэла Элен. — Я занадта старая, ды і вельмі горача.
І Вера, якой ніколі не было вельмі горача, таксама аказалася задужа старой. Яна стала ля падножжа піраміды з накінутым на плечы паліто, з адвечнай цыгарэтай у падобнай на лапку руцэ.
— А ты, Люсі, давай — ты ў нас маладая і энергічная.
Люсі пайшла ўверх па прыступках.
З дапамогай Марыа яна дабралася да самага верху піраміды Сонца і нават не задыхалася, узышоўшы на вяршыню, — настолькі моцнай была містычная ўзнёсласць, што апанавала яе.
Яны сядзелі толькі ўдваіх, блізка адно ад аднаго, на вяршыні — інтэлігентная жанчына за пяцьдзесят, якая закончыла Брынморскі каледж, і гэты амаль што непісьменны юнак з саманавай хаціны ў глыбіні Герэрас. Яна глядзела на квадратную планіроўку ўнізе: старажытнае селішча з храмам Кетцалькоатл Пярнатых Змей, якія пазіраюць на Шлях нябожчыкаў, што вядзе ад храма да піраміды Месяца.
Марыа пачаў апавядаць ёй пра ахвярныя рытуалы ў час свята Токсталь, якія штогод праводзіліся ў тыя старажытныя часы.
Ён гаварыў, а міс Люсі, заплюшчыўшы вочы, уяўляла сабе сцэну: прыціхлы натоўп, які сабраўся на вялікай плошчы ўнізе, жрацы, кожны на сваім адпаведным месцы на прыступках піраміды, юнак у бялюткім адзенні — зразумела, Марыа.
І таму што ў гэтай мроі ахвярай павінен быць Марыа, ахвярай марнасці жыцця і прыгажосці, міс Люсі зрабілася яго па-чалавечы вельмі шкада, і інстынктыўна яе рука — рука, з якой яна так і не змагла зняць пярсцёнка з танным сапфірам, пацягнулася ў бок Марыа, і адразу ж яе ахапілі гарачыя карычневыя пальцы.
Міс Люсі амаль не заўважыла, як яе абнялі рукі Марыа, а галава з цёмнымі валасамі лягла ёй на грудзі. І толькі калі яна адчула пах, які нагадваў падагрэты карычневы цукар — пах яго скуры, і пах кветкавай мазі, якой ён памадзіў валасы, раптам прачнулася ўсё філадэльфійскае, што было ў міс Люсі. Яна хуценька ўскочыла на ногі, атрасаючы ў нябыт стагоддзі і вяртаючыся да гэтага рэальнага жыцця, у якім дзве яе прыяцелькі чакаюць іх ля падножжа піраміды, — а да нізу трэба прайсці яшчэ столькі прыступак.
Збіраючыся ехаць у гатэль, міс Люсі вырашыла, што яны з Верай сядуць на задняе сядзенне, таму спераду села Элен і пачала спрачацца з надзьмутым Марыа.
Калі пад'ехалі да пансіёна, міс Люсі сказала як адрэзала:
— Марыа, заўтра нядзеля. Табе лепш адпачыць.
Той запярэчыў. Калі Люсі паўтарыла: «Не, заўтра, не, Марыа», — юнак скорчыў міну незадаволенага дзіцяці. Потым выраз яго твару змяніўся, і чорныя вочы з выклікам зазірнулі ў вочы міс Люсі.
Ідучы ў свой пакой, міс Люсі адчула, як калоціцца яе сэрца. Інтымнасць позірку Марыа раскрыла тое, пра што яна дагэтуль нават не асмельвалася думаць. Цяпер яна дастаткова ў гэтым упэўнілася.
Атрымлівалася, што па нейкай прычыне, якую міс Люсі не разумела і якую яе нявытанчаны розум не мог ніколі ўявіць, — Марыа жадаў яе.
Ён жадаў яе фізічна.
Вечарам, перад тым як легчы спаць, міс Люсі зрабіла тое, чаго ніколі не рабіла ў жыцці. Пастаяла некалькі хвілін у сваёй простай баваўнянай начной кашулі перад высокім венецыянскім люстэркам, якое вісела ў яе шыкоўным нумары, ацэньваючы сябе як жанчыну.
Яна не ўбачыла нічога новага альбо незвычайнага, што адпавядала б незвычайным пераменам, якія адбываліся ў душы. Яе твар не быў прыгожы. Ні ў юнацтве, ні цяпер, калі ён належаў жанчыне, якая неадваротна рабілася пажылой. Валасы міс Люсі былі амаль сівыя, але яшчэ не зусім белыя, мяккія і густыя — яны даволі прыгожа ўзвышаліся над ілбом. Вакол вачэй, ясных і па-свойму прывабных — маршчыны і цені, уласцівыя яе ўзросту. Пругкія грудзі выразна вылучаліся пад кашуляй, але ў фігуры не было нічога незвычайнага. Карацей кажучы, ні ў яе твары, ні ў постаці не было нічога знешне прывабнага. І тым не менш яе жадалі. Яна ведала гэта. Невядома чаму прыгожы мексіканскі юнак знаходзіў яе спакушальнай. Міс Люсі была ўпэўнена ў гэтым.
Міс Люсі была сур'ёзная жанчына і ведала, што маладыя мужчыны часта падлізваюцца да багатых і старэйшых за сябе жанчын, спадзеючыся ў выніку выманіць у іх грошы. Але Марыа, ужо не кажучы пра тое, што адмаўляўся ад усялякіх фінансавых прапаноў, нават не ведаў, што міс Люсі была намнога багацейшая за сваіх спадарожніц. Толькі адвакат у Філадэльфіі альбо хто з сямейных яе старажытнага квакерскага роду мог ведаць, наколькі багатая міс Люсі была на самай справе. Не, калі Марыа хацеў грошай, ён бы засяродзіў увагу на Элен, якая трымала ў руках усе фінансы і ні на хвіліну не давала магчымасці здагадацца, што грошы, якімі яна распараджаецца, належаць міс Люсі.
Нічога ў міс Люсі, непрыкметнай, апранутай у чорнае міс Люсі, не сведчыла пра багацце. Праўда, у заручальным пярсцёнку, які яна насіла як памяць аб маці, быў даволі каштоўны дыямент. Але толькі вопытны ювелір мог заўважыць гэта. Што ж датычыцца пярсцёнка з белым бліскучым сапфірам, дык ён не заслугоўваў таго, каб на яго траціць час альбо энергію, і міс Люсі з радасцю аддала б яго Марыа ў знак удзячнасці, калі б змагла зняць яго з пальца.
Не, у Мехіка былі тысячы іншых жанчын з куды больш відавочнымі прыкметамі багацця. Багатыя, прыгожыя, і любая з іх, відаць, з радасцю і гонарам згадзілася б, каб яе суправаджаў Марыа і — так, міс Люсі ўспрымала гэта адназначна — аказваў іншыя паслугі.
І ўсё ж... Раптам міс Люсі спалохалася адсутнасці логікі ва ўсім гэтым. У ёй абудзіўся дзявочы інстынкт, які папярэдзіў — небяспека.
І так як міс Люсі была жанчына сур'ёзная, яна падумала, што трэба прыняць нейкае канчатковае рашэнне. Лежачы ціха пад прасцінамі, яна прыйшла да вялікай высновы.
Міс Люсі і Вера стаялі на аўтобуснай станцыі. Абедзве захуталіся ў паліто, быццам было халоднае надвор'е. Вядома, Вера заўсёды мерзла. Але сёння холад адчувала і міс Люсі, нягледзячы на цёплую шчодрую цеплыню, якую пасылала вясновае сонца. Яе вочы — і нос — пачырванелі.
Яны чакалі Элен, якую пакінулі ў гатэлі, каб давесці справу з Марыа да канца. Аўтобус на Пацкуара адыходзіў праз дваццаць хвілін.
Нарэшце Элен з'явілася. Таксама з пачырванелым носам.
— Як ты магла такое зрабіць, Люсі? — накінулася Элен на Люсі. — Гэта жорстка. — Яна ткнула ў руку Люсі дзве банкноты па сто песа. — Я падумала, што ён мяне ўдарыць, калі дала яму вось гэта, — абурана працягвала Элен. — А прачытаўшы твой ліст, ён расплакаўся, як дзіця.
Міс Люсі прамаўчала. На працягу ўсяго вельмі стамляючага падарожжа да Пацкуара рэдка ўступала ў гаворку.
Жанчыны, утраіх, заседзеліся пасля вячэры за сталом на верандзе, з якой адкрываўся краявід на спакойную роўнядзь возера Пацкуара. Элен, якая была ў той вечар узбуджана-гаваркая, абмяркоўвала планы на наступны дзень. Міс Люсі, здавалася, не звяртала на гэтую балбатню ніякай увагі. Яе вочы ўзіраліся ў шэра-зялёную ваду возера, на купкі выспачак і нахабных лысагаловых грыфаў, якія прагна скублі, адбіраючы адзін у аднаго, рэшткі падлы на беразе возера.
Хутка яна ўстала, сказаўшы: «Халадае. Пайду, відаць, да сябе ў пакой. Дабранач».
З нумара міс Люсі і з балкончыка пры ім адкрываўся іншы краявід. Унізе, скрозь цемру, што рабілася ўсё больш густой, было відаць, як рыбакі прывязвалі да берага свае лодкі, ціха перагаворваючыся або напяваючы асіплымі галасамі мексіканскія песні.
Міс Люсі сядзела і назірала за іх работай. Яна думала пра Марыа, ахопленая глыбокім, блізкім да болю, сумам. Міс Люсі думала пра яго ўвесь час пасля ад'езду з Мехіка і цяпер жахнулася ад думкі пра тую жорсткасць, з якой яна адмовілася ад яго паслуг і зрабіла гэта да таго ж праз Элен. Яна павінна была сама пагаварыць з ім. Міс Люсі вельмі не хацелася, каб Марыа падумаў, што... Думкі не давалі ёй спакою. Яна абышлася з Марыа кепска, пакрыўдзіла яго...
У нейкі момант свайго летуценнага роздуму яна раптам усвядоміла, што ўнізе, сярод рыбакоў, рухаецца апранутая ў белае постаць чалавека. Позірк міс Люсі спыніўся на гэтым чалавеку, і ў яе душы ўсё перавярнулася. Міс Люсі напружана нахілілася наперад і пачала ўглядацца ў цемру. Так, так, у тых лёгкіх, грацыёзных рухах было нешта знаёмае — гэта мініяцюрная, але грацыёзная фігура...
Але ж гэта не мог быць Марыа! Яна пакінула яго там, за сотні міль ад Мехіка, акрамя таго, Элен было спецыяльна загадана не гаварыць Марыа, куды яны ад'язджаюць.
Постаць у белым рухалася ад берага возера да акна яе пакоя. Прайшла праз паласу святла з адчыненых дзвярэй. Цяпер ужо сумненняў не было.
Гэта быў Марыа.
Міс Люсі, нахіліўшыся, глядзела ўніз з балкона. Яе сэрца калацілася, як звар'яцелая птушка. Унізе быў Марыа, усяго за якіх-небудзь пяць метраў ад яе.
— О, міс Люсі, я знайшоў вас, — загаварыў ён паволі, вельмі старанна па-гішпанску — так ён заўсёды звяртаўся менавіта да яе. — Я ведаў, што знайду вас.
— Але, Марыа, як?..
— У аўтобуснай кампаніі паведамілі, што вы паехалі сюды. Вось я і прыехаў, чакаў вас.
Міс Люсі ўбачыла, як бліснулі ва ўсмешцы яго зубы.
— Міс Люсі, чаму вы паехалі, не сказаўшы adios?
Міс Люсі не адказала.
— Але вось я зноў тут, каб апекавацца вамі. І заўтра мы — вы і я — пойдзем на возера. Да таго як устануць іншыя дамы. Толькі вы і я. Будзе свяціць месяц, а потым узыдзе сонца.
— Так...
— Я прыйду ў пяць гадзін раніцы. У мяне будзе лодка. Яшчэ не паспеюць прачнуцца птушкі, як я буду вас чакаць.
— Так, так...
— Добрай ночы.
Міс Люсі вярнулася ў пакой. Дрыжачымі рукамі распранулася і нырнула ў пасцель.
Яна па-ранейшаму калацілася, калі сярод ночы, так ёй здалося, ціхі свіст пад акном паведаміў, што Марыа ўжо прыйшоў па яе.
Міс Люсі хутка апранулася, прыгладзіла мяккія сівыя валасы, накінула на плечы паліто і шпарка пакрочыла ўніз па лесвіцы. У гатэлі было вельмі ціха. Ніхто не бачыў, як яна прайшла праз пусты вестыбюль, ніхто не заўважыў, як яна пайшла ўніз па схіле берага, дзе каля лодкі яе чакаў Марыа.
Ён узяў яе руку і паднёс да вуснаў. Потым асцярожна павёў міс Люсі да лодкі.
Міс Люсі не супраціўлялася. Ёй здавалася, што сам лёс вядзе яе да непазбежнага.
Марыа казаў праўду. Свяціў месяц — поўны і лімонна-белы, пасылаючы таямнічае святло цёмнай вадзе.
Міс Люсі лягла ў лодку, пасцяліўшы на дно паліто. Было холадна, але яна, здавалася, не заўважала гэтага. Міс Люсі назірала за Марыа, які, стоячы ў поўны рост і спрытна манеўрыруючы сярод іншых суднаў, выводзіў лодку ў глыб возера. Ён закасаў штаны вышэй каленяў, і ногі ў месячным святле выглядалі моцнымі і чамусьці грубымі. Марыа спяваў.
Міс Люсі раней не ўсведамляла, які ў Марыа прыгожы голас. Песня была прыгожая і невыказна сумная. Вочы Марыа лашчылі яе, яго позірк вандраваў паміж тварам і рукамі, што нерухома спачывалі на каленях. Танны сапфір зіхацеў у месячным святле.
Міс Люсі не заўважала ні часу, ні месцаў, якія ціха мінала лодка па дарозе да патаемнага сэрца возера з яго незлічонымі выспачкамі. Яна не заўважыла, як на досвітку пачалі гаснуць зоркі і бялець месяц. Яна адчувала толькі глыбокі, поўны спакой, нібыта гэты лагодны, амаль непрыкметны рух будзе працягвацца бясконца. Міс Люсі схамянулася ад голаса Марыа.
— Слухайце — птушкі.
Міс Люсі чула галасы птушак на выспачках, што купіліся вакол яе, але бачыла толькі грыфаў, якія нячутна кружылі ў небе.
Марыа перастаў веславаць і ўзяў пакунак. У ім былі tortas*, масла і казіны сыр.
* Булкі (гішп.).
Прыхапіў ён і бутэльку чырвонага мексіканскага віна.
Намазаўшы масла на torta вялікім складаным нажом, ён падаў яе міс Люсі. Тая раптам зразумела, што вельмі хоча есці. Яна з воўчым апетытам накінулася на ежу, запіваючы салодкім мексіканскім віном проста з бутэлькі. Віно ўдарыла ў галаву, і міс Люсі адчула сябе шчаслівай і бесклапотнай дзяўчынкай. Яе смяшыла ўсё, што гаварыў Марыа, і той таксама смяяўся, лашчачы яе вачыма.
І так вось яны снедалі, нібыта маладыя ў час мядовага месяца, а за гэты час сонца заліло возера чырванню, на многія мілі вакол не было ні душы, адзіныя сведкі — бачныя грыфы-драпежнікі і нябачныя птушкі-певуны.
Калі даелі апошнюю torta і асушылі да дна бутэльку, Марыа зноў узяўся за вясло і скіраваў лодку да цэнтра возера, маўкліва вяслуючы ўсё далей наперад.
Як толькі міс Люсі ўбачыла выспу, яна адразу зразумела, што менавіта яе і выбраў Марыа. Гэта выспа больш ізаляваная, больш аддаленая, чым іншыя, да таго ж па краях парослая чаротам.
Марыа асцярожна правёў лодку праз чарот, які аказаўся настолькі высокім, што яны апынуліся ізаляванымі ў сваім, зусім асобным свеце.
Калі яны даплылі да берага выспы, Марыа ўзяў міс Люсі за руку і лагодна прымусіў яе ўстаць адным толькі словам: «Пайшлі».
Тая паслухмяна, як дзіця, пайшла следам. Марыа знайшоў сухое месца і паслаў ёй паліто. Потым, калі міс Люсі магла бачыць твар Марыа, нахілены да яе твару, чорныя вочы, пасаджаныя крыху заблізка адно ад аднаго, магла адчуваць цёплае дыханне, што злятала з яго вуснаў.
Міс Люсі заплюшчыла вочы, ведаючы, што настаў момант, да якога ўсё ішло, пачынаючы з таго дня ў царкве Санта-Прыска, калі яна ўпершыню сустрэлася з Марыа. Яна адчувала рукі Марыа, якія лашчаць яе валасы, твар пяшчотна, вельмі пяшчотна. Міс Люсі адчула, як Марыа ўзяў яе руку, дакрануўся да пярсцёнка з сапфірам.
У той момант, калі Марыа дакрануўся да пярсцёнка яна ўсё зразумела. Яна адчула гэта праз яго пальцы нястрымнае, усёпаглынальнае жаданне. Увесь ход падзей, які здаваўся такім складаным, аказаўся надзіва простым.
Рукі Марыа рухаліся ўсё вышэй. Пальцы, па-ранейшаму пяшчотныя, дасягнулі шыі. Міс Люсі не закрычала. Яна нават не спалохалася.
Марыа адкінуў убок запэцканы крывёй нож. Ён не мог бачыць крыві, і ў яго выклікала агіду тое, што прыйшлося адрэзаць палец, каб зняць пярсцёнак.
Марыа нават не паклапаціўся зняць пярсцёнак, які некалі належаў маці міс Люсі. Гэта была звычайная танная рэч, а вось незвычайная прыгажосць сапфіра ўжо некалькі тыдняў засцілала яму вочы ад усяго астатняга навокал.
Марыа старанна прыкрыў цела міс Люсі паліто. Нейкі момант ён думаў пра тое, ці варта схаваць яго ў чароце, але потым вырашыў гэтага не рабіць, бо цела магло выплыць у возера і яго б знайшлі рыбакі.
Тут, на гэтай выспе, можа прайсці шмат год, пакуль на яе ступіць нага чалавека, а да таго часу — Марыа зірнуў на грыфаў, што кружылі ў небе...
Не азіраючыся, Марыа пайшоў да лодкі і паплыў да берага, на якім па-ранейшаму нікога не было. Там ён саскочыў на зямлю, перавярнуў лодку і адпіхнуў ад берага.
Амерыканка выправілася на прагулку па возеры на лодцы з нявопытным весляром. Абое патанулі. Мясцовыя ўлады ніколі не будуць абшукваць з драгай такое вялікае возера, каб знайсці тапельцаў.
Марыа крочыў у напрамку чыгункі. Ён сядзе ў таварны вагон і, магчыма, заўтра будзе ў Герэрас.
Ён быў упэўнены, што маці пярсцёнак спадабаецца.