Вокны, вокны, вокны...
Усё навокал праменіцца, мільгае, пераліваецца мноствам рознакаляровых агнёў. У паўзмрочнай шэрані надыходзячай ночы іх вясёлкавыя пералівы напоўнены своеасаблівай прыгажосцю і чаканнем, якое трывожыць душу. Калі б не было іх агнёў, у познія гадзіны адзіноты, Акулічу было б цяжэй працівіцца няпрошаным моташным думкам пра старасць, пра згубленыя гады, якія не вернеш. Але яны запальваліся кожны вечар, гэтыя добрыя агні. Зялёныя, блакітныя, ружовыя, яны ўсе, здаецца, аднолькава выпраменьвалі не толькі святло, але і цеплыню — жывую цеплыню чалавечай еднасці. І тады Міхась Аляксеевіч асабліва тонка адчуваў сваю прыналежнасць да акаляючага яго свету — свету клопатаў, радасці, учынкаў.
Акуліч мог доўга сачыць за іх вясёлай гульнёй, у той час як яго думкі працягвалі сваю незаўважную работу. І здаралася, што ў гэтыя хвіліны ён нечакана знаходзіў простыя і адзіна правільныя адказы на пытанні, над якімі безнадзейна біўся ў лабараторыі цэха.
Яго дзень, дзень інжынера, быў цалкам заняты напружаным, пульсуючым жыццём вялізнага заводскага арганізма. У Акуліча выпрацавалася цвёрдая звычка: пераступіўшы парог цэха, знаходзіць той душэўны стан, які, мабыць, адчувае камандзір перад рашаючай атакай ці спартсмен, які выходзіць на старт,— поўная мабілізацыя сіл, спорнасць дзеянняў, жорсткая самадысцыпліна і нішто другое, што б адцягвала ўвагу, аслабляла волю. Гэткай жа сабранасці і самааддачы ён патрабаваў і ад людзей, якія працавалі побач з ім. Яго пабойваліся, паважалі, хоць і лічылі чалавекам сухаватым, бясстрасным, як электронна-вылічальная машына, але ж і столькі непагрэшна справядлівым. Моладзь з нечыяй лёгкай рукі празвала яго Сухаром. На самай справе ён быў чалавекам чуллівым, нават сентыментальным, але заўсёды вельмі саромеўся ў сабе гэтай рысы і таму старанна хаваў свае слабасці за надзейнай бранёю сухой дзелавітасці.
На шафе пачуўся шоргат. Вось і Верабейчыку не спіцца, нешта, відаць, трывожыць яго маленькую няхітрую душу.
Міхась Аляксеевіч усміхнуўся ў цемень. Нягеглая, канешне, птушка верабей, а бач, прывык да яе. Пяты год, не жарт, жыве Верабейчык разам з Акулічам. Падняў яго, хворага, позняй восенню. Верабейчык прывык, зусім асвоіўся. Цяпер ён часта лётае за акно на клумбы і газоны, наладжвае птушыныя кірмашы на білах балкона, але ўсякі раз вяртаецца нанач дамоў, да чалавека, які яго прыгрэў. З Акулічам Верабейчык сышоўся вельмі хутка, без боязі мог сесці яму на плячо, на галаву, назолай скакаць пад самым носам, перашкаджаючы есці або чытаць. А вось Ленку, дачку Міхася Аляксеевіча, пабойваўся. Відаць, таму, што яна была вельмі шумлівая і гаваркая, а можа, проста раўнаваў да свайго апекуна.
Прыволле настала, калі Ленка паехала вучыцца ў Маскву. Прыходзячы з работы, Акуліч заўсёды прыносіў Верабейчыку які-небудзь ласунак, размаўляў з ім, дзяліўся сваімі клопатамі, чытаў рэдкія і кароткія пісьмы Ленкі, а часам... вось гэтыя хвіліны Верабейчык любіў больш за ўсё. Міхась Аляксеевіч сядаў да старэнькага піяніна, Верабейчык уладкоўваўся дзе-небудзь паблізу. Не кожная музыка падабалася вераб’ю. Асаблівым поспехам у яго карысталіся «Восеньская песня» Чайкоўскага і накцюрны Шапэна. Між іншым, іх часцей за ўсё і іграў Міхась Аляксеевіч.
Калі Акуліч сядаў да піяніна, яго хударлявы твар мякчэў, маладзеў і ён рабіўся падобны на юнака ў салдацкім шынялі з пяшчотным тварам, які глядзеў на яго з фотакарткі на сцяне. Калі б у гэтую хвіліну ў кватэру зазірнуў хто-небудзь з яго цэха, дык не паверыў бы сваім вачам: так не быў падобны чалавек каля піяніна на іх артадаксальнага Сухара.
Адзін за адным тухнуць агні: стомленыя дамы закрываюць вочы. Усё менш і менш вокан-маякоў застаецца свяціць уначы. Але ўсё ж яны свецяцца ўпарта, быццам імкнуцца перамагчы цемрадзь. Чаму ж не спіцца людзям? Што прымушае іх быць бадзёрымі сярод ночы? Шчасце сустрэчы? Трывога? Або апантанасць працай, ад якой згубіўся лік часу? Вось хаця б тут — насупраць. Гэтае акно на чацвёртым паверсе. Часам яно так і не схопліваецца агнямі, але калі запальваецца, дык свеціць па-асабліваму, быццам там, у цішы чужой кватэры, узыходзіць маленькі месяц. І зараз таксама скрозь празрыстыя фіранкі стурменяцца зялёныя халаднаватыя праменні. Вось у бледным іх святле мільгнула ледзь заўважная цень. І раптам — гэта было дзівам — у асветленым акне выплыла стройная жаночая постаць. Яе плаўныя мяккія лініі злёгку ўздрыгвалі, здавалася, жанчына лунае высока над цёмным калодзежам двара.
Яна стаяла не рухалася ў асветленым праёме акна, злёгку схіліўшы галаву, быццам да нечага прыслухоўвалася, уся паглыбленая ў сябе, у нейкае таемнае чаканне.
Міхась Аляксеевіч ціха ўвайшоў у пакой, з заміраючым сэрцам дакрануўся да клавішаў — і прачнуліся гукі. Яны падалі ў густую цішыню ночы вялікімі звонкімі празрыстымі кроплямі, і ў іх трапятліва і горача спявала высокая чыстая радасць, і пяшчотна ёй уторыў глыбокі прасветлены смутак. Ён іграў, а жанчына стаяла каля расчыненага вакна, аблітая ласкавым пяючым дажджом...
Раніцай Акуліч прачнуўся з лёгкім адчуваннем шчасця, якое невядома адкуль звалілася на яго. На першым часе ён нават не мог зразумець, што творыцца з ім, але тут прыгадалася яму ўчарашняе, і зноў салодка захлынулася сэрца.
Змена, якая адбылася ў Акулічу, была адразу заўважана пільнымі вачмі яго памочнікаў. Бачачы, як часам строгі твар іх начальніка мякчэе, прымае ласкавы выраз, яны здзіўлена пераглядаліся і паціскалі плячыма: што гэта з нашым Сухаром? Ці не закахаўся стары? Ды і ён сам здзівіўся з сябе — трэба ж было такому здарыцца ў яго гады! Раптам адчуць у грудзях трымклівы халадок, які нагадвае першае баязлівае каханне, калі не трэба нічога іншага, толькі б бачыць здалёк, толькі б ведаць, што ён існуе, недзе побач з табою, гэты яшчэ невядомы, але ўжо дарагі чалавек. Няўжо праўду кажуць, што ў старасці чалавек робіцца нечым падобны на дзіця?
Міхась Аляксеевіч думаў пра тую вячэрнюю жанчыну як пра нешта недасягальнае, быццам яна жыла на іншай планеце. Ці хацеў ён убачыць яе ўдзень? Не... Пазнаёміцца бліжэй? Не і не! Яна была казкай. Яго апошняй казкай.
— Усё гэта, душа мая, сапраўдная лухта,— прызнаваўся Міхась Аляксеевіч Верабейчыку,— Але, птушка, мне стала цікава жыць. Вы, вераб’і, разумееце ў гэтым хоць што-небудзь? Га? Табе, дурань, весела. Лётаеш недзе цэлымі днямі — ні клопатаў табе, ні суму... Потым возьмеш і раптам уцячэш назусім, кінеш мяне.
Верабейчык смешна скакаў па стале, як шэранькі тэнісны мячык, і спачувальна чырыкаў: маўляў, ты што, стары? Не кіну цябе! Можаш на мяне спадзявацца!
— Добра! А ведаеш, давай сыграем... Што б нам такое сыграць? Шапэна? Ты як — не супраць?
Верабейчык не быў супраць.
Унізе паступова сціхала сумятлівае жыццё двара, і з лёгкасцю вячэрняга сутоння гарманіравалі, пасавалі задумлівыя шапэнаўскія гукі. І хай гэта быў самападман, але ў такія хвіліны яму верылася, што недзе блізка стаіць яна і слухае яго ўсхваляваную споведзь.
Сёння Міхась Аляксеевіч позна затрымаўся на рабоце — разладзіўся вельмі важны агрэгат, і пакуль знайшлі прычыну, абдумалі, як яго выправіць, было каля дванаццаці. Калі ён падыходзіў к дому, убачыў яе акно, якое свяцілася ярка і святочна, і адразу зразумеў, што ў тым святле, заўсёды таемным і прыціхлым, нешта рэзка змянілася. І калі ля адчыненага акна ён убачыў высокую мужчынскую постаць, дык зусім не здзівіўся.
Верабейчык узрадаваўся, калі ўбачыў гаспадара, лез у самы яго твар, выпрошваў гасцінца.
— Вось і ўсё,— сказаў Міхась Аляксеевіч.— Спектакль закончаны. Пара апусціць заслону,— усміхнуўся сумна.— Давай мы з табою, птушка, цвяроза паглядзім на рэчы і не будзем падманваць сябе. Усё гэта, брат, ад адзіноты... Так... Паганы яна таварыш. Але ці разумееш ты, божая птушка, што з ёй трэба неяк жыць, бо ад адзіноты нікуды не ўцячэш... Што б такое выканаць для іх — гэткае пяшчотнае, любоўнае? Што? Думаеш, не трэба? Правільна, птушка! Ім і так добра. А мне, прызнацца, вельмі ж не хочацца, каб ён... ну той... падслухаў мае думкі. Давай лепш прагледзім апошнія газеты і паспрабуем заснуць, як яно і трэба ў нашым пажылым узросце...
Хутка прайшло лета. У жніўні зашапацелі дажджы. Ленка заехала да бацькі праездам на некалькі дзён: яна вярталася з камсамольскай будоўлі, на якой усім факультэтам працавалі на канікулах, і цяпер спяшалася да пачатку заняткаў. Яна загарэла, пагрубела, зрабілася зусім самастойнай. Ён мог быць упаўне спакойным за дачку — дзяўчына ўпэўнена ходзіць па зямлі і заўсёды ведае, што робіць.
Ішоў час. Але Міхась Аляксеевіч не адчуваў у сабе безнадзейнай мёртвай пустаты — засталося добрае сумнае пачуццё ўдзячнасці да той незнаёмай жанчыны, што раптам нечакана і дзіўна ўсхвалявала ў яго душы самыя запаветныя, самыя дарагія глыбіні. Яго зноў цягнула да музыкі, і ён іграў зноў усё тое, што некалі прысвячалася ёй, і знаходзіў у гэтым нейкае гораснае задавальненне. Ён ведаў пэўна, што цяпер жанчына не чуе яго. І не толькі таму, што закончылася яе адзіноцтва, але і проста з-за таго, што ў такую мокрадзь і холад не будзеш расчыняць насцеж вокны.
Неяк Міхась Аляксеевіч, адчуваючы з раніцы знямогласць, прыйшоў дамоў раней, прылёг, паспрабаваў чытаць і хутка заснуў. Прачнуўся ён сярод ночы. Было, мабыць, каля трох гадзін. Па-ранейшаму за акном сіпеў дождж. Дамы стаялі глуха — нідзе ні агеньчыка. І толькі адно-адзінае акно ледзь цяплілася святлом. Тое акно. Міхась Аляксеевіч перапалохаўся — там бяда! З кім? З ёю? Не, вось яна! Як у тую красавіцкую ноч, ён бачыць яе ўсю: жанчына адсунула фіранку, углядваецца ў цемень. Яе пастава была напоўнена такой пякельнай трывогай, што здавалася, цішыню разарве яе адчайны крык: «Дзе ён? Што з ім?» Міхась Аляксеевіч запаліў лямпу: хай жанчына адчуе, што яна не адна ў начным пустэльным свеце.
Той прыйшоў амаль у чатыры гадзіны. Акуліч бачыў, як у памутнелым святле лямпачкі, што гарэла ў пад ездзе, мільгнула постаць і схавалася ў дзвярах. Ну вось... Ці трэба было хвалявацца — сэрца так закалацілася, што хоць бяры валідол. А тут звычайная жыццёвая гісторыя. З кім не бывае!
Банальнасць начнога здарэння выклікала ў ім прыкрасць, быццам жанчына ў нечым падманула яго надзеі. У тыя вясновыя дні яна разбудзіла ў ім юнацкую веру ў каханне, як у дзіва, як у самы дарагі падарунак. Ён быў перакананы, што гэтую жанчыну нельга кахаць інакш, як толькі пяшчотна, святочна, удзячна. Не, усё гэта лухта, вынік яго адзінокіх фантазій. У жыцці куды прасцей, грубей. Ды і хіба яго асабістае сямейнае жыццё не было гэтаму доказам?
З Нінай ён пазнаёміўся адразу пасля дэмабілізацыі. Смуглявая бойкая дзяўчына з тонкімі моцнымі пальцамі піяністкі вельмі падабалася яму. Спакойна і паблажліва яна слухала яго разгубленыя прызнанні і гэтак жа спакойна і паблажліва, быццам зрабіла вялікую міласць, згадзілася стаць яго жонкай.
Каханне прыйшло, але цуду не было і не было ўзлёту, быццам хто звязаў яму крыллі. Першая кволая цеплыня хутка астыла: дробязная неўладкаванасць быту, сутычкі і, нарэшце, ціхая звычка. І так, мабыць, ва ўсіх людзей. Варыянты магчымы, але сутнасць адна. І тут тое ж самае — маламетражны быт, маламетражныя пачуцці.
Не! Не і не! Калі ўсё так нікчэмна і будзённа, дык для чаго тады ўсе тыя чароўныя мелодыі, што так цудоўныя ў сваёй звонкай чысціні і гармоніі, для чаго цудадзейнасць празрыстых паэтычных сугуччаў, уся прыгажосць свету! Няпраўда? Прыдуманая чалавецтвам для самаўцехі залатая казка? Не! Калі я сляпы і не бачу сонца, дык хіба гэта павінна азначаць, што яго няма. Я ж адчуваю цёплы дотык яго праменняў. Інакш адкуль ва мне гэта незадаволенае хваляванне юнацтва, гэтая прадбачлівасць непазбежнага? Аднойчы я паспяшаўся, памыліўся, выбраў не тую дарогу. Так! Так... так! У кожнага чалавека... так, у кожнага ёсць сваё акно... Прыйдзе час — і яно засвеціцца...
Не, ён, здаецца, з’ехаў з глузду. Дзеля чаго пытаецца, расхваляваўся, узгарэўся сярод ночы? Усе нармальныя людзі спяць. Гэтыя двое таксама, канешне, даўно ўспакоіліся. І каб канчаткова пераканацца ў гэтым, ён падышоў да акна.
Але квадрат іх акна па-ранейшаму свяціўся, і па-ранейшаму за ім жыў неспакой. Акуліч бачыў жанчыну. Так, гэта яна — згорбілася, сціснулася. Плача? Які ён грубы, гэты даўгашыі бэйбус! Махае рукамі, крычыць нешта, відаць, рэзкае, абразлівае... Жанчына ўздрыгнула, падняла руку... К д’яблу! Што б ён там ні прыдумваў, але той вечар — быў ён, і была тая ўзнёслая пад светам жаночая душа, і была музыка, і было стамляючае чаканне, такое блізкае, сугучнае яго надзеям, яго чаканню! А гэты... Піжон! Малакасос! Ці разумее ён гэта? Ці можа ён цаніць? Ды хіба ён варты хоць адной яе слязінкі?
Не ўсведамляючы, нашто ён гэта робіць, Міхась Аляксеевіч пачаў таропка апранацца. Апамятаўся ён ужо на вуліцы, каля іх пад’езда. Насмешліва гаварыў здаровы сэнс: куды ён лезе? У чужую сям’ю, у чужыя спрэчкі?
На лесвіцы пачуліся таропкія крокі. Міхась Аляксеевіч ірвануўся насустрач ім. Высокі русавалосы хлопец, .сутыкнуўшыся з ім твар у твар, ад спуду адхіліўся.
— Шчанюк! І ты... ты змог?!
Ён стаяў з голай галавой на сцюдзёным дажджы, гаварыў і гаварыў... Божа! Як ён гаварыў пра гэтую цудоўную жанчыну. Усё, што набагацілася, набалела ў яго душы, раптам прарвалася словамі. Хлопец глядзеў на яго дзіўна і зачаравана і гэтак жа зачаравана, быццам пад гіпнозам, падняўся ўслед на чацвёрты паверх. Тут, ля прыадчыненых дзвярэй, ён трохі паспакайнеў і паспрабаваў апраўдацца:
— Я што? Я нічога... Яна сама...
— Ідзі! — сказаў Міхась Аляксеевіч. Той моўчкі яго паслухаў. І тут, сам не ведаючы чаму, ступіў за ім цераз парог.
У маленькім пакойчыку, які быў асветлены слабым зеленаватым святлом настольнай лямпы, прыціснуўшыся лбом да халоднага шкла, у жывым, рэальным вобліку стаяла тая жанчына. Ён бачыў толькі валасы, што рассыпаліся па яе плячах, каляровы халацік — чырвоныя кубікі на блакітным полі — і руку на пераплёце рамы. Хлопец падышоў да жанчыны, азірнуўся на Акуліча, быццам шукаючы падтрымкі, памаўчаў, патаптаўся на месцы і нарэшце прамовіў:
— Мам... Мама! Ну, хопіць табе! Прабач мне, ці што...
Міхасю Аляксеевічу раптам здалося, што нехта стукнуў яму ў грудзі — адразу стала цяжка дыхаць. Ён абапёрся аб сцяну.
Жанчына маўчала, толькі ніжэй нахіліла галаву, а хлопец усё угаворваў:
— Ды што я, маленькі? Армію адслужыў. Сам працую. А ты ўсё... Ну, затрымаўся з хлопцамі. Харошыя хлопцы, не якія-небудзь там піжоны...
Сабраўшыся з сіламі, Міхась Аляксеевіч нячутна адступіў да дзвярэй і, не адчуваючы пад сабою ног, збег па прыступках уніз.
— Які ж я дур.ань! Які дурань! — без канца паўтараў ён.
Яму захацелася закрычаць, ударыць з усёй сілы па клавішах, каб уздрыгнула ціхая, як стаячая вада, перадранішняя ціш. Ён моцна засмяяўся ў пустым цёмным пакоі. Верабейчык устрапянуўся, заварушыўся, незадаволены, што яго разбудзілі.
— Эй, ты, соня! — сказаў Акуліч.— Калі б ты ведаў, якога перапалоху я там нарабіў! Яны зараз памірацца, і хлопец спытае ў яе: а што гэта за тып тут распінаўся за цябе сярод ночы? А яна нічагусенькі і не ведае. Во, брат, якая я таямнічая асоба! А можа, і не ўспомняць. Ты глядзі, акно ўсё яшчэ свеціцца.
Перапоўнены аўтобус, надрыўна крэкчучы, цяжка падымаўся ўгару. Міхасю Аляксеевічу трэба было выходзіць на наступным прыпынку, і ён пачаў прабірацца да выхада.
— Прабачце. Дазвольце, калі ласка! — гаварыў ён, праціскаючыся сярод людзей.— Прабачце...— і замёр: уперадзе, бокам да яго, стаяла жанчына. На ёй было цёмна-блакітнае паліто, белы пульхны шалік, які ніяк не хацеў трымацца на светлых валасах. Міхась Аляксеевіч бачыў мяккі авал шчакі, вейкі, маршчынкі каля вока. Жанчына занепакоілася і таксама пачала праціскацца да выхада. Рукі яе былі заняты маленькім чамаданчыкам, з якім звычайна робяць абходы ўчастковыя ўрачы, і сумкай з прадуктамі. Яна затапталася каля выхада, ніяк не магла размінуцца з людзьмі. Міхась Аляксеевіч падхапіў яе сумку, дапамог сысці.
— Дзякую...— жанчына павярнулася да яго і... зачырванелася ўся, раптам разгубілася і змоўкла. Міхась Аляксеевіч прагна ўглядаўся ў яе твар, які прыцягваў да сябе ўвагу стомленай прыгажосцю, быў асветлены ціхім святлом добрых шэрых вачэй,— самы прыгожы на зямлі жаночы твар. Пачырванелы ад сарамлівасці, ён раптам здзіўляюча памаладзеў, і Акуліч шчасліва сам сабе заўважыў, што менавіта такою — і ніякай другой — яна і ўяўлялася яму. Усё ў ёй было простым, натуральным, цнатлівым. Яна не пабаялася прызнацца, што ведае яго, не стала здзіўляцца — маўляў, хто вы такі і што вам трэба? Усё гэта напаўняла Акуліча радасным прадчуваннем. Ён ішоў з ёю побач і баяўся вымавіць хоць слова, каб не разбурыць кволае дзіва духоўнай блізкасці, якое толькі-толькі нараджалася. Каля пад’езда яны спыніліся. Міхась Аляксеевіч асцярожна паціснуў яе халодныя пальцы. Губы жанчыны ўздрыгнулі, яна мякка аслабаніла руку, моўчкі кіўнула яму і схавалася за дзвярыма.
Цяпер на заводзе ўжо нікога не здзіўлялі ні юнацкая прыпаднятасць, ні малады голас Міхася Аляксеевіча, ні мройная ўсмешка, якая асвятляла яго твар без усякай, здавалася, прычыны. Жанчыны цэха пачалі раптам гаварыць між сабою, што іх начальнік не такі ўжо стары, як здаецца на першы погляд, і не пазбаўлены мужчынскай прывабнасці.
Акуліч прагульваўся каля пад’езда, хаваючы твар ад цяжкіх і вялікіх, як лапці, лахманоў снегу. Чакае ён даўно, але яе ўсё няма. Надвор’е паганае, нейкае кіслае, шмат прастудных хвароб — не хутка аббяжыш усіх хворых. Яна з’явілася раптоўна, з хісткай плыні снегу, убачыла яго і, каб схаваць ніякаватасць, паспешліва пачала папраўляць на галаве шалік. На яе валасах блішчалі сняжынкі.
— Марыя Мікалаеўна,— сказаў Акуліч зусім афіцыйна.— Заўтра ў мяне сямейная ўрачыстасць, імяніны. Разумееце, роўна пяць гадоў назад я падняў на асфальце знямоглага вераб’я. Цяпер гэта мой верны таварыш і, можна сказаць, сем’янін. Дазвольце ад яго імя...
Верабейчык ніяк не змог зразумець, да чаго гаспадар распачаў такую грандыёзную падрыхтоўку. Міхась Аляксеевіч рабіў гераічныя намаганні, каб надаць свайму халасцяцкаму жытлу па магчымасці прывабны выгляд: абнавіў фіранкі, недзе раздабыў ружы, ліквідаваў гадавыя залежы папер, што ляжалі на пісьмовым стале. Гэта не падабалася Верабейчыку, але Акуліч не звяртаў на яго ніякай увагі і быццам бы забыў пра яго існаванне. Міхась Аляксеевіч пачаў рыхтаваць на стале. Рабіў ён гэта доўга і старанна, па некалькі разоў расстаўляў прыборы. Яму трэба было нечым заняць сябе, каб скараціць марудныя хвіліны чакання і заглушыць міжвольную боязь — а што ён павінен рабіць, як паводзіць сябе побач са сваім незвычайным госцем, як незнарок не згубіць яе даверлівасць?
Яна ступіла ў кватэру асцярожна, як у ваду, гэтак жа асцярожна прайшлася па ёй, мімаходзь датыкаючыся да кожнай рэчы: паправіла настольніцу, пераставіла кветкі; каля дзвярэй балкона прыпынілася, кінула погляд на сваё акно і, азірнуўшыся на Міхася Аляксеевіча, усміхнулася з сумнай іроніяй; падышла да піяніна, ласкава правяла рукою па вечку; насупіўшы бровы, доўга ўглядалася ў юнацкі твар салдата з пажоўклай карткі.
Міхась Аляксеевіч стаяў і ўсхвалявана паглядаў, як яна знаёміцца з новым, чужым для яе жыццём — яго жыццём. Яму хацелася, каб яна як мага хутчэй асвойталася тут і адчула сябе лёгка і свабодна.
Яна раптам спынілася, прыціснула пальцы да скроняў і, супакоіўшыся, спытала вельмі сур’ёзна:
— А... дзе ж імяніннік?
Ага, праўда, куды зноў падзеўся Верабейчык? Відаць, зазлаваўся шэры шэльма на няпрошаны прыход госці і стаіўся недзе ў ціхім кутку. Але яна ж можа падумаць, што ён схлусіў...
— О! Не хвалюйцеся, ён на самай справе жыве са мною. Толькі вельмі ж сарамлівы...
Яны пілі духмянае віно і вялі нетаропкую нязначную размову, бо галоўнае было зусім не ў словах.
— Так... інжынер... Ужо даўно... Падымаў завод пасля вайны з першай цагліны... Цяпер свае цяжкасці. З абсталяваннем бяда.
— Так-так! Цяпер без тэхнікі як без рук.
— І яшчэ праблема — кадры. Людзі, разумееце, ёсць, але патрабаванні да іх... Патрэбны веды — грунтоўныя, без похапку... І ў адносінах дысцыпліны таксама... Сумна? Ды не — не сказаў бы... Вось часам іграю... У маладосці марыў стаць музыкантам... Цяпер, канешне, смешна.
— Ну што вы! Мне? Не было калі задумвацца — работа, сын. Адной, без бацькі, ведаеце як!.. О!.. Даўно ўжо — у яго вялікія дзеці... Ды вось неяк так — не зжыліся... Сын? Працуе пакуль, хоча паступіць у інстытут. Не ведаю — ці хопіць настойлівасці. Вельмі хочацца, каб чалавекам быў, а не пустадомкам.
— Разумею, цяжкі народ — моладзь. Некалі і да іх прыйдзе пачуццё адказнасці.
— А ў вас дачка? На кліматолага вучыцца?.. Скажыце, куды іх цягне! Што? Ды не, які ўжо там сакрэт?.. Размяняла ўжо пяты дзесятак. А чаго вы ўсміхаецеся. Не-не! Я больш не буду! Дзякую! Лепш ведаеце што? Пайграйце! Ну хоць вось гэта...
Ён іграў. Яна сядзела побач і, звёўшы тонкія бровы, сачыла за хуткім рухам яго рабочых рук і незагоенай драпінай каля сярэдняга пальца. Верабейчык, пачуўшы знаёмыя гукі, вылецеў з таемнага свайго сховішча, успырхнуў на настольную лямпу і пачаў з цікаўнасцю разглядваць незнаёмага яму чалавека.
Міхась Аляксеевіч раптоўна перастаў іграць. Яго рукі так і засталіся ляжаць на клавішах. Вялікія і стомленыя, яны былі нерухомыя, але ў іх яшчэ жыла музыка. Марыя Мікалаеўна раптам адчула ў сабе такі прыступ пяшчоты, што не змагла стрымаць яе, нізка нахілілася і прыціснулася да іх тварам.
— Божа мой! Божа мой! — сказала яна здзіўлена.— Адкуль гэта? Быццам мне шаснаццаць гадоў... І ўсё ўпершыню...
Верабейчык пасмялеў, зляцеў на стол і ўзяўся гаспадарнічаць, як і патрэбна было імянінніку.