Дзесяцёх удоўж вуліцы гразкай
Сталі пільна пад кожным акном;
Чатырох у блішчастых касках
Увайшлі асцярожна у дом.
Гаварылі спачатку спакойна:
— Нам вядома, што дзень пры дні
Хлеб і зброю у зараснік хвойны
Ты вазіў на сваім кані.
Там твой сын,— нам і гэта вядома,
Можа, хлопец і сам не рад.
Мы не помсцімся. Будзе дома.
Толькі выкажы, дзе атрад.
Горка ныла душа аб дзіцяці,
Але моўчкі стаяў стары.
Доўга білі яго ў хаце,
Потым білі яшчэ на двары.
— Запрагай і паедзеш з намі.
Трэба справу зрабіць да паўдня! —
Не сваімі — чужымі нагамі
Гаспадар падышоў да каня.
Што ён выказаць мог жывёле?
Прыгадаў яго спрытны бег
І прыпомніў, як хлопчык вясёлы
Часта ездзіў на ім на начлег.
А на лузе раса буйная,
Хоць па каліву падбірай.
Конь дарогі туды не пытае,
Толькі поўную волю дай.
«Што ж, мой быстры, ты будзеш вольны.
Выбірай куды хочаш шлях.
Па дарозе ж у зараснік хвойны
Заблудзіся ў знаёмых палях.
Калі ж ты, неразумны, чужынца
Павядзеш да патайных дарог,
Хай цябе на шырокім гасцінцы
Пакарае бязлітасны бог».
Конь пастукаў у дол капытамі,
Грывай веючы, рыжай, як медзь,
Неспакойна пастрыг вушамі,
Ды нічога не мог зразумець.
Пакасіўся чуток, што чужыя,
Прывязаўшы старога за плот,
Узлажылі хамут на шыю
І, запрогшы, пусцілі з варот.
Конь слухмяна пайшоў самапасам,
Не бывала, каб ён заблудзіў:
Хіба ж мала апошнім часам
Ён па гэтай дарозе хадзіў?
Неўзабаве, за грэбляй выбойнай,
Будзе там, дзе канчаецца гаць,
Паваротка у зараснік хвойны.
Вось і сосны на ўзлессі відаць.
Пах мурожны, густы і востры,
Кружыць хмелем каню галаву.
Конь ідзе, раздзьмухаючы ноздры,
Час ад часу зрывае траву.
Пільна з хвоі высокай сочыць
За бяздомным канём хлапец.
Пацямнелі блакітныя вочы,
Сэрца ўпала, як грузны свінец.
Ён пазнаў іх, у шэрых мундзірах,
Хітраватых нямецкіх салдат.
Без дазволу свайго камандзіра
Зняў з пляча баявы аўтамат.
Я не знаю, куды ён цэліў,
Але хлопец быў добры стралок.
З дробным калівам сырадэлі
Конь зваліўся на цёплы пясок.
Недаўменна глядзела вока
Сінім позіркам нежывым:
Як у возеры тым глыбокім:
Абярнулася неба ў ім.
1944 г.