Гэту дзікую помсту
ад продкаў тваіх
прачытаў я адразу
ў глыбокіх вачах,
у пульсацыі бурнай
гарачай крыві,
на бялявых, як мармур,
халодных плячах.
І тады зненавідзеў
усмешку тугі,
што заўсёды была
як абрыдлівы госць.
Але думак цяжкіх
пад вачамі кругі
спакусілі мяне
і маю маладосць.
Кожны дзень, як на змену,
прыходзіла ты,
мне здавалася —
сонца на працу ўстае.
Асыпаліся жоўклыя
долу лісты,
адцвіталі і прымхі,
і вады твае.
Толькі любасць мая
расцвітала пышней,
і усмешка тугі,
і няўтольная злосць,
нават помсты агні —
не краналі мяне:
я усё дараваў
за тваю маладосць.
Слаўны пачатак гісторыі,
сумны,
звычайны канец:
вочы усёй аўдыторыі
колюць дакорам мяне.
— Што вы нам скажаце, сведка? —
грозна пытае суддзя. —
Вырашыць ваша даведка
лёс маладога жыцця.
Чую,
як зноў прабягае
ценем усмешка тугі;
вочы яе ўспамінаю
і пад вачамі —
кругі.
Сіла ліхая направа
вабіць міжвольна пагляд:
— Вось яна,
судная лава,
як старасвецкі парад.
Вось яна,
тая дзяўчына
з помстаю ў чорных вачах...
Можа краса быць злачыннай,
нельга яе прабачаць!
Цвёрды адказ быў,
кароткі:
— Што там душою крывіць,
дзікая помста ад продкаў
б'ецца ў гарачай крыві.
Некалі ў пышных маёнтках
бацька яе гадаваў
і пра варожасць дзіцёнку
ён над калыскай спяваў.
Ні навальнічныя штормы,
ні рэвалюцыі вір —
помсты яе непакорнай
не пагасілі ў крыві.
Строга судзіце варожасць,
нельга зважаць на красу:
гэтай дзяўчыны прыгожасць
сеяла скруху і сум.
Воплескі ўсёй аўдыторыі
боль не маглі заглушыць:
стала развязка гісторыі
цяжкай пакутай душы.
Як настала восень,
лісці пажаўцелі —
мне здалося:
косы
ціха шалясцелі.
А зімой суровай
у марозны вечар
снежная бялёвасць
нагадала плечы.
І вясна па злосці
(як гэта нядобра!)
запрасіла ў госці
незнаёмы вобраз.
Толькі познім летам
вуснамі сваімі
мне сказалі кветы
ясна тваё імя.
І тады —
і радасць,
і тугу усмешкі
я пракляў, як здраду,
а душы не ўсцешыў.
Над высокім лесам
яснымі начамі
мне здаецца —
месяц
бразгае ключамі,
сыпле поўнай жменяй
па лагчынах нізкіх
цёплыя праменні,
залатыя іскры.
Але ж гэта —
дзіва,
згадка,
што сапраўды
на прастор на сіні
выйдзе сонца заўтра.
Гэтак і твой прывід,
што нясе трывогу —
толькі мая крыўда
на сябе самога,
толькі крык сумлення,
што цябе,
праклятай,
я не збіў каменнем,
а за жонку сватаў.
Значыць,
мая згадка
аб тваіх усмешках —
гэта толькі кладка
да шырокай сцежкі,
гэта толькі смага
новай прыгажосці,
сіла і адвага
нашай маладосці.
1929 г.