У крыніцы, што каля Канцуровае вярбы, знайшлі мы ключ - вялікі, няйначай як ад гумна. Пра гэта было ў нас гаворкі, пакуль касілі аўсы на Сойчынай горцы; палічылі, што згубіў яго шаленаваты Самасей: плёхкаўся быў там.
Хтосьці пайшоў, каб спытаць Самасея, і не прыходзіў, хоць трэба было ня надта далёка, за Дзявочы луг. Вярнуўся, і стала вядома, што Самасея малавеле не зарэзала дачка Кабыліхі, яе Фэлька, да якое ён увесну пакінуў хадзіць. Казалі: яна паласнула яму касою па кульшы, ня вельмі каб глыбока, нагавіцы меў ён на сабе брызэнтавыя, але крыві тое налілося зь яго ажно ў бот, і беспрытомнага павезьлі на трактары ды наўпрасткі, папарамі, што прасьціраліся тады да местачковых садоў, ля якіх паставілі да вайны шпіталь...
Пра ключ зноў былі загаварылі мы ў звозку снапоў, калі Самасея падлячылі й выпісалі дахаты. Згуба гэта зацярушылася ў нас. Знайшлася яна ў скрыначцы на жалезіны, што стаіць пад сячкарняю, якую закідалі натрусам. Я сам узяўся аднесьці той ключ Самасею. Ужо даходзячы да ягонага падворышча, мяне раптам ахапіла трывога, і я зараз-жа згледзеў прыгорбленую постаць гэтага неўдалоты ў бульбоўніку за склепам, а пад вішняком, што ў канцы агароду, - бачу - Фэлька круціцца, быццам ёй парася пабегла ў шкоду...
Ключ узяў я ды павесіў у нашай адрынцы, высока й за дзьвярыма.
Было потым работы, і мы не дурылі сабе галавы Самасеем, да таго часу, калі пайшлі чуткі, што ўночы абакралі яму гумно: зладзеі вынесьлі - казалі людзі: браты Фэлькі, - дзесяць мэтраў першага намалоту пшаніцы й добры пуд насеньня канюшыны. Мы здагадаліся, што цэлы гэты ключ можа наклікаць на нас бяду. Зайшоўшы нарэзаць сечкі, я зьняў яго зь цьвіка й, счакаўшы змроку, прабраўся ў поле, да крыніцы, у якую кінуў пад хваробу знаходку. Жалезка булькнула ў аблямаваную лядком ваду, бліснуўшы ў месячным сьвятле, быццам рыбка на глыбіні. Навакольле ўкрыў іней ад раньніх прымаразкаў, і я, каб не нарабіць сьлядоў за сабою, адыходзіўся па падмерзлым ворыве, абмінаючы ўтравелыя мясьцінкі.
Мы трохі падумвалі яшчэ аб тым, ці гэта ключ быў Самасея...
Даў Бог, усё шчасьліва нам адбылося.