epub
 
падключыць
слоўнікі

Тарас Шаўчэнка

Тарасова ноч

З украінскай — Т. Шаўчэнкі

 

 

Сядзіць кабзар на распуцці

Ды на кобзе йграе;

Кругом хлопцы ды дзяўчаты

Як мак зацвітае.

Кабзар грае, падпявае,

Гамоніць славамі,

Як маскалі, орда, ляхі

Білісь з казакамі;

Як збіралася грамада

У нядзелю зранку;

Як хавалі казачэньку

Ў зялёным байраку.

Кабзар грае, падпявае,

Аж бяда хіхоча:

«Была калісь гетманшчына,

Больш не ўбачаць вочы;

Было калісь — панавалі,

Ды болей не будзем...

Той казацкай волі, славы

Павек не забудзем!

Украіна, Украіна!

Сэрца маё, маці!

Як успомню тваю долю,

Сэрцайка заплача!

Дзе падзелася казацтва,

Чырвоны жупаны?

Дзе падзелась доля-воля,

Бунчугі, гетманы?

Дзе падзелася? Згарэла?

Ці мо затапіла

Сіне мора твае горы,

Курганы-магілы?

Маўчаць горы, грае мора,

Магілы сумуюць,

А над дзецьмі казацкімі

Паганцы пануюць!

Грай жа, мора! Спіце, горы!

Гуляй, вецер, полем!

Плачце, дзеці казацкія,—

Такая вам доля!

Ўстае хмара з-за Лімана,

А другая з поля;

Зажурылася Ўкраіна,

Бо такая доля!

Зажурылася жалобна,

Як маці па сыне,

Ніхто яе не ратуе...

А казацтва гіне;

Гіне бацькаўшчына, слава;

Няма дзе ёй дзецца;

Вырастаюць нехрышчоны

Казацкія дзеці;

Кахаюцца невянчаны;

Без папа хаваюць;

Запрадана жыдам вера,

Ў цэркву не пускаюць!..

Нібы галкі поле крыюць,

Ляхі, уніяты

Налятаюць,— няма каму

Рады даць праклятым.

Абазваўся Налівайка —

Не стала Краўчыны!..

Выступаў казак Паўлюга —

За ёю палынуў.

Выступаў Тарас Трасіла

З горкімі слязамі:

«Бедная мая Ўкраіна,

Стоптана ляхамі!»

…..................................

…..................................

…..................................

…..................................

Выступаў Тарас Трасіла

Веру ратаваці,

Выступаў ён, арол сізы,

Дый даў ляхам знаці!

Выступаў жа пан Трасіла:

«А годзе журыцца!

А хадзем лепш, паны-брацці,

З палякамі біцца!»

 

Не тры дні ўжо, не тры ночы

Б’ецца пан Трасіла,

Ад Лімана да Трубайла

Трупам поле ўкрыла.

Казачэнька ўвесь знямогся,

Цяжка зажурыўся,

А паганы Канецпольскі

Дужа ўзвесяліўся;

Сабраў шляхту ўсю да гурту,

Дый ну частаваці.

Сабраў Тарас казачэнькаў—

Парады пытаці:

«Таварышы, атаманы,

Браты мае, дзеці!

Дайце мне якую раду,

Што рабіць намецім?..

Банкятуюць злыдні-ляхі,

Наша безгалоўе».

«Няхай сабе банкятуюць,

Няхай, на здароўе!

Хай, праклятыя, балююць,

Пакуль сонца зайдзе,

А ноч-маці дасць параду,—

Казак ляха знайдзе».

 

Лягло сонца за гарою,

Зоркі зазіялі,

А казакі чорнай хмарай

Ляхаў абступалі.

Як стаў месяц сярод неба,

Раўнула гармата;

Прачнуліся панкі-ляхі,

Спужаліся надта.

Прачнуліся панкі-ляхі

Дый не паўставалі:

Ўзышло сонца — панкі-ляхі

Покатам ляжалі.

 

Чырвонаю гадзюкаю

Нясе Альта весці,

Каб ляцелі груганы ўжо

Панкоў-ляхаў есці.

Груганы ўжо наляцелі

Зваць паноў збудзіцца;

Сабіралася казацтва

Богу памаліцца.

Закрумкалі груганы там,

Вымаючы вочы;

Заспявалі казачэнькі

Песню таей ночы,—

Той крывавай грознай ночы,

Што славаю стала

Тарасу, ўсяму казацтву,

Ляхаў што прыспала.

 

«Над ракою ў чыстым полі

Магіла чарнее;

Дзе казацкая цякла кроў —

Трава зелянее.

Сядзіць груган на магіле

Ды з голаду крача...

Ўспомніць казак гетманшчыну,

Ўспомніць ды заплача».

 

Сумуючы, кабзар змоўкнуў:

Штось рукі не граюць.

Кругом хлопцы ды дзяўчаты

Слёзанькі ўціраюць.

 

Пайшоў кабзар па вуліцы,

З нуды як зайграе!

Кругом хлопцы у прыскокі,

А ён прыпявае:

«Няхай будзе з груцы грэчка!

Сядзьце, дзеці, у запечку,

А з нуды я ды ў карчомку,

А там знайду сваю жонку,

Знайду жонку, пачастую,

З варажбітак пажартую».

 

1938


1938

Пераклад: Янка Купала
Тэкст падаецца паводле выдання: Купала Я. Поўны збор твораў: У 9 т. - Т. 6. Паэмы, пераклады. - Мн.: Маст. літ., 1999. -430 с. [4] л. іл.
Крыніца: скан