Пакуль мастак піша партрэт Роліча, я размаўляю са старым рыбаком.
Мастак даў на гэта згоду. Ён сказаў, што гутарка яму не перашкаджае. Наадварот, чалавек не будзе сумаваць, і твар яго захавае ажыўлены выраз.
— Толькі позы змяняць нельга, — заклапочана папярэдзіў мастак.
Рыбак добрасумленна стараецца не парушаць гэтай умовы і не варушыцца.
— Ці многа ў вас тут птушак? — пытаю я.
— Ёсць у нас і касачы, і глушцы, і розныя качкі, — ахвотна адказвае стары. — Але найбольш на возеры чаек. Раней яны гняздзіліся ў самым канцы касы. Зробяць ямку-копачку ў пяску і кладуць стракаценькія яйкі. Часам у буру вада залівае пясок і змывае яйкі ў возера, а яны ўсё роўна кладуць на тым жа месцы новыя. Чаек у нас называюць «грачунамі».
Мне ўспомнілася, што ў вершах, прысвечаных Нарачы, нярэдка ўжываецца слова «кагарка», як мясцовая назва чайкі.
— Гэта, мабыць, толькі ў вашай вёсцы так называюць чаек? — пытаюся я.
— Не, — пярэчыць Роліч. — «Грачунамі» называюць іх не толькі ў Наносах, але і ўсюды навокал.
— А што гэта — «кагарка»?
— Не ведаю. Ніколі не чуў такой назвы.
— Хіба чаек не называюць «кагаркамі»?
— Не. Чайкі, і малыя, і вялікія, называюцца ў нас «грачунамі», — настойліва паўтарае рыбак.
Падумаўшы трохі, ён дадае:
— Можа, гэта на Мядзелі так гавораць? Я дапускаю і такую магчымасць.
— Ёсць яшчэ ў нас і кнігаўка. Маленькая, з чубікам на галоўцы, — гаворыць ён далей. — Яйкі яна кладзе таксама ў копцы, але не ў пяску, а на лузе, на балоце. Шмат у нас і чапляў, асабліва ля Нарачанкі. Лятаюць яны ўсюды, але гняздзяцца там, на рэчцы. Стаіць чапля ў вадзе, звычайна на глыбіні з паўметра, і пільнуе рыбу цэлымі гадзінамі.
Павольна, не спяшаючыся, расказвае Роліч пра птушак на возеры, а мастак тым часам працуе над партрэтам.
Іншы раз і ён устаўляе сваё слова ў нашу гутарку і пры гэтым уважліва ўглядаецца ў твар рыбака, крытычна параўноўваючы яго жывыя рысы з тым, што ўзнікае з-пад пэндзля на палатне.
1957 - 1958