Возера было нейкага малочнага колеру і, як і ўчора, зусім нерухомае. Гладкае і спакойнае, яно злівалася на даляглядзе з такім жа малочным небам.
На гэтым бледным фоне выразна і адначасова вельмі мякка вырысоўваўся чорны сілуэт рыбацкай лодкі з дзвюма нерухомымі постацямі людзей. Лодка нібы застыла ў вадзе. Адлюстраванне яе ў возеры нічым не адрознівалася ад рэальнай лодкі на паверхні. Яно такое ж цёмнае і мяккае. Нічога рэзкага, ніякіх кантрастаў. Паветра насычана выпарэннямі, якія асядалі на кустах і дрэвах найдрабнейшым вадзяным пылам.
На станцыі мяне сустрэў Лёня.
— Магу вам паказаць новых нашых гадаванцаў, — сказаў ён. — Глядзіце.
У скрынцы пад кустом бэзу сядзелі два маладыя канюкі. Памерам яны крыху большыя за варону, прысадзістыя, з гладкім апярэннем цёмна-карычневага колеру, з кароткай загнутай дзюбай і вялікімі цёмнымі вачыма.
Выглядалі маладыя канюкі зусім як дарослыя, толькі аснова дзюбы была ў іх яшчэ жоўтая.
— Дзе вы іх узялі? — спытаў я.
— У лесе за Малінаўкай, — адказаў Лёня. — На высокай сасне было гняздо з сухога галля, высланае ўнутры травой і свежымі галінкамі з лісцем... Яны ў нас ужо некалькі дзён.
Канюкі трымаюць сябе мірна і спакойна. Яны нават дазваляюць гладзіць сябе па галаве.
Студэнты кормяць іх сырым мясам і адкідамі з кухні.
— Што вы будзеце з імі рабіць? — пытаюся я ў Лёні.
— Падгадуюцца трошкі, тады акальцуем і выпусцім на волю.
Канюкі адсунуліся ў цёмны куток скрынкі-клеткі.
— Учора і сёння надвор’е вельмі парнае, душнае, — кажа Лёня. — Вось я і трымаю іх пад кустом, у цяньку. Ім тут лепш у халадку.
Сапраўды, паветра душнае і нерухомае. Сонца прадралася нарэшце скрозь бялявую заслону, але свеціць цьмяна, заімглёна.
— Чым вы яшчэ можаце пахваліцца? — пытаю я.
— Больш пакуль што нічым, — адказвае Лёня. Потым, крыху ажывіўшыся, гаворыць: — У лесе каля сфагнавага балота, усё за той жа Малінаўкай, я знайшоў гняздо леляка. Хаця, якое ж гэта гняздо? Проста подсцілка з моху на кучы галля. У гняздзе былі два птушаняткі. Калі леляка патрывожыць у той час, як ён сядзіць на яйках, ён пераносіць яйкі ў дзюбе на другое месца. Праз дзень я прыйшоў туды зноў, але птушанят ужо не было. Вясковыя хлапчукі, якія пасвілі непадалёку кароў, знайшлі гняздо і разбурылі, а птушанят забралі з сабой. — Студэнт змоўк. — Шкада, — дадаў ён праз хвіліну, — бо ляляк — птушка карысная.
— Відаць, у некаторых школах на ўроках прыродазнаўства кепска растлумачваюць вучням, што птушак трэба шанаваць і ахоўваць...
— А ведаеце, чаму леляка называюць яшчэ казадоем і чаму ўзнікла недарэчная байка, быццам ён доіць коз? — спытаў Лёня.
— Раскажыце, — папрасіў я.
— Справа ў тым, — пачаў малады арнітолаг, — што людзі часта бачаць леляка ўвечары каля коз і кароў. Часам ён бясшумна і нечакана ўзнімаецца ў паветра ледзь не з-пад самых ног у жывёлы. Леляка, зразумела, зусім не цікавіць малако. Пад нагамі ў кароў і ў коз ён ловіць насякомых, якія злятаюцца туды, дзе знаходзіцца жывёла. Людзям жа здавалася, што гэты начны птах корміцца малаком і што вялікі рот у яго іменна для таго, каб зручней было смактаць. Між тым, сваім шырокім ротам ляляк ловіць у вячэрнім паветры шкодных начных матылькоў і жукоў. Ён ловіць іх да самай раніцы, калі ўсе іншыя насякомаедныя птушкі спяць.
Лёня скончыў свой расказ пра леляка і зірнуў на гадзіннік. У гэты час да нас падышоў другі студэнт і паклікаў майго субяседніка на заняткі. Лёня развітаўся і заспяшаў разам са сваім сябрам, а я накіраваўся ў цэнтральны будынак станцыі, дзе знаходзіўся музей.
1957 - 1958