|
зьмест
сэмінары
пэрсаналіі
бібліятэка
спасылкі
рэдакцыя
сувязь |
 |
 |
|
Алег
Мінкін
ПЕНАТЫ
Zycie
— czy zgonu chwilka?
Mlodosc — czy dniem siwizny?
A Ojczyzna — czy tylko
Jest tragedia-ojczyzny?
Цыпрыян Камiль Норвiд
Над дахамi, над скачанелым гольлем,
Як попел узьнялiся крумкачы,
Злавесна засланiлi далячынь,
Дзе вецер разьдзiмаў зары вугольле,
I крумкалi ўтрапёна... I мiжволi
Я за нашэсьцем жудасным сачыў:
То быў мне напамiн, што не ўцячы
Ад роспачы нiкому i нiколi.
Гэй, гнюсы! Паняверкi чорнай сьвiта,
Прарочыце вы крыкам хiжым, тлумным
Засiльле вечнай сьцюжы i зiмы,
Ды праз ваш гвалт мне чуцен звон забыты
Званоў Сафii i прызыўна-сумны,
Працяглы сьпеў абуджанай сурмы!
Я сьнiў, што дождж зацяты перасьцiх,
I промень коса ўпаў на горад мокры
I заблiшчэў на лужынах, на вокнах,
На даху, на асфальце, на лiсьцi.
I там, дзе панавала кагадзе
Здранцьвеньне — там завесы зарыпелi,
I горад змрочны пасьвятлеў ад белi
Убраньняў разьняволеных людзей.
I з кожнай вулкi, кожнага двара
Я чуў iх сьмех i плакаў сам ад шчасьця,
А недзе сьпеў забыты нараджаўся...
У тую ноч мне сьнiўся вольны край.
Скача ў гольлi агеньчыкам жарым вавёрка,
На сасне, у вясёлкавым россыпе рос...
Можа ўсiх закаханых у нашу гаворку
Напаткае закляцьцем атручаны лёс.
Можа выпала нам перад царствам маўчаньня
Сьпеў шчымлiвы са слоў, што крывавяць, стварыць,
I цьмянець штохвiлiны, i зьнiкнуць дазваньня
Быццам водблiск згасальны ў маўклiвым бары...
Як салодка шаптаць перад сьмерцю, як горка,
Хоць нiхто не пачуе, шаптаць у паўсьне:
Скача ў гольлi агеньчыкам жарым вавёрка,
У вясёлкавым россыпе рос на сасьне...
Ня помню, як выйшаў за горад каменны,
Як сонца сканала, як ноч надыйшла.
I пахла нагрэтым асфальтам i кменам,
I блiскалi зоркi, бы россыпы шкла.
I ў цьмяным сьвячэньнi танула наўкольле,
I нiзка празрыстыя хмары плылi...
Здавалася, згасламу сонцу нiколi
Ня лашчыць дрымотаю скутай зямлi.
Здавалася, буду блукаць я бяз выйсьця,
За хiсткiм сутоньнем насунецца змрок
I золата мараў зьвядзе без карысьцi,
I мы тут — зiхценьне няiснае лiсьця,
Зiхценьне, што месяц згубiў неўзнарок.
Прыйдзi, вясна, вярнi нам сонца,
Стапi зьляжалы сьнег i лёд,
Дай усяму жывому моцы
Зiмы апрыкрай скiнуць гнёт!
Прыйдзi, вясна, вярнi нам славу
I цеплыню мiнулых дзён,
Сарвi зь зямлi магiльны саван,
Здымi са сьпячых душ заклён!
Прыйдзi, вясна, вярнi нам песьню
I голас згублены вярнi!
Ляцi, жаўрук, над руньню весьняй,
Як весьнiк радасьцi, зьвiнi!
Да скал зачарованых зносiць нас, Зеўсам заклятых,
На востраў Сырэн, чарапамi абсыпаны востраў,
Хай кожны з вас вушы залепiць разьмякчаным воскам,
Мяне ж прывяжэце да мачты надзейным канатам.
Вяслуйце паўз востраў: даўно я ўжо маю ахвоту
Паслухаць дзiвосныя сьпевы... Сырэны, гавораць,
Няраз прымушалi кiдацца ў сьцюдзёнае мора
Нат самых трывалых, салёных наскрозь мараходаў.
Так, чую ўжо iх... Невыказныя слодыч i скруха...
Сьпяваць гэтак могуць адны неўмiручыя Музы.
Каб толькi да мачты сябе прывязаць не прымусiў
—
Спынiць карабель загадаў бы i слухаў бы, слухаў.
Пусьцiце мяне! Па сваёй паплыву я ахвоце
На сьпеў нетутэйшы, блiжэй да Сырэн яснапёрых!
Iтаку маю, камянiстую выспу над морам,
Шукаю даўно я ў варожай прасторы — ды годзе!
Дакуль Пасяйдон, сiвагрывы, разьюшаны волат,
Насiць мяне будзе, як трэску, па хвалях магутных?!
Хутчэй жа сарвiце зь мяне ненавiсныя путы!
Усё... Пруцянею... Па жылах расходзiцца холад.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Сыйшлi пакрысе i здранцьвеньне, i холад магiльны
Ад сонца, цяпла, ад бадзёрага плёскату вёслаў...
Вымайце, сябры, камячкi ратавальнага воску:
Да любай Iтакi вяслуйце — вяслуйце няўхiльна!
Даўным-даўно ў палоне мар зiхотных
Пакiнуў я маленства астравы,
Дзе полымя зялёнае травы
Шчаку кранала дотыкам пяшчотным.
I вось дайшоў я да зямлi бясплоднай —
Там дрэва з рэшткай гольляў нежывых
Тырчала чорнаю рукой з жарствы
Пад сонцам абыякiм i халодным.
I сьцяўся я, пазнаўшы бераг родны,
Якi калiсь пакiнуў незваротна,
Шукаючы ў прасторы лепшы край...
Вось ён — адзiны вынiк вандраваньняў!
О сонца, спапялi мяне дазваньня!
Будзь вечным спадарожнiкам, адчай!
VIII. ЛIСТЫ Й КАРАНI
Над цёмным карэньнем высока ў сiнечы,
У шатах шумлiвых, куды не зiрнi,
Лiсты бестурботна трымцяць i трапечуць,
Забыўшы заўчасна свае каранi.
Шапочуць: "Мы ў iншым жывем вымярэньнi,
I голас у кожнага свой, i жыцьцё..."
Ды станецца восень лiстам адкрыцьцём,
Пранiзьлiвы вецер дыхне азарэньнем —
I зноў, як калiсьцi, да цёмных карэньняў
Пачне, адпалаўшы, вяртацца лiсьцё.
IX. НАСЬЛЕДАВАНЬНI ДАНТЭ
Я сунуўся ў гнятлiвай цiшынi
Мiж спрахлых дрэў i чуў сваё дыханьне,
I ў цемрадзi глухой згубiў дазваньня
Уяву часу, руху, глыбiнi.
I раптам даляцела да мяне,
Здалёк, нябачных крылаў трапятаньне.
Сумеўшыся, пачуў я шэпт лiтаньяў,
Што ў шолаху то нiкнуў, то мацнеў.
"Жыцьця! Жыцьця!" — ледзь чутна хор малiў.
I ён сказаў: "Ты чуеш галашэньне
Прынiжаных, аблудных пакаленьняў,
Што адыйшлi, ня жыўшы на зямлi.
Бо iх яшчэ ў калысцы аднялi
Ад малака гаючага Радзiмы:
Бяз памяцi, бяз мовы — днём адзiным —
Жылi пад сонцам Людзi-Матылi!"
Убачыў я ў паветры чараду
Бязважкiх зданяў, што iмчалi нiзка
Над ссохлым лесам, гнаныя вятрыскам,
I пнулiся ўчапiцца на ляту
За дрэвы чорныя — ды гольле парахнёй
Рабiлася пры лёгкiм дакрананьнi.
I енчылi нясьцерпна людзi-зданi,
I сьлiзгалi iмклiва нада мной.
I мовiў ён: "Глядзi на тых людзей,
Што дбалi, калi верыць iхнiм словам,
Пра кожны лiст далёкае дубровы,
Тады як блiзкi лес штодня радзеў.
Запомнi енк на гольлем мёртвых дрэў —
То кленчыць аб прыстанку Вечны Вырай:
I край чужы адрокся душ няшчырых,
I родны бор засьмягнуў i згалеў!"
I ўбачыў я жанчыну на зямлi,
Што зьзяла прыгажосьцю непадробнай,
А поруч зь ёй на катаў непадобных,
Сьвятых людзей, што катамi былi.
Галосячы ад гора i вiны,
Бы нехта правiў iхнiмi рукамi,
Яны паласавалi бiзунамi
Няшчасную... Я мовiў :"Хто — яны?"
Пачуў: "Ты бачыш палахлiўцаў тых,
Што ведалi Радзiмы лёс гаротны,
Пакутвалi i спачувалi ўпотай —
Ды ў норах трэсьлiся, стаiўшы дых.
Тут, змушаны Радзiму катаваць,
Ураз празрэў калiсьцi невiдушчы,
Што ганьба абрастаць у норах тлушчам,
Калi патрэбна бачыць, чуць, крычаць!"
I выйшаў я да ўкопанага ў гной
Вялiзнага сьмярдзючага карыта,
Зь якога Людзi-Сьвiньнi елi спрытна,
Штурхаючыся зь вiскам мiж сабой.
I ўбачыў я ў памыях стосы кнiг,
I ў Сьвiньнях аўтараў пазнаў шматлiкiх,
I скалануўся, i ў зьдзiўленьнi ўсклiкнуў:
"Хто i за што так зьдзекуецца зь iх?"
Пачуў: "Перад табой натоў пiсак,
Якiя крыўду абвясьцiлi праўдай
I, мову прадзедаў схаваўшы ў спраты,
Пiхалi, што нi трапiць, у вальляк.
Яны адзiны клопат мелi там:
Як ухапiць паболей зяпай ласай,
I тут, як бачыш, стосы кнiг уласных
Цяпер глынаюць з гноем напалам!"
I раптам расступiлася iмгла
—
То Бусел Залаты ляцеў з паходняй
Над статкам Пацукоў, што беглi ў споднiм
I ратавалiся ад зыркага сьвятла.
Затрэсься дол ад грукату падкоў —
I вершнiкi з сутоньня прыiмчалi,
I сталi бiць бязьлiтасна мячамi,
I зьмешваць з гразьзю тлустых Пацукоў.
Пачуў: "Яны харобрымi былi,
Забыўшыся на час свой блiзкi, судны,
Як збыткавалiся з Радзiмы скутай
I кроў зь яе апошнюю пiлi.
I вось у жаху ад Пагонi прэч,
Як апантаныя, нясуцца сьпешна —
Ды не мiнуць адплаты непазьбежнай:
Паўсюль знаходзiць катаў востры меч!"
Каханьне, грошы, славы сьверб
— мана:
Гарэза-час завабiць iмi сэрца,
Памучае, а потым насьмяецца —
Ня здраджвае Радзiма нам адна.
Так у рацэ сплывае хлуд сухi,
Цяжкiя бёрны i ашмоцьце пены,
I толькi адбiваюцца нязьменна
У хуткабежнай плынi — берагi.
Дзе сiнi бор? Дзе бераг некрануты?
Дзе возера, празрыстае да дна,
Вадой якога — сьнiцца мне здаўна —
Я змыю ўрэшце закарэлы смутак
I, волкай прахалодай ахiнуты,
Забуду боль, якi пячэ штодня,
Забуду ўсё i буду давiдна
Чуць зорак сьпеў, яшчэ нiкiм няўчуты?
Як скрутна жыць: мне родны край — турма.
Забраны край — ды iншага няма...
Як звыкнуцца з аблудай i хлусьнёю?
Мне сьнiцца возера, маўклiвы бор,
Над цёмнаю вадою жменька зор...
Схавай мяне, о возера лясное!
Я ня кiну хаты, хоць вы мяне рэжце,
Не пайду да вас я, хiба у арэшце...
Франьцiшак Багушэвiч
Скуль я мог ведаць, якую таiла пагрозу
Хата агрузлая, што ацалела сярод
Пусткi асфальтавай з купкамi дрэў-хмарачосаў,
Дзе я кружляў, наталяючы смагу прыгод.
Помню, на хату я толькi зiрнуў мiмаходзь
I адвярнуўся, ды нехта з хацiны, здалося,
Голасам слабкiм ледзь чутна шапнуў: не заходзь.
Я... увайшоў. Анiкога. На сьценах шпалеры
Паабдзiраныя. Сьмецьце. Прыцяты ляжак.
Рэшткi ваконнага шкла выскаляе i шчэрыць
Шыба, забiтая дошкай гнiлой наўскасяк.
На павуцiньнi пад стольлю збой высахлых мух.
Мёртвая цiша... Я выйшаў з палёгкай за дзьверы
—
Як ацалеў, дзiваваўся, тут гэты катух?
Ды празь iмгненьнен мяне падхапiў, як зазвычай,
Вiр гарадзкога жыцьця, i ў яго гамане
Зьнiкла дарэшты пахiлай хацiны аблiчча,
Што такiм сумам нязвыклым кранула мяне.
Ранкам прачнуўся i бачу: чужое жытло,
Мухi пад стольлю, у комiне вецер скавыча,
Цiсьнецца звонку мярцьвянае ў шыбу сьвятло.
Раптаў дайшло: я ж вярнуўся, як гэта нi дзiўна,
У тую самую хату, куды кагадзе
Я ўжо заходзiў на шэпт "не заходзь", — i з хацiны
Рынуў я вонкi да спраў, да людзей, да падзей...
Ранкам ачуўся: на тым жа я зноў лежаку,
Сьцiснуты цiшай магiльнаю, на павуцiне
Здохлыя мухi вагаюцца на скразьняку.
...Ад той пары прачынаюся ў хаце прапаснай,
Што б нi чынiў i куды б не кiдаў мяне лёс.
I ўсё часьцей я праседжваю тут невылазна,
Гледзячы ў шыбу, забiтую дошкай наўскос.
Брыдка марнець, ды выходзiць нязьмерна марней...
Пэўна ўжо хутка наступнiк мой клямкаю бразьне
I ў сваю пастку на хвiлю, як я, зазiрне:
Будзе пад столюлю на павуцiне ў кутку
Здохлая муха разгойдвацца на скразьняку.
Мне рэжа слых хлусьня прамоў траскотных,
Мне сьлепiць вока яркасьць кумача —
Даўно мне ўсё абрыдла, апрача
Маўклiвай непрытомнасьцi самоты.
Ды ўсё ж, калi б у цiшы безвыходнай
Турыны рог прызыўна загучаў,
I на лязе узьнятага мяча
Запалымнелi водсьветы паходняў, —
Я ўсе сумненьнi адгарнуў бы разам
I стаў пад белы сьцяг з чырвоным пасам:
Пад бел-чырвона-белы вольны сьцяг...
Чырвоны пас на белым тле Радзiмы,
Ты клiчаш нас за волi мiг адзiны
Узьняцца i загiнуць без разваг!
Гавораць, мой дзед адмысловы быў майстра
Iграць на старой самаробнай дудзе,
Гавораць, з дудой-чарадзейкай i кайстрай
Не разлучаўся мой дзед анiдзе.
Гавораць, хоць голас дуда яго мела
Цiхi, не гучней ад гудзеньня чмяля,
Але як заплача — аж сэрца шчымела,
З-пад ног анямелых сплывала зямля.
Той голас жывы быў гаючай патоляй
Збалеламу сэрцу, i чуў хто яго —
Ня ганьбiў i не выракаўся нiколi
Нi мовы, нi музыкi краю свайго.
Шчэ кажуць, дуду пасьля дзедавай сьмерцi,
Каб сумна на ёй больш нiхто не дудзеў,
На дубе высокiм у зблытаным вецьцi
Схавалi чужынцы ад добрых людзей...
Як хочацца мне адшукаць яе ў лесе
I з дуба рукой асьцярожнаю зьняць,
Зайграць, каб ад згукаў счаканае песьнi
Сьцiскалася сэрца, каб сьлёз не суняць!
Але, пэўна, мне гэткай песьнi ня здолець
Губамi нязвыклымi выдзьмуць з дуды,
I мо лепш галiнкай у зблытаным гольлi
Вячыстага дубу мне стаць назаўжды.
I слухаць, як поўнiцца плачам дуброва,
Калi подых ветру дуду закране,
I бачыць, як хiляцца шаты-галовы
Расчуленых дрэў, абступiўшых мяне.
У сьпёку пад мостам ляжыць у цянi,
На цiне, нядужы, стары Вадзянiк,
I доўгiя думкi яго чарадой,
За хваляю хваля, паўзуць над вадой.
Здаецца старому: яшчэ кагадзе
Пад поўняй русаўкi дурэлi ў вадзе.
А то — павыходзяць са срэбнай ракi,
Хаваюцца ў гай, у лагчыны, раўкi,
Каб плесьцi вянкi i прыпеўкi сьпяваць,
Каб хлопцаў у дзевак-дурнiц адбiваць.
А зараз няма таго смаку ў вадзе,
I рэчка зьмялела, i гай парадзеў,
Засыпаў бульдозэр лагчыны, раўкi,
Абрынуўся бераг высокi ракi,
I дзеўкi-русаўкi ад бруднай вады
Даўно паўцякалi, сплылi хто куды.
Грукоча наверсе па рэйках цягнiк...
Куды ж табе дзецца, стары Вадзянiк!
Там, дзе хвоi над рэчкай паснулi,
Там, дзе пахне багун i чарнiцы,
Там кувае лясоў чараўнiца —
Несуцешная плачка Зязюля.
I вужы ў сваiх норах штодзённа
Чуюць: сумна Зязюля кувае,
Чуюць: марна Якуба гукае
У бары над рачулкай сьцюдзёнай.
—
Скажы, хуткаплынная рэчка, скажы,
Цi будзе ў жыцьцi маiм горкiм адхланьне?
Мо зноў, як калiсьцi, пяшчоту й каханьне
Мне з крылаў навостраных скiнуць стрыжы?
— Нясу я бязважкую пену штодзень
Над каменем мшыстым, што зросься з прадоньнем...
Чакай жа каханьня, як пена патоне,
А з дна майго ўзьнiмецца гэты камень.
Цераз палi, дубровы, рэкi
Нёс лета Чэрвень-чараўнiк,
Пад лiпу сеў i да жалейкi
Губамi млявымi прынiк.
Дрыжаць пялёстачкi рамонка
На вейках змружаных вачэй,
Струменьчыкам мядовым, тонкiм
Павольна музыка цячэ.
Цячэ... I соннай лiпе сьнiцца
Руплiвых пчол гульлiвы хор,
I сонца сьпелаю сунiцай
У стоме хiлiцца за бор.
З прамоклых зарасьцяў ажыны
Пасьля абложнае iмжы
Павыпаўзалi на сьцяжыны
Дасьпехi прасушыць смаўжы.
Павытыркалi рогi-пiкi,
Нiбыта ў латах ваяры,
I так i пруць пад чаравiкi,
Смаўжы, маруды, недатыкi,
Вiльготных нетраў жыхары.
Ах, грозны выпаўзак смаўжыны,
Каб пад абцас прыпадкам вы
Ня трапiлi, — вас са сьцяжыны
Перанясу я ў схрон травы.
Дык пойдзем, сябра мой маўклiвы,
У Княства Фарбы i Журбы,
Дзе ў спрэчцы з гронкамi калiны
Палаюць гронкi арабiн.
Дзе на iмшарыне-кiлiме
Жаўрэюць кроплi журавiн,
Бы сьлёзы тыя, што згубiлi
Сягоньня ноччу журавы.
Дзе ў парадзелых сонных нетрах
Сахаты, як Вялiкi Князь,
Падоўгу нюхае паветра,
Чакаючы ў адведкi нас.
Дзе клён згалелы нам пад ногi
Апошнiя лiсты страсе,
Нiбыта згадкi аб нядоўгай
Асеньняй прывiднай красе.
Абляцелi жалуды.
Дапякаюць халады.
Пад нагой лiсьцё шуршыць.
А навокал — нi душы.
У выгонiстым бары,
У прыцiхлым гушчары,
То наперад, то назад,
Ходзiць сумны Лiстапад.
Адпачнуў бы ён крыху
У зацiшку на iмху,
Ды ня грэе болей дух
Зь лiсьця зроблены кажух.
У сасняку, на скразьняку,
Сядзiць на зломаным суку
Пануры згорблены пугач
З маркотнай думкаю пра харч.
Калi атулiць змрок гушчар,
Ён будзе цар i гаспадар,
А ўдзень узьбiўся ён на сук,
Дрыжыць i ловiць кожны гук:
Упаў кавалачак кары...
Шкрабецца мышанё ў нары...
Завухкай з голаду, заплач,
Пануры згорблены пугач!
— Хто там папацёмку лётае,
Рвецца ў хаты да людзей,
Зь нетутэйшаю маркотаю
I галосiць, i гудзе?
— Гэта вецер, вецер-птах
Б'ецца ў шыбы, б'ецца ў дах.
— Мо скалелыя нябошчыкi
Плач бязладны завялi:
Просяцца пажыць шчэ трошачкi
На пакiнутай зямлi?
— Гэта грае вецер-птах
На напятых правадах.
Сьнежань-зух адгуляў, адгалёкаў,
Да астатняй — сьняжынкi растрос.
Вунь па нерушу сьнежным здалёку
Дзядзька Студзень шыбуе наўпрост.
То раку падмацуе, то шэрань
Поўнай жменяй на хмыз сыпане.
Анi гуку наўкол... Толькi мерна
Пад валёнкамi рыпае сьнег.
Ён да крайняе хаты дадыбаў
I спынiўся, замёр каля шыбы,
Дых стаiўшы, ня зводзiць вачэй
Зь дзiўнай кветкi, што вырасла ў печы,
На чырвоным вугольлi трапеча,
I зiхцiць, i мiгцiць, i пячэ.
Калi прачнемся мы, калi мы
Убачым сьнежныя кiлiмы,
Што ноч паслала за вакном —
На сэрцы радасьць заiскрыцца,
I на старой хрыпатай скрыпцы
Зайграе скерца хохлiк-гном.
Каваў ён пад зямлёй чырвонцы,
Забыўшы скрыпку, гульнi, сонца
I радасьць, што зьвiнiць званком,
Ды вось раздаў свой скарб сарокам,
На чысты вылез сьнег са змроку
I грае, грае за вакном.
Як весела па струнах срэбных
Дзядок малы ў стракатым зрэб'i
Рукою спрытнай водзiць смык!
Сьнег будзе сеяць, сеяць пухам,
I будзем скрыпку слухаць, слухаць,
Як зачарованыя, мы.
I здасца нам на мiг, нiбыта
Вяртаецца, ляцiць зь нябыту
Юнацтва лёгкiм сьнегам зноў...
Што ж ты, дзядок, зайграў ледзь чутна?
Што зажурыўся? I чаму ты...
Чаму ты змоўк?!
Хоць ён i з выгляду, i з твару
Падобны чымсь на Канiбару,
А яшчэ больш на Кукабару,
На Кукабару-выхваляку, —
Ды самахвальства анi знаку
Ня знойдзеш ты у Кукабаку.
У чорных бурках ходзяць горцы,
У белых жупанах — лiтоўцы,
А Кукабака — у ватоўцы,
Бо ў месьце, дзе зiмуюць ракi,
Худыя ракi-небаракi,
Прайшло жыцьцё у Кукабакi.
Ня бачыў там ён булак з макам
I еў счарсцьвелы хлеб са смакам,
Аднак на зло ўсiм злым сабакам
Ня стаў нi Букам ён, нi Бякам,
А так i выйшаў — Кукабакам,
Вясёлым, добрым Кукабакам.
Тут ва ўсiм неўмiручае цела Яго:
Пад травою, пад скурай, пад цёплай карою,
Ён жывы i пад тоўшчаю льдоў i сьнягоў,
Тут крынiцы крынiчаць Ягонай крывёю.
I калi, памiраючы, горад кляне
Тлумны вэрхал, i сьпёку, i гвалт, i прынуку —
Белабог ратавальным туманам iльне
Да зьнямоглых муроў, да прыцятага бруку.
Тут ва ўсiм прысмак Слова i Духа Яго:
У прыглушанай песьнi, у цьмяным мiнулым...
У вачах тваiх сiнiх, замглёных тугой,
Яго белая постаць, як цень, мiльганула.
I ён прыстаў. Сеў на камень пляскаты.
I рукi сашчапiў. I змружыў вочы...
Цьмянелi i каналi за плячыма
Мiльёны сонцаў, чорных ад зьнявагi,
Запырсканых запечанай крывёю
Настаўнiка i радцы Белабога.
У цемрадзi пялёскалася Нiвеч,
Што вабiла змарнелага ў блуканьнях
Сваёй выратавальнаю палёгкай:
Якое шчасьце рынуць безразважна
У плынь, што ўсiх аднолькава зычлiва
Прымае i адорвае пяшчотай.
Якое шчасьце ў лёце непрытомным
Ня помнiць, як на крыж шасьцiканцовы
Лiсьлiўцы Белабога прыбiвалi,
Як два арлы кружлялi над распнутым —
Сiвы арол, глюгасты i зайздросны,
I двухгаловы — удвая драпежней.
I бачыў ён сябе на тлумных пляцах
З працягнутымi да людзей рукамi,
А тыя сьлiзгалi мiж рук, як ценi
Бясплотныя, i ў Нiвечы зьнiкалi,
I, як пылок ад крыльцаў матыльковых,
На сэрцы заставаўся горкi прысмак.
Ён быў адзiн сярод ляных i сытых
Спакрэвiчаў, як той самотны вецер,
Што сноўдаецца роспачна ў руiнах,
Стараючыся абудзiць памерлых
I слых вярнуць глухiм ад нараджэньня —
Дый сам штохвiлi робiцца слабейшы.
О, як яны баялiся прасторы,
Што зьзяла ў кожным слове Белабога,
I ўцягвалi спалохана галовы
У ракаўкi сваiх мiзэрных жыцьцяў —
Iм ракаўкi былi не прынiжэньнем,
А ўратаваньнем i адзiным скарбам.
. . . . . . . . . . . . . . . . .
Расплюшчыў вочы ён. Сьляпак спугнуты,
З вачмi, зацягнутымi скурай, крутануўся
На копчыку зямлi й пачаў адшукваць
Завалены атвор у сутарэньне —
Назад, зь няўтульнай, вусьцiшнай прасторы,
Дзе не было нi блiзкiх сьцен, нi столi.
Цьмянелi i каналi за плячыма
Мiльёны сонцаў, чорных ад зьнявагi.
Сьляпак валтузiўся на жменьцы глебы.
А за сьцяною непрагляднай цемры
Пялёскалася недзе воблiз Нiвеч
I боль суняць пякучы абяцала.
Натоўп мяцежнiкаў адрынуў,
Разьбiты ўшчэнт, i на слупы
Ад слаўнай Капуi да Рыму
Распнуты дзёрзкiя рабы.
Аточваюць акравак неба
Крывавых воблакаў брыжы.
О, як нясьцерпна, як ганебна
Канаць, распнутым на крыжы!
На бруку крокi, крокi, крокi,
У тахт iм бразгаюць мячы.
Спартак, як сумны птах, шырока
Раскiнуў рукi i маўчыць.
I бачыць гордая элiта,
Што зьведала трывогi смак:
Ня стогне, на крыжы прыбiты,
Закляты вораг iх, Спартак.
Ня стогне й край шчасьлiвы бачыць,
Дзе ўсе — сябры сярод сяброў.
А па слупе ў пясок гарачы
Струменьчыкам сьцякае кроў.
. . . . . . . . . . . . . .
Iдуць маўклiвыя кагорты.
Гусьцее мрок. Цямнее крыж.
I глуха б'е па твары мёртвым,
Рабом шпурнуты зь цемры, глыж.
Шэры валун, ты мне
— першы сваяк:
Сам я штодзень усё больш камянею,
Фарбы губляючы, нiкну, цьмянею...
Шэры валун, ты мне — першы сваяк!
Дзьмухай, ня дзьмухай на прысак — нiяк
Попел ачахлы не запалымнее...
Шэры валун, ты мне — першы сваяк:
Сам я штодзень усё больш камянею.
Шляхi ў мiнулае разьмяклi,
Пагасьлi прышласьцi агнi,
I слова "рушым" — мёртвы заклiк
На нерухомым камянi
Памiж маiм расчараваньнем
I сьветам цьмяным i чужым...
I толькi водсьветы каханьня
Яшчэ трапечуцца ў душы.
Цераз мрок напрасткi,
Цераз тоўшчу маўчаньня
Хлапякi-матылькi
Ападаюць начамi
На далонi двароў,
На завулкаў палотны,
У сьвятле лiхтароў
Зiхацяць бесклапотна.
Мы забылi пра ўсё.
Мы плылi да цямночы
Праз асьнежаны сон,
Што блакiцiўся ў вочы,
Уявiўшы, нiбы
Гэта мы ападаем
За мяжою журбы,
За прадоньнем адчаю.
Мы разьнялi свае абдоймы
I так адчужана зьнямелi...
А за вакном панэлi дому
Былi аплеценыя хмелем.
Чаму, скажы, мы ў жальбе тонем,
Чаму забыцца не пасьмелi,
Калi жывуць i на бэтоне
Пяшчотныя павоi хмелю?
Гiсторыю гэтую кожны сабака
За костку курыную распавядзе:
Такiх сяброў, як сьмяцяр Кукабака
I Сымон-Музыка ня стрэнеш нiдзе.
Возiць Кукабака сьмецьце за горад
На старым грузавiку ў зялезнай скрынi,
А Сымон-Музыка развучвае творы
Баха, Бетховена й Паганiнi.
Увечары Кукабака здымае ватоўку
I ў новых чаравiках i капелюшы
Iдзе да сябра з пляшкай "Зуброўкi"
Паслухаць што-колечы для душы.
Часьцей за ўсю Кукабака ў Сымона
Просiць сыграць — i вiдаць нездарма! —
Сюiту Грыга пра край сьцюдзёны,
Дзе цэлы год пануе зiма...
Зьбягаюцца ў купу зоркi дробныя,
Каб паглядзець, як у пройме вакна,
Кукабака й Сымон, такiя непадобныя,
За клясыкай бавяць свой час давiдна.
Па зале халоднай з блiшчастым паркетам
Iду я праз шыхт старасьвецкiх партрэтаў,
Памiж срэбратканых каптанаў, сукенак
I твараў уладных паноў i паненак.
Дзiўлюся на пыху ў паставах васковых,
На жорсткiя вусны, на тонкiя бровы.
Сьвятло на эфесах i спражках мiгцiцца,
На поўсьцi сабак паляўнiчых iльсьнiцца,
На пацерках, на ланцужках, на манiстах
I на завушнiцах зiхцiць прамянiста...
Здавалася, гэтыя людзi нiколi
Ня ведалi палкiх жаданьняў i болю.
I раптам уразiў загадкавы позiрк
Жанчыны ў манэрна-абражанай позе,
I доўга глядзеў я ў зьдзiўленьнi маўклiвым
У бездань вачэй прыцягальных i кплiвых,
I губы... знаёмыя прагныя губы —
Такiя ж мяне сцалавалi да згубы!
Скупое сонца кволым промнем
Касiла лiсьце з клёнаў сонных...
Ты цiха мовiла: "Да скону,
I адкахаўшы, буду помнiць".
А я сачыў, як промняў лёзы
Без намаганьня лiсьце косяць,
Як вецер iх у гурбы зносiць,
Як сумна ўецца дым бялёсы...
Так з тых часiн i заплялося
У памяцi маёй яскрава:
Твой голас, дыму пах гаркавы
I скарга цiхая на восень.
Каб навалач горкасных думак разьвеяць,
Блукаў я па парку пад поўняй крамянай
I слухаў, як дрэвы гублялi рахмана
Нябачнае лiсьце з апушчаных веяў.
Апалае лiсьце шуршэла ў тахт крокам...
Самотны, я дрэвам прыцiхлым зайздросьцiў:
Яны памiралi прыгожа i проста,
Бяз крыўды, бяз болю, у чуйным паўзмроку.
I я мог бы дрэвам задумным зрабiцца,
Каб вырасьлi з сэрца карэньне i вецьце,
I скiнуць журбу па лiстку, i замерцi —
Бяз болю пад поўняй крамянай забыцца.
О не запальвай, горад сонны,
Свае зiхотныя агнi —
Хай цьмiцца вечнае сутоньне
У сховах вечнай цiшынi,
Хай не крануць нiколi слыху
Нi шоргат шын, нi тупат ног...
Я тут адным каханьнем дыхаў,
Але й каханьня не зьбярог.
Блукалi мы ў цьмяным сьвятле лiхтароў,
Разьняць не маглi пераплеценых пальцаў,
I там, дзе ступалi, у цемры двароў
Зiхоткiя кветкi расьлi на асфальце.
Блукаю самотны, вярнуўшыся зноў,
Па горадзе смутку майго i каханьня,
Па зблытаных вулках няспраўджаных сноў,
Дзе кожны камень, быццам слова з паданьня.
Усё тут, як колiсь, ды дзе тыя кветкi —
Нядоўгага шчасьця ахова i сьведкi!
Забыў я твой голас, i вочы, i рысы аблiчча
I аб мiнулым сумую радзей i радзей,
I толькi ўначы ты ўзьнiкаеш у сполахах зьнiчак,
I ў сны мае сходзiш, i ўсё маладзей, маладзей.
Усё, чым дыхаў я раней,
Усё, што вабiла ў мiнулым,
Сышло, паблякла, прамiльгнула —
Усё, чым дыхаў я раней.
Згадаецца мо толькi ў сьне,
Як мучыла i як гарнула,
Усё, чым дыхаў я раней,
Усё, што вабiла ў мiнулым.
Абрыўкi павуцiн апошнiх,
Адлётаўшы, на ржэўi вiснуць
I бляскам сьлюдзяным на пожнi
Мiгцяць так квола, так няiсна...
А помнiш, помнiш, як у сьпёку
Так непатрэбна, бескарысна
Шугала полымя высока,
Рассыпаўшы над намi iскры?!
Дык бывай... Я сарваўся зьнячэўку з арбiты
I тваё прыцягненьне няўмольна губляю,
Забываю цябе незваротна, нiбыта
Назаўсёды самога сябе забываю.
I, глухi, невiдушчы, бязважкi, парожнi,
Iншым поўнюся сэнсам, i слыхам, i зрокам,
I, зьнiкаючы, бачу: ў абдымках апошнiх
Мы да зорак ляцiм i зьнiкаем мiж зорак.
I.
Тужлiвы голас твой, вiяланчэль,
Забытыя даўно ўваскрэсiў мары:
Яны ўсьлед за смычком бягуць па твары
Сьлязамi сьветлымi з разгубленых вачэй.
За хвiляй радасьцi, няпэўнай, быццам дым,
Ты ў роздуме павольнаю рукою
Ўпляла ў вянок каханьня боль з тугою
I змоўкла водгукам густым.
II.
Вiяланчэль, ня трэба з даўнiны
Выплакваць згукi паўзабытых песень:
Маёй душы ня гояць больш яны,
А толькi прыкрай аддаюцца рэзьзю,
Бо iншым стала неба i зямля,
I смак паветра i вады стаў iншы,
I сам я так зьмянiўся спакваля,
Што ад тугi б сканаў я той, калiшнi,
Калi б зiрнуў за каламуць начэй
У пустку высахлых сваiх вачэй.
Я брыў праз зарасьнiк дрыготкiх пасмаў
Расплывiстых неонавых прыўкрас,
А па-над iх мiгценьнем невыразным
Са мною разам плыў крывавы Марс.
I мiрсьцiў я: смуглявы марсiянiн
Iдзе са мною поруч, крок у крок,
Хаваючы вачэй вiльготных зьзяньне
У спакваля гусьцеючы паўзмрок.
I.
Змрочны горад. Золак мглiсы.
Брук засланы жаўталiстам.
Шыхт згалелых чорных дрэў.
Я iшоў праз шыхт бясконцы
Па напятым промнi сонца,
Што палаў, але ня грэў.
II.
На шыбiнах высозных хмарачосаў
У набрынялай зыкамi смузе
Тым вечарам згасала пакрысе
Барвовая агонiя нябёсаў
Прыгадкаю па страчанай красе
Жыцьця, якое блiснула спрасонку,
Як недарэчна-зыркi маскарад,
I сталася спустошанай скарбонкай,
Дзе разьвiтальны бляск на шклiне тонкай —
Апошнi незбаёданы дукат.
Нехта ўсiмi забыты
цягнуў па бруку крылаў ашмоцьце,
i праклiнаў зялезабэтонныя плiты,
i задыхаўся ў бэнзiнавым смуродзе.
А мерцьвякi, закутыя ў бляшанкi,
(як жамяра ў бурштын)
праносiлiся ля яго маланкай,
слухаючы сымфонiю шын.
. . . . . . . . . . . . .
Лётаюць шматкi газэты над дахам,
а сярод iх — агнiстае пёрка
з крыла чалавекаптаха,
закаханага ў зоркi.
Ён газэту парваў на шматкi
i да зорак пайшоў напрасткi,
пакiнуўшы пёрка на знак,
што не крыўдуе на чалавекасабак.
Статак машын коцiцца шпарка.
У рыку ня чую ўласнага кроку.
У атрутна-жоўтым смогу паўзмроку
распуклiваюцца агняцьветы электразваркi.
Не стае моцы цягнуцца шляхам,
дзе штохвiлi працiнае асьцё
прыступаў жаху
перад тым, што завецца маiм жыцьцём.
Лепш ужо на аўтастраду легчы плазам —
хай мяне колы здратуюць!
Лёг... а машыны празь мяне прастуюць,
як праз воблака выхлапнога газу.
Звар'яцелы ад тугi,
хапаю iскрыстую кветку электрадугi!
А яна ня сьлепiць вачэй
I даланi не пячэ...
Быў падазроны смак сунiцы,
Быў несапраўдны пах жывiцы, —
I я, забыўшыся на ляк,
Узяў вяроўку i лiхтарык
i прачынiў на тратуары
Нiколi нечапаны люк.
Гулi сталёвыя парэнчы.
Смуродам тхнула. Гулка енчыў
Пры кожным кроку ржавы трап...
Лiхтарык высьвецiў са змроку
Празрыстыя, зь зялёным сокам,
Спляценьнi незлiчоных труб.
У вынiку маёй афёры
Я вызнаў тайну штучнай флёры —
I жылы ў роспачы ўспароў,
Бо жыць у сьвеце непамысным
Больш не хацеў... а з жылаў пырснуў
Раствор сьмярдзючы, а ня кроў!
Калi я губляю ў бяззорнай, бяздоннай начы
I сэнс iснаваньня, i веру ў сваё прызначэньне,
Прыходзiць жанчына, якая заўсёды маўчыць,
—
Жахлiвай красы i распусная да абурэньня.
Яе валасы, як гадзюкi, спадаюць з плячэй,
I ўзвышшы грудзей абмiнаючы, джаляць каленi,
Жаданьне затоена ў зрэнках вiльготных вачэй,
I прагныя вусны уздрыгваюць ад нецярпеньня.
Зданьнём-насланьнём наплывае яна на мяне,
I я абдымаю яе ненатольнае цела,
Нiбыта тапелец, сьцiскаю мацней i мацней
I падаю ў бездань, асьлеплы, глухi, звар'яцелы.
I ўсё ж у той змрок, дзе шалее пажадная плоць,
На самае дно ва ўладаньнi сьляпой асалоды,
Усёдаравальны i поўны спагады Гасподзь
Жанчыну-анёлку прыводзiць па прывiдных сходах.
Павольныя рухi. Вясёлкавы нiмб над чалом.
Бязважкага цела абрысы. У поглядзе — цнота...
I вось, завiнуты зычлiва празрыстым крылом,
Я слухаю голас, сатканы зь цяпла i пяшчоты.
О, як безбалесна, як лёхка iсьцi, крок у крок,
З анёлкай-хавальнiцай i адчуваць яе блiзкасьць,
I слухаць пра неба, дзе сутнасьцi нашай выток,
Дзе ўсё дасканаласьць — да самай астатняе рыскi.
I вунь ужо выйсьце. За iм — вышыня, далячынь...
I ўсё ж на апошняй прыступцы глухiх сутарэньняў
Мяне даганяе, якая заўсёды маўчыць, —
Жахлiвай красы i распусная да абурэньня!
У жорнах дзён, бязьлiтасных i мулкiх,
Вы схочаце на мiг знайсьцi спачын
I ўспомнiце, шукаючы прытулку,
Абдымкi ратаўнiчыя жанчын.
I ўчуеце рыпеньне крокаў мяккiх,
I шолах сукнi, i канвалiй пах...
I сэрца будзе гулка, гулка тахкаць
Празь недавер, застыглы на губах.
Ня трэба, каханая, слоў. Памаўчым.
Нiхто не валодае мовай, якою
Два сэрцы, спавiтыя пешчаў ракою
Размову вядуць, у нябыт плывучы.
Глядзi, якi морак, i шэрань, i стынь
Залеглi наўкола страшлiвай аблогай...
Дык будзем жа моўчкi адно да аднога
Тулiцца. Хай зносiць нас хуткая плынь.
Нясьцерпна бачыць мне пакору
У рухах Вашых рук, плячэй
I позiрк, скошаных ад зморы,
Калiсьцi зьзяючых, вачэй
I слухаць доўгi i нязрадны
Аповяд горкага жыцьця —
Як гэты шкробат несуладны
Вятрыскам гнанага лiсьця.
Божа, адбяры суладнасьць душ
Двух самотнiкаў, што паасобку крочаць,
У абдымкi не штурхай — ня руш
Iх замкнёнасьць i спакой сiрочы,
Хай нiколi не зьлiюць ў адно
Лёсам разьяднаныя дыханьнi —
Хай яны не зазiрнуць на дно
Роспачы няшчаснага каханьня.
I.
А прыгаршчы сьнегу вiдаць нездарма
У твар мне шалёна шпурляла зiма —
Крышталiк халодны i востры, бы шкельца,
У зрэнку мне ўбiўся i высьцюдзiў сэрца.
Усё як было засталося наўкол:
Пахмурае неба, асьнежаны дол...
I толькi адно не патраплю даўмецца,
Чаму гэта пустка Радзiмай завецца?
II.
У палацы пустым, дзе адны скразьнякi
Па пакоях туляюцца ўлегцы,
Ледзякi, ледзякi, дзень пры днi ледзякi
Перакладваю зь месца на месца.
Ледзякi-ледзякi, замест сэрца — лядзяк.
Зiхаценьне халоднае сьлепiць.
Засяроджаны твар — i ня выйсьцi нiяк
Зь ледзянога празрыстага склепу.
III.
Не ўявiць анiчога марней:
Ты кахала мяне безь мяне,
Iснавала адным толькi мной
I маёю бясконцай маной.
Ты, спавiтая зьзяньнем, плыла,
Зь цеплынi ўся наскрозь, са сьвятла...
I ня бачыла з мроiва мар
Мой бяскроўны, адчужаны твар.
Конь вараны, скасавурыўшы вочы,
бiў капытом.
Я б мог забрытаць яго, ды збочыў,
абмiнуў крадком.
Шолах асакi. Зорак калыханьне
на плынi цёмнай ракi...
А зваўся конь Апошняе Каханьне,
што вершнiкаў разносiць на шматкi.
У гарлачы на стале хрызантэмы...
Гэта ня прыклад няўдалай квантэмы —
Гэта качатак мiлоснае тэмы.
Нашы альтанкi, прысады i паркi,
Сьвет на дваiх, незваротны i яркi,
Жалем запралi няўмольныя Паркi.
Што засталося? Сьвiтанак пахмуры.
Надпiс "кахаю" на зжоўклай гравюры.
Томiк журботных лiстоў Сэнанкура.
Няiсьней, чым кружляньне пудкай молi
мой жыцьцяпiс.
Ня бель аблокаў — цяжар шэрай столi
згары навiс.
Ня плёскат хваль, не дасканаласьць цела,
ня шорхат крыл —
А маўклiня й на вокладках зжаўцелых
стагоднi пыл.
I ў снах той самы незагойны верад,
што вось знайшоў
Аднойчы ў край, жахлiва-пекны, дзьверы...
i не ўвайшоў...
На кухнi суха чыркнула запалка.
Фаерка зацьвiла вагню фiялкай,
Лiлёваю, як мой нязводны смутак,
Што каранямi ўпiўся ў наш закутак.
Сiпiць гарбатнiк — хутка закiпiць.
Пара ўставаць. Пара гарбату пiць.
Пара туды, дзе камiны заводаў
На шэры небатвар кладуць куродым,
Нiбы актору зморанаму грым...
Мы хутка адпалаем, адгарым...
Дай, Божа, ўсiм у царстве цэглы й сталi
Той злагады, якой мы не зазналi.
I.
Ад ранку вецер вар'яцеў,
Але суцiшыўся пад вечар...
Я выказаць сябе зацеў,
Пiсаў i аркушы камечыў,
I сам ня ведаў, хто я — цень
Цi парастак прыгрэты лёсам?
Зьнiкомы водблiск цi прамень,
Што з вышынi прабiўся коса?
Накрэсьленае на вадзе
Цi рыска на скрыжалi вечнай?..
Ад ранку вецер вар'яцеў,
Але суцiшыўся пад вечар.
II.
Стол. Лямпа. Крэсла зручнае.
I цiша — бы на дне...
Зноў рыфмы надакучныя
Выснаджваюць мяне.
Пакуль паперу крэмзаю,
З радком лучу радок —
Зьмяшаўся з куламесаю
Жыцьця майго струмок.
Абрыдла мне гадзiнамi
Над словам варажыць —
Мне б вырашыць адзiнае
Адно: пiсаць цi жыць?
Стол. Лямпа. Крэсла мяккае...
Напэўна, безь мяне
Жыцьцё маё нiякае,
Як сьненьне, прамiне.
Шары прыцемак паволi зьлiзваў барвы навакольля.
Горад стойваўся i глухнуў. Змрок насоўваўся густы.
Анi гуку, анi руху... Толькi булькалi на кухнi
Аднастайна, мерна, глуха кроплi цяжкiя вады.
I было мне прыкра, пуста, што жыцьцё маё бязглузда
З жылаў точыцца, нiбыта кроплi цяжкiя вады...
Раптам зьнекуль, як зь нябыту, загучаў даўно забыты
Той матыў, што зь iншым зблытаць я ня мог i праз гады.
I задолся: смутак, стома адступаюць пакрыёма,
Адплываюць, як аблокi, адыходзяць назаўжды...
Я вяртаюся здалёку да жыцьця майго вытоку,
Дзе ня чутна, як у змроку глуха падаюць гады.
Туман...
Мы зьбянтэжана сьцiшваем крок
цьвёрдай хады...
У шчыльным тумане губляецца зрок.
Туман, хто ты?
Аблачына вады?
Антыдым?
Ты вiльготнаю поўсьцю да твара iльнеш,
ты iльнеш да рукi,
ты плывеш,
ты жывеш —
сам ня ведаеш,
хто ты такi.
I.
У вазе зьвяў духмяны бэз.
А я паперы скрэмзаў жмутак...
Я доўга быў з табой i без
I вызнаў, што такое смутак:
Ён, пенiста-лiлёвы спрэс,
Так нас спавiў, i так захутаў,
Як той зьдзiчэлы прагны бэз,
Што плот збуцьвелы пералез
I ахiнуў забыты хутар.
II.
Рассунуў бэз я... Акурат
Насупраць, у ваконнай шыбе,
Губамi варушыў, як рыба
Бязгучна, за чытвом мой кат.
Карпеў да ранку, мусiць, ён
Над мудрым томам "Капiтала",
Скуль навукова вынiкала,
Што ўсiм, такiм як я — гамон!
Было ўсё вызначана спрэс
Там аж да "чыстак" i "лiкбеза"...
Адно ня ўлiчана: куст бэза
Пад самай шыбай i абрэз.
III.
Пад мурам таго самага мэханiчнага цэху,
Дзе Кукабака вырабляў пратэзы,
Штогод у траўнi зацьвiтаў куст бэзу,
Сарамлiва затуляючы шчарнелую цэглу.
Такой нязвыклай i такой сiрочай
Была сярод шкла, бэтону й зялеза
Лiлёвая квецень квiтучага бэзу,
Што Кукабака адводзiў вочы.
На тэрыторыi, абнесенай дротам,
Квiтучага бэзу лiлёвая кiпень
Здавалася Кукабаку дзiвосным выкапнем
Нейкай недарэчнай, забытай пяшчоты.
Напэўна ў Кукабакаў задушны закутак
Той, хто ня церпiць нiякага лiшку,
Дадаваў штогод пяшчоты крышку,
Каб яшчэ яскравей адцянiць пакуту.
Я —
каламутны, чорны вiр,
Ушчэнт разбэшчаны, юрлiвы,
Глухi да сьветлых пералiваў
Вады, якая лашчыць жвiр.
Наканаванае спасьцiг:
Зацягвай тых, хто хоча выжыць,
Не раздымай абдоймаў хiжых
I не зважай на хрыпы iх.
Стварэньне ўлады i брыды,
Жыву, пакуль чыню пакуты,
У вiр памкненьняў каламутных
Сябе ўкруцiўшы назаўжды.
Ды сьмерць грахi адпусьцiць мне...
I ўсё ж мяне ад жаху курчыць,
Калi анёл пра неўмiручасьць
Шапне раптоўна ў дзiкiм сьне.
Мой жах сьляпы са мною неразлучны
—
Я зросься зь iм, ён мой i слых i зрок.
Ня верце мне, бо iм наскрозь атручаны
I слова кожнае, i кожны мой радок.
I калi раптам з вуснаў неўзнарок
Зьляцiць якое вольнае сугучча —
Нiбы сабака, адбягу я ўбок
I ў спудзе вiнавата хвост падкурчу.
Як насланё цi злы, нязводны дух,
Жах падпiльноўвае мой кожны рух
I аплятае сьлiзкай павуцiнай.
Нi зьвесьцi не магу, нi зьбегчы прэч.
Мой жах над каркам, як дамоклаў меч,
Што не дае мне выпрастаць хрыбцiну.
I.
Ну вось i адзiн я ў бэтонных квадратах
Пакояў сумежных ляжу ў забыцьцi,
I зоркам дрыготкiм у белых халатах
Праз невараць шкла да мяне не ўвайсьцi.
Адхлынулi ў змрок акiяны лятункаў,
I холадна звонку, i гулка знутры,
I марна й няма дзе шукаць паратунку
Ад шчупальцаў, што працiнаюць муры.
Блiжэй i выразьней кашчавыя пальцы
Жахлiвых расьлiнаў, што смокчуць цяпло...
Дык вось што такое каханьню паддацца,
Ня скiнуць адразу пяшчоты сiло.
II.
Гадзiньнiк спынiўся. У хiсткiм сутоньнi
Ляжу i нiяк не магу зразумець:
Зара пазалоцiць маё падваконьне
Цi ўвойдзе змрок ночы, халодны як сьмерць.
А прыцемак золкi захраснуў на месцы,
I доўжыцца-цьмiцца чыясьцi крутня.
Гадзiньнiк спынiўся. I мне не даўмецца,
Чаго прычакаю: цi ночы, цi дня?
III.
Хачу я ў дзiўнай краiне сноў
застацца навекi.
Ды ранак будзiць, i трэба зноў
расплюшчваць павекi.
Iсьцi ў калiдор, прапахлы суздром
хлёркай i амiякам...
Хтосьцi сказаў, мiж жыцьцём i сном —
розьнiцы анiякай.
А за вакном такая каламуць...
Аддаў бы ўсё, каб хоць на мiг заснуць,
Бо не магу ўжо нi пiсаць, нi пiць,
I што ня ўспомню — ўсё хачу забыць.
А за вакном i ў хаце нi душы...
Паўзуць па шклiне кропляў мурашы.
I сам я ўнiз спаўзаю, як мураш.
Хоць i ня сплю, жыцьцё маё — мiраж.
А за вакном такая золь i сьлiзь...
Мо закахацца здуру, як калiсь,
У некага iзноў?.. Ды цiхама
Мне шэпча нехта зь цеменi: дарма.
Мазгi разбухлыя. Аголеныя нэрвы.
А зь неба воды льюцца безь пярэрвы.
Заткнуць бы вушы або выпiць яд,
Каб заглушыць нямоўчны вадаспад.
Дзень не расплюшчвае вачэй зацеклых.
Ноч доўжыцца. I, бы ў атворы пекла,
Са сьпiны згорбленай засьмечанага бруку
Змываецца ўсё чыста ў зяпы люкаў.
Iмжака млосная. Дакучлiвыя бруi
Б'юць, як шпiцрутэны, аб непрытомны брук.
Пад мерны дробат, нудны перастук
Нясе сустрэчны вопратку сырую.
Усё ня так, i валiцца ўсё з рук.
Каб спаць бяз просыпу, ня трэба люмiнала.
Зямля раскiсла. Плоць травы паўстала
I атачыла саржавелы люк.
Зацьменьне розуму. Санлiвая навала.
Нi блiскавiц, нi ўдараў перуна...
Язон адмовiўся ад пошукаў руна
Й Медэя ў злосьцi зь iншым пераспала.
Прымроiўся горад мне мёртвы пад небам барвовым,
Разбураны горад, занесены цёплым пяском:
У крышанай цэгле вiецца зьмяя паяском,
Па лiтарах згладжаных на камянях мармуровых.
Пад друзам асколкi багоў i герояў забытых
I росьпiсаў рэшткi... Iх колер ад часу зьвячэў...
I толькi дзьве кветкi загадкавых сiнiх вачэй
На фрэсцы цьвiтуць i глядзяць задуменна зь нябыту.
Апоўначы, як ацiхае гудзеньне машын,
Калi засынаюць змарнелыя вулiцы й плошчы,
Цi чуеш ты, як капытоў наблiжаецца пошчак,
Мiж гмахаў маўклiвых ледзь чутны, цi чуеш, скажы?
Цi бачыш, як верхнiк нырцуе ў тумане густым
На белым канi, у блiшчастыя латы закуты,
I срэбна зiхцiць на шчыце яго крыж шасьцiкутны,
I меч яго ўзьняты, i мантыя ўецца, як дым.
Выходзь жа, пакуль яшчэ пошчак цiхi не зацiх,
Пакуль яшчэ меч у дзяржаўнай руцэ ён трымае
—
Змарыўся ўжо верхнiк, i толькi таму ён трывае,
Што зараз павiнен, павiнен цябе ён знайсьцi!
Сярод няўтулiцы дабiтых i бязьлiкiх
Усходнiх нашых гарадоў i гарадкоў
Ты, Гомель, мо адзiны з панталыку
Зьбiваў сваёй красой зьдзiчэлых землякоў.
Камандыровачных i ўсiх, хто выпадкова
Сыходзiў зь цягнiка на прывакзальны пляц,
Дзiвiла старасьвецкая Савецкай забудова,
I парк ангельскi, i з гадзiньнiкам палац.
I сам я ў парку, мiж дзiвоснай флёры,
Упершыню ў жыцьцi са зьдзiвам назiраў
(З мастка над сажалкай) як лебедзь белапёры
Бяз страху хлеб з рук чалавека браў.
Ад псэўдахараства навачасных будынкаў,
помнiкаў безназоўнага часу й спустошаных душ,
у твае, Траецкае прадмесьце, старасьвецкiя абдымкi
я хаваюся, як у густую траву хаваецца вуж.
Чырвань тваiх дахаў будзе да скону зрок мне лашчыць,
i я анi звархнуся нават i тады,
калi мяне ў тоўшчу асфальту ўтрамбуе асфальтаўкладчык,
пракладваючы новы й шырокi праспэкт у Нiкуды.
I.
Вакно расчынена. Гайдаецца фiранка.
Гладзь падваконьня мройна льсьнiцца глянцам.
Сп'янелыя ад сонечнага ранку,
Брукуюць галубы на дворыку цагляным.
Даўней тут гнезьдзiўся стваральны дух Дзяржавы,
А сёньня — спрэс музэi ды магiльнi...
Пара ўставаць. Духмянай выпiць кавы.
I патануць у гулкасонных нетрах Вiльнi.
II.
Калi скрыгатаньне, i грукат, i хрумст малацiльнi,
Што нашым завецца жыцьцём, дастае да нутра,
Адно застаецца — нырнуць у вадоймiшча Вiльнi,
У плынь ейных вулак, у цiхую завадзь двара,
I мiрсьцiць, што скрыгат далёкi нiчога ня значыць,
Хадзiць па кавярнях i крамках някiдкiх цiшком,
Пах кавы ўдыхаць, слухаць водгульле крокаў i бачыць
Бурштынавых пацерак цёплае зьзяньне за шклом.
III.
Вострая Брама, атвор у нязвыклую глыб,
Дзе нэофiт пачувае сябе, як на Марсе,
Ну, а заўсёднiк утульнай кавярнi, прынамсi,
Можа сядзець за ажурнымi кратамi шыб,
Каву смакуючы i пазiраючы на
Шыльду насупраць, якая цямнее на муры
Помнiка вельмi далёкае архiтэктуры,
I, не стрываўшы, мiжволi ўздыхнуць: даўнiна...
Знаёмым бальшаком паволi
Iду да колiсь родных стрэх.
I дробны сьнег, каляны сьнег
Мне твар сячэ, сячэ да болю.
А збоку, на гарбе сумёту,
Каля разбуранай тарпы,
Крумкач, як чорны знак журбы,
Сядзiць, занураны ў самоту.
Зьвiнеў i зьзяў тут край маленства.
А засталiся толькi, бач,
Шмацьцё саломы ды крумкач —
Маё жывое падабенства.
Рака маленства. Зноў я ў казцы.
Стракозы. Мятлушкi. Ставок.
Тут мiж гарлачыкаў на расцы
Скакаў пунсовы паплавок.
Былi — i не малыя! — шанцы
Дзiў-рыбу выцягнуць з ракi...
Клубком зьвiвалiся ў бляшанцы
На скварным сонцы чарвякi.
Ты не зьмянiўся, краю цудны!
Рака. Ставок. Хлапчук-рыбак...
I толькi я ў бляшанцы будняў
Зьвiваюся, як той чарвяк.
Зноў я прыехаў нi з чым
Да гэтых згнiлых варот,
Скуль праз няўрод i нiшчым
Паразбрыдаўся мой род.
Я ненадоўга, але,
Божа, якi гэта жаль
Бачыць у стылай iмгле
Сад абляцелы амаль.
Божа, ад пунь i ад хат
Цягне такою жальбой,
Што застаецца няшмат,
Каб не пакончыць з сабой.
Божа, калi ўжо й мяне
Перст Твой, як яблык, страсе —
Хай яшчэ раз сьлiзгане
Цень мой па цёмнай страсе.
Прасьвiсьцеў я, быццам шпак,
Дарагое-залатое,
I жыцьцё маё, што гляк —
Аж да дна наскрозь пустое.
I ляцiць душа туды,
Скуль вяла яе дарога:
Да палёўкi-лебяды,
Да гарлачыка рачнога.
I.
Блiзка сунiцы ля губ залацяцца.
Прагну я сьпелыя ягады пакаштаваць.
Ды не магу варухнуць нават пальцам:
Столькi пяску нагарнулi — ня ўстаць!
II.
О, закаханыя, не абмiнайце грудок:
Ляжце мiж красак на чысты i мяккi пясок
I абдымiцеся... Холадна ў цеснай труне —
Целаў сваiх цеплынёю сагрэйце мяне.
III.
Нудзiўся колiсь людзьмi i ўцякаў да прыроды.
I вось, як бачыш, уцёк да яе назаўсёды:
Праз мае рэбры — трава прарасла,
Праз мае вочы — вада працякла,
Праз мае вушы — зьмяя прапаўзла.
IV.
За мляўкi пах той цёмнай мяты,
Што зелянела каля прызбы,
Я камянi ўсю вечнасьць грыз бы
I тоўшчу глiны грэб зацята.
V.
Мы — шолах задумны нябачнага ў змроку лiсьця.
Мы — водблiскi вогнiшча, што адгарыць неўпрыцям.
Мы — толькi трысьцiнкi вакол жарала небыцьця,
Што хiляцца долу i зь вечнасьцю прагнуць зьлiцьця.
Праз шквал неразьбярыхi,
Празь несусьветны гвiл
Я чую сёмым слыхам
Узмахi лёгкiх крыл
Тых, хто ў iмгле тунэля
Сьпяшае да вiдна
З расхiстанай пасьцелi,
З калодзежнага дна.
О вецер, навошта мой боль невылечны
Вярэдзiш, лунаючы ў слабкiх галiнах?
Навошта сьпяваеш мне песьнi пра вечнасьць,
Калi я ўсё роўна вярнуся да глiны?
Навошта нашэптваеш мне пра збавеньне
У выраi сьветлым ад горкай пакуты,
Калi я намёртва глыбокiм карэньнем
Да грэшнай зямлi, быццам вязень, прыкуты?
Дык цi праўда, што за той мяжой,
Што разводзiць мёртвых i жывых,
Я аблiчча страчу? I няўжо
Буду толькi гноем для травы?
А мо ўсё ж нязьведаны абшар
За таемнай рысаю зiхцiць,
I туды, як мятлушка, душа
Зь цела спарахнелага ўзьляцiць?
Ну а што, калi там змрок скразны,
Дзе я буду — сам сабе чужы —
З болем згадваць кожны крок зямны
I па раю страчаным тужыць?
Я тут абмiнаю квiтучы язьмiн,
Нiбы пракажоны, каб толькi ня бачыць
Бялюткую квецень ля цёмных хацiн,
Бо пах яе ўчуўшы — ад жалю заплачу.
Я тут пралятаю iмклiвай стралой
Над шорсткiм лiсьцём асакi i аеру,
Каб толькi iх шолах ня чуць пад сабой,
Бо ўзвыю, пачуўшы, параненым зьверам.
Навошта краёў незямных пекната
Нагадвае страчаны сьвет чалавечы?!
О, лепш немата, глухата, сьлепата!
О, лепш зьледзянелая пустка ў цямрэчы!
Настане дзень
— i сонца згасьне
(як не шкада).
Заледзянее ў вадначасьсе
кроў i вада.
Паветра зробiцца ад сьцюжы
цьвярдым, што мост:
Па iм да Новай Зоркi душы
сыйдуць наўпрост.
Цi помнiш, як зусiм яшчэ малеча
Замёр ты перад безданьню сiнечы
I недасьведчаным празрыстым зрокам
Сачыў за лётам зьменлiвых аблокаў?
Ты пасьмiхаўся i наяве крозiў,
I мружыў вочы, i ня мог адрозьнiць
Ад безданi нябёсаў iх адбiтак
У люстры прывiднай прадоньняў прагавiтых...
О дзiўны сьвет, развагай некрануты,
Даверам i няведаньнем акуты!
I вось ты тут, пад тоўшчаю скляпеньня,
Дзе ледзьве цьмiцца дзённае сьвячэньне,
А доўгiя глухiя калiдоры
Нiколi не выводзяць да прасторы.
О, як ты не жадаў пераўтварэньняў
У цемрадзi бязвыйсных сутарэньняў,
I разьдзiмаў, i лашчыў згаслы прысак
Калiсь жывых аблiччаў i абрысаў!
Ды ведаў жа спахоўна — не ўтрымацца.
Слабелi рукi. Пруцянелi пальцы.
У чэраве гнятлiвага паўзмроку
Пудлiвым рэхам аддаюцца крокi.
Тугой сьмяротнай цягне ад каменьння.
I прадчуваеш ты — няма збавеньня.
Але ж зацяўся i ня можаш звыкнуць,
Што мiлата жыцьця дашчэнту зьнiкне.
Ды, iдучы па лёхах без аглядкi,
Раптоўна палатнееш ад здагадкi:
Усе шляхi, адхоны, адхiленьнi,
Як не iдзi, вяртаюць пад скляпеньнi,
Дзе плоймы кажаноў жывым кiлiмам
Варушацца над ржавымi дзьвярыма.
Ад дотыку — бязгучна i паволi,
Нiбыта ў край жаданае патолi,
У зьнiклы край пяшчоты i даверу —
Спагадна разнасьцежылiся дзьверы.
Ты помнiш: ад дзьвярэй да далягляду
На вапняку стаяла калянада
Фiгур людзей, маўклiвых, i панылых,
I нерухомых, i сiвых ад пылу.
Сьляпое сонца, быццам ненарокам,
Высьвечвала iх постацi са змроку...
Ды цень пакуты ты вышукваў марна
На скамянелых рысах мёртвых твараў —
З-пад цьвiлi ад прасьветленых усьмешак
Спакоем павявала нетутэйшым,
Нiбыта, разьвiтаўшыся са сьветам,
Яны знайшлi нязнанае дагэтуль.
У цiшынi, у прыцемку панурым
Ты абмiнаў здранцьвелыя фiгуры
Калiсь жывых, хто жыцьцi, як адзежы
Апрыклыя, паскiдвалi з усьмешкай.
I тут зьнячэўку з-пад глухiх скляпеньняў
Абрынулася хваля песнапеньня:
Народжаны пад сонцам знаць павiнен,
Хто хоча ўратавацца, той загiне,
А хто загiне, той у пасьлясьмерцi
Сябе праз роспач i пакуты сцьвердзiць!"
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Цi помнiш у суладным песнапеньнi
Ледзь чутнае падступнае сiпеньне?
I нiмб гадзюк над нерухомым тварам,
Прыгожа-жудасным, блiшчастае пачвары?
I як з вачэй яе зiхнулi промнi?
Цi помнiш ты? Цi помнiш?!
Я знаю замшэлую лаўку ў старым закiнутым садзе,
Нябачна яе за высокай травой i густым лiсьцём,
Аднак калi хто выпадкова патрапiць у сад i сядзе
На лаўку — дык перайначыць дазваньня сваё жыцьцё.
Ня тое, каб страшнае нешта здарылася, цi штосьцi
Таемнае адбылося — проста ў нутро, спаняволь,
Халодная лiне пустэча, праб'юцца парасткi млосьцi,
А скронi сьцiсьне нязнаны нiколi дагэтуль боль.
I можна ня знаць, што прычына нязводнай хваробы
— лаўка,
I можна ведаць пра тое... ды нiякi ўжо алкаголь,
Нiякае ўжо каханьне, нiякая ў сьвеце забаўка
Ня вытравяць той пустэчы, ня змогуць суняць той боль.
Боль будзе з табой паўсюдна, пустэча будзе, як п'яўка,
Высмоктваць цябе i ў пекла тваё ператворыць жыцьцё...
Я знаю ў закiнутым садзе адну замшэлую лаўку,
Нябачную за высокай травой i густым лiсьцём
Так было, я ў сябе зазiрнуў,
Быццам хто века куфра пiхнуў.
Думаў, скарбаў адкрыю тайнiк,
А адкрыўся смуродны гнайнiк.
Думаў, боскае ўбачу сьвятло,
А там сыкала гадаў кубло.
Думаў, ёсьць хоць на дне прыгажосьць,
А знайшоў раздражненьне i злосьць.
Апусьцiце сьвiнцовае века
I замкнiце нутро чалавека!
Ступiў у бездань я, утаймаваўшы жах,
I сьвiшча вецер у мяне ў вушах.
Надзьмулася кашуля пухiром,
I цемра стала мне павадыром.
Я варушу губамi, як быццам завадны,
Але зь iх не зьлятае нiводны гук зямны.
Нiводны твар, нiводны вiдарыс
Не замiнае больш падзеньню ўнiз.
Унiз цi ўвышыню, гадаць дарма —
Няма нi цемры, нi мяне няма.
А толькi хiсткае, няпэўнае сьвятло,
I цiша крохкая, i кволае цяпло.
Бязмоўная пустка. Як сьветла й бяздомна.
Да неба — зьiнелыя мхi
Пад выстылым сонцам. I стук непрытомны,
Стук сэрца далёкi, глухi.
Гэй там, хоць хто-небудзь, скажыце мне, дзе я?
Як я апынуцца тут мог?
Цiхмень. Толькi сонца згасальна iрдзее
На срэбры, што ўсыпала мох.
А, зрэшты, навошта я кленчу ў адчаi:
Цi-ж гэтага мала, што тут
Няма анiводнай травiнкi звычайнай,
Сумненьняў няма i пакут?
Хаўтарнае шэсьце... Якi незвычайны абрад!
Яшчэ пабываць на такiм мне пашэньцiць наўрад!
Чатыры шыкоўных жанчыны ва ўборах на модны крой
Нясуць на насiлах нябошчыка пад прасьцiной
Калёру мiмозы — калёр улюбёны мой!
Як сьветла, як цёпла, хоць гольле ахутала iнь,
На могiлкi суправаджаць гэтых юных багiнь!
Замест удаванага плачу нязмушаны сьмех,
I рухi павольней, чым гэты нясьпешлiвы сьнег...
Будзь Ноем — iх толькi i ўзяў бы з сабой на каўчэг!
Над радасным шэсьцем зялёны ўзыйшоў маладзiк.
Я ведаю: пад прасьцiной мой дакладны двайнiк!
Шчасьлiвы, ён жыў у каханьнi, пакуль не суцiх,
Ён зьведаў пяшчоту й пажаднасьць усiх чацьвярых!
I я, далiбог, калi б мог, дык кахаў толькi iх!
Шчасьлiвец! Яго сярод iншых абралi яны!
Ён быў уладальнiкам царсцьвеннай iх галiзны!
У iхнiх абдымках няраз засынаў ён бязь сiл...
А мне не абняць iх, бо рукi мае — пара крыл,
Бязважкiх... I трэба сьпяшацца ўжо за небасхiл...
I вось другi ўжо бераг шэры неўпрыцям...
Натальля Арсеньнева
I.
Я змантачыў усё абы дзе, абы з кiм, абы як
I ў спацелай далонi апошнi трымаю мядзяк.
Я б збаёдаў яго, ды пахмуры Харон не анёл:
Усё роўна — круцi, не круцi — а спагонiць абол
За правоз у гаючую цiшу, жаданы суцём
З дасканалага пекла, якое завецца жыцьцём.
II.
Плыву я ў Харонавым чорным чаўне
У змроку па роўнядзi сьпячай,
Гляджу на ваду й непамысна мне,
Што твару свайго ня бачу.
Ды ўсё ж, пакуль зьнiзу плюскоча рака,
Я ў плынь узiраюся, быццам
Мне трапiць на вочы крыло матылька
Цi трэска з кропляй жывiцы.
III.
Калi жыцьцё нашчэнт згалее,
Бы ўвосень гольле ржавых крон,
Харон на чорнай шугалеi
Зьвязе мяне за Ахерон.
Ды, стаўшы ценем, у iмгле я
На беразе растайным зноў
Зьляплю сабе з рачнога глея
Людзей, i птушак, i зьвяроў.
Надараецца, жахам агорне
Ад таго, што яшчэ не памёр...
Ды са зьдзiвам пачуеш, як дворнiк
Ачышчае асьнежаны двор.
Звыклы лад пахiснуўся, пажухлi
Усе веры й атожылкi вер —
А вось дворнiк шкрабе сваёй шухляй
I тады, i заўжды, i цяпер.
Ён адкiдвае да агароджы
Сьнег зьляжалы i сыпле пясок,
Каб няўпэўнены ў заўтра прахожы
Пасьлiзнуцца ня мог неўзнарок.
У багне, разбэшчанай багне,
Што мглой забiвала раты,
Скажыце, ну хто з нас ня прагнуў
Разжыцца драбком яснаты?
Скажыце, ну хто з нас ня марыў
Хоць вокам адным зазiрнуць
Туды, дзе ўжо не валадарыць
Зрудзелай дрыгвы каламуць?
I вось жа настала хвiлiна,
Што гэтулькi сьнiлася нам —
I сьвет раскалоўся, як шклiна,
Ня змогшы брыды, напалам:
Направа — сябры-аднадумцы
Да зор неспазнаных ляцяць,
Налева — паскудныя людцы
У курчы сьмяротным хрыпяць.
Ды вось жа якая прыгода:
Так глыбака ўелася мгла,
Што шчылiна тая ня воддаль —
А ў сэрцы маiм пралягла.
Для тых, хто вырас пад Пятою,
Прыйшло адхланьне залатое
I можна сьпiны разагнуць
I ў мроены блакiт зiрнуць.
I мы глядзiм туды, ды ўпотай
Шукае там абрысы Бота:
А раптам вернецца Пята,
I мы пачуем трэск хрыбта?
Мо проста так, а можа з волi кармы
Я вырас там, дзе пляц каля казармы
Зьбiраў бязь лiшняй панiкi й мiтрэнгi
Адзiнаверцаў у калёны i шарэнгi.
Таму, калi той самы люд гурбою
Прэ сёньня ў цэрквы новыя з бажбою
I там галосiць сьлёзна i працяжна —
Я чую сталь хароў чырвонасьцяжных.
Пустэльня навокал, хоць справа
I зьлева — паўсюль барацьба.
I ў тлуме ўсiх iсьцiн яскрава
Адно толькi сьвецiць — журба:
Якiя б ня бухалi маршы,
I што б не ўслаўлялi ўзахлёб,
Яна ацалее i ляжа
Пасьмертнаю маскай на лоб.
Цi на месцы стаю, цi брыду наўздагад
—
Ты паўсюль гэткi самы, мой сьвеце нягеглы,
Тут, куды не павернеш, прыходзiш назад
Да дратоў, разапнутых на чырванi цэглы.
Тут адзiна: ўцякаць цi стаяць на пасту,
Углядацца ў далёкасьць цi змружыць павекi,
Бо ўсё роўна ня зойдзеш, куды не прастуй,
У той край, дзе захочаш застацца навекi.
Паглядзi: над дахамi гораду
У вячорнай, дажджыстай iмгле
Возiць хохлiкаў баба Каргота
На сваёй абтрапанай мятле.
Прыкра. Мокра. Iмжака цярусiць
Усю ноч... А яна — хоць памры! —
"Мы беларусы з братняю Русьсю"
Гугнявiць з хохлiкамi да зары.
Усё так, як раней, але троху
Больш падвоху ў паветры й спалоху,
Больш паныласьцi ў тварах i смутку,
Больш нянавiсьцi ў кожным закутку,
I глядзяць адусюль блазнавата
Зьвiльгатнелыя вочы вар'ята.
Зноў стрыножаны конi Пагонi,
На iх месцы — дубiнкi, пагоны,
I разумнiкi зноў не ў цане,
I вусаты партрэт на сьцяне.
Што ж, за пляшкай схаджу, буду пiць...
Можа загадзя кайстру купiць?
Я ўзiраюся ў люстэрка
—
Як жа час мяне скаверкаў:
Зжоўклы твар у зморшчках спрэс,
Плех на месцы, дзе быў лес.
Эх, падсела, падгнiло,
Пане Дух, тваё жытло,
У якое мiмаходзь
Запiхнуў цябе Гасподзь.
зьмест
|
