МАРЫЯ БАРАДЗІНА

 

СОЛЬ

Так сьпявалі ірляндцы пра Кондла Цудоўнага, сына Кондла Сотні Бітваў, чыё сэрца невядома чаму забрала фея. У той дзень, калі яна прыйшла па яго, Кондл са сваімі воямі быў на беразе. І па яе знаку ён бяз словаў пакінуў свой дом і народ. Ён ыйшаў у мора ў крышталёвым чаўне і, пераадольваючы хвалі, накіраваўся на захад, па дарожцы расплаўленага золата, што праліло на паверхню мора заходзячае сонца. І бляск гэты паглынуў яго, і нідзе ў сьвеце людзей больш ніколі яго ня бачылі і нічога пра яго ня чулі.

Соль зь цяжкасьцю адарвалася ад візэрунку натоўпу, які ў гэты дзень выглядаў даволі прыязна, вітаючы сына караля, што прыехаў з-за мора і цяпер чараваў сакавітым голасам.

Блазнота.

Соль тарганула фіранкі і шчоўкнула доўгімі пальцамі партугальскай інфанты. Збраяр, стары сябра, дзёрзкі радны, тварам і паставаю падобны на яе, як родны брат, сьхіліўся з разуменьнем і пакораю і, замятаючы падлогу доўгім зялёным плашчом, выйшаў. Яшчэ ўчора Соль аддала загад выпусьціць усіх вязьняў — да Раства заставалася — але яе пляны трохі папсаваў нечаканы гогсьць ды яшчэ ад'езд Тыцыяна, які з жалем трос сівой галавою, бо мусіў тэрмінова вяртацца ў няісную сваю Італію і ня меў магчымасьці…

Думка збраяра сьпяшалася за яго крокамі, і Соль іх ужо ня чула. Яна абрывала песьню за песьняй, завязі якіх сьпелі ў горле госьця ў мяккіх чорных латах, каменнага госьця,— сьмяшліва шапацела Соль,— саколіка яснага,— захапляўся натоўп.

Калі ён нарэшце ня вытрымаў і гнеўна азірнуўся ў бок Соль, тая крыкнула яму праз распахнутыя вокны вітражу:

— Гэта не твая мова! Чаму сьпяваеш на ёй, здрайца?

Унізе зарыпелі цяжкія брамы зь іржавымі рашоткамі і былыя зьняволеныя адзін за адным рабілі няпэўны скок наперад, у дзень, туды, дзе зіма.

Але зімы ня было.

Анёл ранку сёньня быў дужа вясёлы: калі вядро з расою апусьцела, ён начапіў яго сабе на галаву і засьмяяўся. Соль жа ў той дзень насіла над сэрцам сваю спакойную душу і таму зь ціхай радасьцю назірала за шпаркімі рухамі рук ягонай жонкі, якая круціла й падкідвала ў далонях цеста.

Соль павярнула праз узьбярэжжа ружовай ракі і восем мастоў у бок Камэлоту, які на фоне нечувана ясных будынкаў выглядаў кропляй засохлай крыві. На адной зь вежачак сядзеў маленькі, памерам з ваўчаня, эльф і круціў ножкамі ў новых панчохах.

— Вітаю цябе.

І тут Соль невядома чаму заплакала.

— Ну вось, ізноў, — зьбянтэжыўся эльф. — Хто ня прыйдзе такім чыстым раньнем, адразу пачынае раўсьці. Кінь, Соль, ня псуй мне пэйзаж.

Ён выцягнуў жалейку і выліў зь яе танюткую мэлёдыю, якая тут жа прыляпілася да зубца і заказытала лістоту бліжэйшага маладога клёніка — той чыхнуў і вечка даху зьляцела, агаліўшы іржавы гадзіньнікавы мэханізм.

Эльф зьбянтэжыўся яшчэ болей, але паспрабаваў спыніць Соль:

— Чакай, ня трэба…

Але Соль усёж зазірнула туды іпавольна кранула нежывыя вены часу.

… Нехта мусіў бегчы надзіва хутка, каб дагнаць яе.

— Выходзяць, выходзяць!

Соль расплюшчыла павекі, залітыя расою.

Першым выходзіў усё яшчэ малады цар Аляксандр, які дыміўся гарачымі руінамі Фіваў. Ніхто б не пазнаў яго, каб ня доўгія залатыя валасы і гордае гожае аблічча — бо столькі шэрага мышынага пылу было на ім, што Соль мусіла ўзьняць заходні вецер, каб цар вярнуў сабе прыстойны выгляд. Ён зірнуў на яе, прымружыўшы смарагдавыя вочы, і Соль падбадзёрыла яго ўсьмешкай:

— Ня сумуй!

— На хлебным разломе мяне і цябе

уздыхаюць з палёгкай крыніцы, — прачытала яна ў разьвітальным гэсьце.

 

Соль асьцярожна апускалася ў падвал па віно, цэбар зь якім стаяў ля грубаў драўлянай калёны, але, адчуўшы носам страшэнны трупны пах, куляй выскачыла адтуль і, мінуўшы дзьвюх пакаёвак, наляцела на высокага чарнявага юнака, якому некалі…

Некалі распавядала пра вайну паміж шалёнымі сабакамі і галоднымі птахамі, пра доўгі, як жахлівы сон, шпіталь і пра возера з атручанай вадою, і, ніяк ня могучы ўспомніць яго імя, разгублена перабірала пальцамі ў кішэнях. Намацаўшы нешта цьвёрдае, Соль працягнула яму жменю костак для гульні:

— Вазьмі на шчасьце.

Юнак вымавіў:

— Аб…

— Абярон, — грымнула ў галаве ў Соль. Яна пахіснулася і ўхапілася за сьцяну.

— Каралева, — пачуўся мяккі аксамітны кашэчы Чэшырскі.

— Каралева.

На каменным усьхліпе пляцоўкі перад гладка вытаптаным пясчаным дваром вылучаўся зграбнымі рысамі Вольны, адзін сьветлы спакойны рот якога быў горшы за любы зьдзек. Соль бачыла яго чало і бачыла як ён прыпаў вуснамі да яе рукі ў цнатлівым пацалунку там, унізе.

— Прэч, — вышаптала яна, адчуваючы раптоўную сутаргу. — Прэч.

Нешта малітоўнае і сьвятое было ў яго рухах, калі ён ішоў да свайго каня, але настолькі ж бязглуздае і брыдкае. Соль ведала, што час помсты яшчэ прыйдзе, ды толькі ня кроў, а вада хлыне ў яго ротам.

— Адпусьці яго, — збраяр ужо вярнуўся і цяпер уважліва разглядаў насьценны росьпіс.

— Я й адпускаю.

— Ды не, — збраяровы вусны скрывіліся, — не адпускаеш. Даруй яму, бо інакш ён памрэ ля гэтых муроў, пад дазорнай вежай, дзе ты ня будзеш яго бачыць. І нікуды ён не паедзе.

— Ты можаш вырваць дрэва з каранямі? — ціха спытала Соль.

— Зашмат чытаеш, ясна пані, і мала сьпіш. Дрэвы ў гэтым краі старэйшыя за цябе. — Збраяр шырока ўсьміхнуўся.

Соль амаль пагрозьліва пацягнула за срэбны ланцужок, што вісеў у яе на шыі, адно імгненьне схапіла ў праломе вакна даўгахвосты бляск, і ўжо ключы бразнулі аб гладкі брук ля падкаваных белым сьветам капытоў каня.

Дотык з размытай морам формай, стагодзьдзямі чаканы і да болю знаёмы, дотык пэндзлю да вясновага крыгалому, скалануў Соль і прымусіў яе адвярнуцца ад вакна.

Вочы пілігрыма вечнага колеру з жалобнымі зрэнкамі глядзелі туды, дзе за гарызонтам пазяхалі аблокі. Яна пазнавала кожны выгін і ўзьлёт дасканалага цела, зьлёгку сьхіленую галаву і профіль, падобны і непадобны на яе ўласны, чорнакрылыя кудзеры, сагнутае правае калена і левае ў сьцішанай вадзе, і масток, на якім ён сядзеў, падаўся ёй старадаўнім тронам…

На плячо яе апусьціўся афарбаваны сонцам матылёк.

— Вазьмі мяне з сабою, Гемела.

Як жа я вазьму цябе з сабою ў краіну, дзе ходзяць тварамі назад? Як вазьму цябе ў нежывыя сутарэньні, поўныя мрояў і касьцёлаў, у разьняволены і распусны крок на пляц, што скандуе маё імя, туды, дзе ў смутку галерэяў і дамбаў блукае мой спавіты косамі цень, — косамі, якімі я некалі цябе задушыла? Як вазьму цябе туды, дзе размаўляюць няйнакш як на эсперанта, дзе ручаі, поўныя скарбаў, нясуць брудныя воды ў нікуды? Як вазьму цябе да людзей з гнілымі сэрцамі, чый шлях асьвятляюць ліхтары замест паходняў свавольнага агню? Як вазьму цябе ў няхрышчаны горад, дзе злодзеі пяюць аб волі? Як вазьму цябе ў дом апусьцелы?

— Ці ты ня памятаеш? Ня памятаеш мяту таго шолаху?

Грыва захаду ўзьмітнулася на адну-адзіную мітусьлівую хвіліну над іх галовамі і пазалаціла сьцежку ад берага да зьменлівага колеру і вясёлкі, да самае размытае акварэлі паміраючага дня.

— Ня бойся.

Соль лёгка і бязгучна ступіла на апошняе застылае залатое вясло.

І калі дайшла да сярэдзіны наканаванага шляху, азірнулася.

Ён зрабіў крок па боскай сьцяжыне за ёю, не адрываючы зачараванага пагляду і звонкага горла ад постаці, што вабіла і клікала яго.

 

  nihil #3  nihil #2  nihil #1   

   



nihil