epub
 
падключыць
слоўнікі

Аляксей Карпюк

На паветранай трасе

Аб’явілі пасадку ў самалёт Гродна — Мінск праз Навагрудак. Мы, дванаццаць пасажыраў, бязладнай грамадкай паспяшаем да тупаносага біплана. Лётчык бярэ на рукі жанчыну і падае сябру, які выхіліўся з дзвярэй самалёта. Ніхто не дзівіцца. Перад намі «АН-2», у ім замест трапа — выслізганая драбінка, па ёй нават мы, мужчыны, ледзь узбіраемся на борт.

Залазім у машыну, месцімся ўздоўж сценак. Хтосьці адпускае жарт і сам жа з яго смяецца. Лётчык уцягвае драбінку, шчоўкае дзвярыма, шчэ і задрайвае іх, як на караблі, і — можна ехаць!

Праз ілюмінатар відаць кавалак крыла. Вось гэтая дзюралевая плоскасць з радочкам заклёпак урэжацца праз хвіліну ў нябесную высь. Як яна зможа абаперціся на паветра і ўзняць цяжкую машыну з людзьмі, маторам, грузам?! Недзе я чытаў, што ў Амерыцы калісьці ўзялі з прэрыяў індзейца ды памясцілі яго ў Нью-Йорку на кватэру. Ён да смерці меў занятак — адкрываў і закрываў кран, стараўся зразумець, чаму і як гэта цячэ вада. То быў рубеж яго фантазіі, а тут — для маёй. Тэарэтычна ведаю, што паветра пры нейкай там хуткасці прадмета становіцца для яго густым, як вадкасць, але не магу з’яву адчуць плоццю, уяўленнем і заўсёды ў самалёце вось так дзіўлюся.

Самалёт гайданула, варухнуўся і адразу як бы некуды знік прапелер, а вецер пагнаў ад яго хвалі травы. У ілюмінатары ўжо паказаўся бок дэсантнага велікана з літарамі «ДОСААФ» на баку. Праплыў радочак аранжавых парашутаў на мурагу. За парашутамі — паўнагрудыя і гарэзлівыя дзяўчаты рыхтаваліся да скокаў. Адкрываецца даль лётнага поля.

Пажылая жанчына спаўзае з сядзення ды сядае на праходзе ў кабіны пілотаў. Гэта яе лётчыкі ўносілі на руках. Самалёт набірае хуткасць да ўзлёту. Агорнутыя страхам, ушчаперваемся ў металёвую лаўку, каб не зляцець пры старце, сашчэмліваем зубы, уцягваем жываты, насцярожваемся ў нейкім адчаі і мы. Толькі жанчына не выказвае ніякага хвалявання. Яна зручна выцягнула на падлозе ногі, плячыма абаперлася ў абшыўку самалёта і глядзіць на нас з лагоднасцю ды спакоем. Твар і вочы ў яе такія, з якімі малююць мацярок-гераінь, заслужаных настаўніц — самавіты, мудры і бывалы, свеціцца дабратой ды пашанай да ўсяго, што ў самалёце.

«Хто яна?» — зацікавіла мяне, калі АН-2 пайшоў раўней і страх наш некуды знік.

Самалёт павярнуўся ды лёг на курс. Адчынілася кабіна, і на лабавой сценцы ў ёй паказаліся на секунду незлічоныя прыборы, размешчаныя ў строгім шахматным парадку. Неўзабаве з кабіны выходзіць юнак у мундзіры авіятара, не гледзячы на жанчыну, сядае з ёю побач. Кабеціна нават не зварухнулася. Яна бытта чакала, што ён выйдзе.

Уладкаваўшыся на падлозе, авіятар паварочвае да жанчыны галаву. Абое скупа ўсміхаюцца: ён — вінавата і пакора, яна — шчасліва, з любоўю. Абое здаюцца падобныя. Жанчына дастае хустачку і, хоць хлопец не даецца, выцірае яму спатнелы лоб, тады вачыма паказвае на кіцель. Хлопец яго паслухмяна здымае ды вешае на вінцік, застаецца ў белай накрухмаленай кашулі з чорным гальштукам.

Жанчына пасядзела некалькі хвілін спакойна, покуль хлопец не глянуў на гадзіннік. Юнак заклапочана ўстае і спяшаецца ў кабіну.

У Навагрудку мы вылазім на канюшыннае поле аэрадрома. Я заходжу біплану наперад і праз ліхтар самалёта бачу, што хлопец у белай кашулі з чорным гальштукам — адзін з пілотаў.

Праз пяць хвілін наш АН-2 зноў нясецца па полі. За намі пагналіся навагрудскія хлапчукі. Але, калі мы ўзняліся, яны, знясіленыя, пасталі, бытта разам з намі адарваліся ад зямлі і іхнія душы.

Самалёт цяпер лёг курсам на Мінск. Ад матора ўсё вібравала. Як басавыя струны, дрыжалі і гулі тросы, якімі была перакрыжавана кабіна. Мы паспелі ўжо абвыкнуцца. Хто дрэмле. Хто задумана глядзіць у ілюмінатар. Хто ўткнуўся ў газету...

Толькі з ранейшым выразам твару сядзіць жанчына. Думаючы, што яе ніхто не бачыць, яна крадком гладзіць з любоўю цёмна-сіні кіцель.


1962

Тэкст падаецца паводле выдання: Карпюк А. Свежая рыба : Аповесці і апавяданні. Мн.: Маст. літ., 1978. - 368 с.
Крыніца: скан