Ноч была светлая, і жанчына лёгка разгледзела рубец на плячы ў мужчыны — след дзіцячае раны. Зрэшты, гэта былі зусім яшчэ юнак і дзяўчына, хоць і жылі яны разам не першы ўжо год. Прытуліўшыся да яго бліжэй, яна пяшчотна кранула рубец пальцам, як раптам ён спытаў:
— Што ты часцей за ўсё згадваеш з маленства?
Яна сумна сама сабе ўсміхнулася.
Мусіць, яму быў патрэбны яе ўспамін для нейкага фрагмента аповесці пра дзяцінства, за якой ён штовечар з неверагоднай упартасцю, не прыкмячаючы вакол нічога і нікога, сядзеў каторы ўжо месяц, надумаўшыся стаць пісьменнікам. Цяпер ён быў зусім апантаны. Мог ускочыць ноччу з ложка і пісаць, каб не ўпусціць тое, што прыйшло сярод сну, да самае раніцы, пакуль не трэба было выпраўляцца на працу. Толькі і гаварыў з ёю што ў час сняданку ці вячэры, дый то пра ўсё тую ж літаратуру — іншы раз дзяўчына адчувала сябе персанажам нейкага яго твора, бясконцага і не надта вясёлага. І ні ў чым ёй не дапамагаў — зусім. Ведаў адно сваё няспыннае пісанне і кнігі, кнігі, кнігі...
Асабліва было крыўдна, калі яна падоўгу завіхалася на кухні ці ў ваннай, прыбірала кватэру, займалася з маленькім сынам, якога ён, хоць і любіў, таксама амаль не бачыў, ладзіла абутак, прыбівала цвікі, а ён, задуменны,— быццам і не ў доме ён быў, а дзесьці зусім далёка адсюль,— гадзінамі сядзеў над чысцюткім аркушам паперы і грыз па дзіцячай звычцы асадку... Здаралася, яе раніла, працінаючы раптам, такая яго абыякавасць, але дзяўчына хутка адганяла раздражненне. Яна паспела ўжо звыкнуцца з мужавай зацятасцю, хоць і была яна проста жанчынай, якой не ставала ўвагі. Яна разумела гэтага нялёгкага чалавека і верыла ў яго талент, пакуль што, праўда, нічым не пацверджаны. А калі знянацку прыходзілі сумненні — не ў поспеху ягоным, а ў сэнсе гэтага занятку,— ёй рабілася страшна і сорамна за сябе.
— Дык што? Ці нічога не згадваеш? — зноў запытаўся ён, не гледзячы на яе.
— Чаравічкі,— памаўчаўшы яшчэ крыху, адказала яна.— Ты ж ведаеш, як мы жылі... А я яшчэ і чацвёртая ў сям’і была. Заўсёды даношвала тое, што заставалася пасля сясцёр — абноскі. Да мяне яны даходзілі ўжо зусім заношаныя. Але калі я пайшла ў школу, мама зрабіла мне падарунак — новыя чаравічкі. Першы мой неабносак... Наступнага я чакала тры гады. Так і хадзіла ў адных абносках, пакуль не стала пасля сёмага класа працаваць улетку на чыгунцы, хоць зарабляць пачала ўжо раней: як няньчыла суседскіх дзяцей, за якіх не надта была старэйшая... Я гэтыя чаравічкі як зараз бачу: зялёненькія такія, з белымі пялёсткамі... Я глядзела на іх і глядзела, калі рабіла ўрокі, калі ўставала і засынала, чысціла іх і працірала па некалькі разоў на дзень... А якая ж ганарлівая ішла ў іх па вёсцы з канца ў канец: мне здавалася, усе бачаць, што ў мяне такія прыгожыя новыя чаравічкі... Але праз тыдзень я пабілася ў школе з адным хлопцам, і ён выцяў мяне па назе каменем і абадраў чаравічак. Усю дарогу са школы, праз дзве вёскі, я, плачучы, ішла басанож... Ліў дождж, і я прыціскала чаравічкі да грудзей, асабліва моцна той, што быў абадраны. Балела выцятая нага, але плакала я, вядома, таму, што сапсаваны быў новы чаравічак... адзіны мой неабносак... Калі вярнулася дадому, мама, глянуўшы на мяне, так і застыла, спалоханая, але як я, захлёбваючыся слязьмі, усё расказала, дык расцалавала мяне, усміхнулася, дала трыццаць капеек і адправіла ў краму купіць цукерак, «падушачак», або пернікаў, папрасіўшы болей не плакаць. Драпіны, сказала яна, як ты тыя чаравічкі акуратна ні насі, усё роўна будуць. Думала, што я баялася яе, а мне шкада было чаравічка... Замест цукерак я купіла маленькую скрыначку акварэльных фарбаў. Я доўга выбірала, прасіла паказаць то адну, то другую скрыначку, хоць усе яны былі аднолькавыя, і прадаўшчыца з раздражненнем падганяла мяне. А я ўсё шукала самую зялёную фарбу... Пасля ніяк не магла дачакацца, калі ж нарэшце сцямнее. А ўвечары ў мяне пачалася гарачка. Сёстры, гледзячы на мяне, затужылі, таму што назаўтра трэба было выбіраць бульбу, а параю рук на полі паменшае... Мне было шкада і чаравічка і сясцёр, і я зноў пачынала плакаць. Бабуля супакойвала мяне — думала, што я баюся хваробы,— казала, што занядужала я праз тое, што прайшла басанож пад дажджом, але ж я ведала, што гарачка ў мяне была з-за чаравічка — які ўжо тут дождж... Калі б не драпіна, я магла б прабегаць басанож увесь дзень, пад любым дажджом — і нічога б са мною не здарылася... Уначы мне стала крыху лягчэй. Я ціха ўстала, каб ніхто не пачуў, і зафарбавала драпіну, але атрымалася дрэнна... Я ўсё лажылася і ўставала, выходзіла зноў у сенцы, дзе схавала фарбы і чаравічак, прыглядалася да драпіны і зноў фарбавала — і так усю ноч, да самага золку,— і ціха плакала ў падушку... А ўранку, толькі стаў заціхаць дождж, выскачыла ў чаравічках на двор — і фарбу ўмомант змыла... зусім...
Ён прытуліўся да яе і моцна прыціснуў да сябе.
Ноччу ліў дождж.
Ёй сніўся далёкі восеньскі ранак, поле абапал сцяжынак між дзвюх вёсак... Яна выбірала з сёстрамі бульбу і чамусьці была ў сваіх прыгожых новых чаравічках, а не ў ботах... «Як я магла надзець іх?» — спалохалася яна, але раптам убачыла, што зямля прыстае да чаравічкаў і адразу ж ад іх адвальваецца, а яны робяцца ўсё чысцейшыя і зелянейшыя, зелянейшыя нават за росную ранішнюю траву...