М. М.
Зноў абламалі хлопцы каліну —
Хіліцца долу жухлае голле.
Позна я трапіў на Букавіну,
Але ахвота горш за няволю.
Вось той фальварак з полем да лесу!
Вось тыя букі! Вось тое плеса1
Каля якога ў ноч на Купалле
Мы пераправы ў Татры шукалі.
«Русь, паддавайся!» — нудзіў дынамік.
Потым за намі і перад намі
Плюхалі ў багну міны, як гусі.
Вада і тая гарэла, мусіць,
А мы сігалі па ёй да рання.
Твой брат, Марыца, нагу параніў,
Але не здаўся — рослы, прыгожы,—
Кінуў гранату ў акоп варожы,
Кінуў, бо ведаў — там кулямёты.
А ты злавала: «Жыць неахвота!»
Гнала з двара нас: «Не знаю, хто вы!..»
Гарэлі шчокі. Чорныя бровы
Звяла, як быццам хапіла джыцы2.
Брат ледзь не плакаў: «Сціхні, Марыца!
Мы ненадоўга...»
«То-та ж, каханы.
Ты б гэтай весткай пацешыў пана.
А я... Вось ліха! Ксёндз — плебан прэцца.
І паліцаі ўжо тут, здаецца.
Дай мне вінтоўку! Чуеш, Уладак.
Будзеш дурыцца — за стол не сяду!..»
Села. І брынзай нас частавала.
А паліцаі без самапалаў —
Мы ўжо сказалі, што дзень нясе ім,—
У дзве шарэнгі на пяткі селі,
Злосна сарвалі лычкі з мундзіраў
І пракліналі шэф-брыгадзіра.
Дзе ж яго ліха тады насіла,
Як ты «на чарку» іх запрасіла?
Шэф іх пакінуў на волю лёсу,
І сам скруціўся, астаўся з «носам» —
Трапіў у лесе пад нашы кулі.
Ды мы ўжо крыку яго не чулі —
Пнуліся ў горы, бліжэй да сонца,
Шляхам арліным, шляхам бясконцым,
Дзе толькі вецер біўся аб сосны.
А ты крычала з надрывам, злосна:
«Не адставайце, бо немцы блізка!..»
І я сарваўся: «Ладна, не пыскуй!»3
Але не схібіў, прыбавіў кроку,
Хоць ты была ўжо ад нас далёка.
Надзея стому з плячэй знімала,
Калі ты кветкай цвіла на скалах.
От каб такую ды на Палессе,
Не закаціўся б за хмары месяц!..
Помню, на золку ты мне сказала:
«Божа, ну з кім я свой лёс звязала!
Хто вы і начо4 прыйшлі ў Карпаты?
Глянь, як іх топча вораг пракляты.
У кожнай вёсцы — яма, засада
І трупы, трупы нават у градах».
«Ты украінка?»
«Славачка, пане.
Ды ў нас таксама ўсюды паўстанне.
Жыла тут з братам пасля пажару...»
Аб чым я толькі тады не марыў!
Верыў — адчуеш: мы не фашысты,
Прыйшлі ў Карпаты з намерам чыстым.
Даў нават адрас: «Пішы, пабачыш,
Народ мы строгі, ды не лядачы.
Будзеш сястрою, калі падзеі
Нас назаўсёды зноў не развеюць».
А сёння, бачыш, сівы, вусаты,
У цяжкіх ботах стаю на голі5.
Пад старасць трапіў зноў у Карпаты
І не крыўдую на сваю долю.
На ўсіх шыротах цвітуць каліны,
І ты, напэўна, шчаслівай стала.
Знайшоў я дома сабе дзяўчыну.
А сэрцу цесна, а сэрцу — мала!
1 Плеса — возера (славацк.).
2 Джыца — сыракваша з авечага малака (славацк.).
3 Не пыскуй — не крычы (славацк.).
4 Начо — навошта, чаго (славацк.).
5 Голі — бязлесныя мясціны (славацк.).