epub
 
падключыць
слоўнікі

Хведар Жычка

Белыя санеты для шэрых паэтаў

I
II
III
IV


I

У нашым родзе не было паэтаў.

Ганяў плыты мой прадзед па Дняпры,

цераз парогі, дзесь аж пад Херсон,

там кавуны, казаў, ляжаць, як горы.

 

А дзед цяслярыў, хаты будаваў,

карміла яго вострая сякера.

І толькі бацька рамяства не ведаў,

ён прыкіпеў навечна да зямлі,

 

вучыў мяне араць і жыта сеяць,

аберагаў заўсёды ад спакус —

шукаць за морам хлеба дармавога

 

і ўжо, крый божа, скамарохам быць —

іграць на скрыпцы ці вадзіць мядзведзя...

Чаму ж я не паслухаўся яго?!.

 

 

II

На кропельку не веру я паэту,

які ў сталіцы звіў сабе гняздо,

жыве ў раскошы, смачна есць і п’е,

а ў вершах плача па жыцці сялянскім:

 

«Ах, як мне цяжка без асін, бяроз!..

Я ўсё аддаў бы, каб паспаць на сене,

паслухаць пеўня спеў і рык цялушкі

ды басанож прайсціся па расе...»

 

Хлусня! Прытворства! Ён і ў роднай вёсцы

сярод людзей руплівых, працавітых

не знойдзе ўжо ні блізкіх, ні радні;

 

у пустаце — між небам і зямлёю —

не зможа напісаць радка жывога,

які б узрушыў душы чытачоў.

 

 

III

Няшчасны той паэт, што прагне славы,

на п’едэстал дзярэцца пры жыцці,

перад люстэркам лаўравы вянок

да галавы парожняй прымярае;

 

не якасцю, а колькасцю радкоў

да класікаў імкнецца дацягнуцца;

не глыбінёю думак, а шматслоўем

стараецца прывабіць чытача.

 

Раздзьмухаўшы агонь душы пыхлівай,

сябе ўяўляць ён геніем пачне,

зазнаецца, да крытыкі аглухне.

 

Смакуючы свае пустыя вершы,

ён з цягам часу так прытупіць густ,

што не адрозніць мёду ад гарчыцы.

 

 

IV

Прыціхніце, гарластыя паэты,

майстры бяздумных вершаў і паэм,

і ў цішыні падумайце пра лёс

тварэнняў вашых — дзетак-немаўлятак.

 

Вы спавілі іх туга ў каленкор,

далі праз меру гучныя імёны;

адно забылі — навучыць змагацца,

нагамі цвёрда па зямлі хадзіць.

 

Нікому не патрэбным мёртвым грузам

ляжаць яны, як муміі ў грабніцах,

на пыльных стэлажах бібліятэк.

 

Рамеснікі, зляпілі толькі цела,

а не змаглі ў яго душу ўдыхнуць —

вы называцца творцамі не варты!