Капітан Леаподьд ні з кім не гаварыў пра тое, што развёўся з жонкай, і таму лейтэнант Флетчэр вельмі здзівіўся, калі той раптам спытаў:
— Флетчэр, я калі-небудзь расказваў табе пра маю жонку?
Яны вярталіся з ціра, абсталяванага ў сутарэнні паліцэйскай управы. Пасля штомесячных практыкаванняў у стральбе з рэвальвера, і, здавалася, той момант наўрад ці падыходзіў для размоў аб мінулых шлюбных праблемах. Флетчэр ускос зірнуў на капітана і адказаў:
— Не, капітан, здаецца, не расказвалі.
Яны паспелі дайсці да верху лесвіцы, і Леапольд звярнуў у бок невялікага пакойчыка, дзе стаялі аўтаматы па продажы кавы, бутэрбродаў і напояў. Пакойчык называўся сталовай, але толькі кіруючыся самай бязмежнай фантазіяй можна было назваць так сабраныя тут некалькі сталоў і крэслаў. Хутчэй гэта было месца, дзе паліцэйскія маглі пасядзець пасля дзяжурства, пагаварыць пра сёе-тое як вось цяпер Леапольд і Флетчэр.
Лейтэнант кінуў у аўтамат манеты, прынёс і паставіў на стол паміж сабой і капітанам два папяровыя кубкі з кавай, ад якіх падымалася пара. Флетчэр ніколі не быў сведкам таго, каб Леапольд вось так адкрыта і даверліва гаварыў пра тое жыцце, што было па-за межамі іх прыяцельскіх адносін.
— Яна прыязджае, — проста сказаў Леапольд і Флетчэру спатрэбіўся нейкі час, каб зразумець сэнс пачутых слоў.
— Ваша жонка прыязджае?
— Былая жонка.
— Сюды? Чаго?
Леапольд уздыхнуў і пакруціў у руках пакецік з цукрам, які Флетчэр прынёс разам з кавай.
— Яе пляменніца выходзіць замуж. Наша пляменніца.
— Я не ведаў, што ў вас ёсць пляменніца.
— Вучылася ў іншым горадзе ў каледжы. Яе завуць Вікі Нэльсан, і выходзіць яна за маладога адваката па прозвішчы Мор. І вось Моніка прыязджае сюды на Ўсход, каб пабыць на вяселлі.
— Я нават не ведаў яе імя, — заўважыў Флетчэр, глынуўшы кавы. — Вы не бачыліся пасля разводу?
Леапольд адмоўна пахітаў галавой.
— Не, на працягу ўсіх пятнаццаці год. Атрымалася ўсё неяк недарэчна. Яна хацела быць кіназоркай, а пятнаццаць год таму, здаецца, многія дзяўчаты ўсё яшчэ марылі стаць кіназоркамі. Моніка была кемлівая і вельмі мілавідная жанчына, але, відаць, не прыгажэйшая за сотні іншых, якія ў той час з'яўляліся ў Галівудзе. Я тады толькі пачынаў службу ў паліцыі, і перспектывы здаваліся даволі аптымістычнымі. Было б глупствам кінуць усё і ехаць у Каліфорнію, павінуючыся яе вар'яцкім фантазіям. Ну, дык вось, хутка фантазіі ператварыліся ў ідэі фікс, і ад гэтага зрабілася зусім невыносна. Цэлымі днямі яна не вылазіла з кінатэатраў, а вечары праседжвала ля тэлевізара, гледзячы старыя фільмы. Нарэшце, калі я канчаткова адмовіўся ехаць з ёю на Захад, яна проста кінула мяне.
— Што, проста вось так і пайшла з дому?
Леапольд кіўнуў галавой.
— Шчасце, што ў нас не было дзяцей. Чуў, што яна атрымала некалькі дробных роляў як статыстка, выконвала нейкую там тэхнічную работу за кадрам. Потым, відавочна, яе напаткаў псіхічны разлад. Праз год я атрымаў афіцыйнае паведамленне аб скасаванні шлюбу. Да мяне дайшлі весткі, што яна ачуняла і зноў пачала працаваць, выйшла, здаецца, другі раз замуж, але няўдала.
— Навошта ёй было ехаць на вяселле?
— Вікі — яе пляменніца, да таго ж хросніца. Мы толькі што пабраліся, калі нарадзілася Вікі, і я думаю, што Моніка лічыла яе за сваё дзіця, якога ў яе ніколі не было. Як бы там ні было, я ведаю, што Моніка па-ранейшаму мяне ненавідзіць і вінаваціць за ўсё, што не атрымалася ў яе жыцці. Некалькі год таму заявіла знаёмым, што жадае маёй смерці.
— Капітан, а ці трэба вам ісці на вяселле?
— Ну, вядома, трэба. Калі б я і адмовіўся ісці, дык толькі з-за Монікі. Ва ўсякім разе — я хоць на некалькі хвілін павінен там паказацца, — сказаў з сумнай усмешкай Леапольд. — Відаць, таму я ўсё табе і расказваю, Флетчэр. Хачу папрасіць аказаць мне адну паслугу.
— Усё што трэба, капітан. Вы ж ведаеце.
— Ведаю, што гэта падобна на дзіцячую гульню, але хацеў бы, каб мы паехалі туды разам. Скажу, што на рабоце і магу пабыць толькі некалькі хвілін. Калі хочаш, можаш пачакаць у машыне. Ва ўсялякім выпадку яны цябе ўбачаць і павераць маім тлумачэнням.
Флетчэр разумеў важнасць усяго гэтага для Леапольда і бачыў, колькі яму спатрэбілася намаганняў, каб звярнуцца з такой просьбай.
— Абавязкова, — сказаў ён. — Буду рады. Калі ўсё гэта адбудзецца?
— У наступную суботу. Пасля абеду, на ферме «Вячэрняя зара».
Да гэтага Леапольд толькі аднойчы быў на ферме «Вячэрняя зара», на вяселлі аднаго паліцэйскага, да якога ставіўся з асаблівай сімпатыяй. Ферма знаходзілася ў лагчыне, у самым канцы асфальтаванай дарогі, і ўяўляла сабой некалькі хаатычна пастаўленых будынкаў, за якімі адкрываўся від на парослую лесам даліну і ціхую рэчку. Калі гэта месца і было некалі фермай, дык, відаць, вельмі даўно. Як для вяселляў і праводзін на пенсію, месца было проста ідэальнае. Галоўны будынак уяўляў сабой агромністы квадратны пакой, які можна было падзяліць на чатыры меншыя памяшканні перагародкамі, што складаліся як гармонік.
Для прыёму з нагоды вяселля Вікі Нэльсан і Тэда Мора занялі тры чвэрці залы, і толькі апошняя перагародка была выцягнутая на ўсю шырыню і замкнёная. Быў выстаўлены доўгі стол ля сцяны, апрача таго, па зале былі парасстаўляны меншыя сталы, за якія можна было сесці сем'ямі і кампаніямі. Калі Леапольд зайшоў у залу ў пяць хвілін на трэцюю, спецыяльна запрошаны аркестр толькі што зайграў танцавальную музыку.
Некаторы час ён паназіраў за ззяючай ад шчасця Вікі, якая, адказваючы на запрашэнне маладога, выйшла ў цэнтр залы. Тэд Мор аказаўся на выгляд старэйшым, чым уяўляў Леапольд, але калі маладыя паволі паплылі па зале, ён не мог знайсці ў гэтай пары ніводнага знешняга недахопу. Ён узяў бакал прыгатаванага з шампанскага пуншу і чакаў, пакуль маладыя скончаць танец і выйдуць з круга, каб падысці да іх.
— Капітан Леапольд, калі не памыляюся? — спытаў нехта, звяртаючыся да яго. Нечакана з далёкага мінулага ўзнік твар — твар стомленага чалавека з усмешкай, якая выкрывала залаты зуб. — Я — Імі Фантэйн — зводны брат Монікі.
— Ну, як жа, як жа, — адказаў Леапольд з такім выглядам, нібыта ўвесь час думаў пра гэтага чалавека. Моніка рэдка ўспамінала Імі, а Леапольд бачыў яго не больш двух разоў на сямейных сустрэчах. Але цяпер сам выгляд Імі, гэты залаты зуб і ўсё астатняе напомніла Леапольду, што, недзе побач Моніка і што ён можа ў любы момант сустрэцца з ёю.
— Вельмі рады, што вы змаглі прыйсці, — яшчэ нехта звярнуўся да Леапольда, і той, азірнуўшыся, убачыў маладых, што вярнуліся з цэнтра залы. Зблізку Вікі аказалася сапраўды прыгожай дзяўчынай, якая тулілася да мужавага пляча, як і належыць сапраўднай маладой.
— Ну, як жа я мог не прыйсці, — сказаў Леапольд.
— Гэта Тэд, — сказала Вікі, прадстаўляючы мужа.
Леапольд паціснуў руку маладога, адзначыўшы ў душы цвёрдасць рукі і прыязнасць вачэй Тэда.
— Наколькі я ведаю, вы — адвакат, — пачаў размову Леапольд.
— Так. Праўда, займаюся ў асноўным грамадзянскімі справамі, стараюся не звязвацца з крымінальнікамі.
Яны пагаварылі яшчэ некалькі хвілін, пакуль натоўп гасцей не раз'яднаў іх. Павінны былі выстаўляць закускі, і найбольш згаладалыя сталі ў чаргу каля сталоў, на якія падаваліся стравы. Вікі і Тэд пайшлі да сталоў, каб пачаць усю цырымонію, а Леапольд узяў яшчэ адзін бакал пуншу.
— Я заўважыў, што на вуліцы чакае машына, — сказаў, зноў падыходзячы да Леапольда, Фантэйн. — Вы павінны ехаць на дзяжурства?
— Вось толькі дап'ю бакал і мушу ісці, — кіўнуў галавой Леапольд.
— Моніка тут, прыехала з Захаду.
— Так, я чуў.
Нечакана пад націскам натоўпу з Леапольдам сутыкнуўся хударлявы мужчына з вусікамі, які хуценька папрасіў прабачэння. Фантэйн схапіў чалавека за руку і прадставіў яго Леапольду.
— Гэта д-р Фелікс Тэрзбі. Ён прыехаў сюды разам з Монікай. Доктар, пазнаёмцеся. Гэта капітан Леапольд, былы муж Монікі.
Леапольд нязграбна паціснуў працягнутую руку, адчуваючы няёмкасць і за новага суразмоўцу, і за сябе.
— Цудоўнае вяселле, — прамармытаў ён. — Вы ўпершыню тут, на Ўсходзе?
Тэрзбі адмоўна пахітаў галавой.
— Я сам з Нью-Йорка. Але ўжо даўно там не быў.
— Я некалі служыў там у паліцыі, — заўважыў Леапольд.
Яны пагаварылі яшчэ некалькі хвілін, і Леапольд пачаў прабірацца праз натоўп да выхаду.
— Так рана? — спытаў хрыплы незабыўны голас.
— Прывітанне, Моніка. Колькі часу прайшло...
Леапольд узіраўся ў прыгожую жанчыну сярэдніх год, якая перагарадзіла яму шлях да выхаду. Яна дабавіла крыху ў вазе, асабліва гэта было бачна па бюсце, у валасах з'явілася сівізна. Толькі вочы ўразілі і нават крыху напалохалі Леапольда. Такі шалёны позірк яму даводзілася заўважаць толькі ў вачах псіхічна ненармальных злачынцаў.
— Не спадзявалася, што ты прыйдзеш. Думала, пабаішся мяне, — сказала Моніка.
— Глупства. Чаго мне баяцца?
Зноў зайграла музыка, чарга, нібыта змяя, пачала нетаропка распаўзацца ад сталоў па зале. Леапольду і Моніцы здавалася, што яны адны сярод пустыні.
— Пройдзем сюды, — сказала яна, — тут мы зможам пагаварыць. — Яна рушыла ў канец залы, агароджанай дзвярамі-гармонікам. Леапольд, бездапаможна павінуючыся, пайшоў следам. Моніка адамкнула дзверы і рассунула іх настолькі, каб яны маглі зайсці ў гэты вольны закутак залы. Потым зачыніўшы і замкнуўшы за сабой дзверы, яна стала да Леапольда тварам. У гэтым пустым пакоі яны засталіся сам-насам.
Пакой быў каля дзесяці метраў у шырыню і даўжыню з вокнамі ў дальнім канцы і замкнёнымі дзвярамі-гармонікам за спінай Леапольда. У вокны, прадзіраючыся праз галіны дрэў, заглядала сонца, праз прыглушаныя галасы гасцей было чутно ціхае вуркатанне кандыцыянера.
— Памятаеш дзень нашага вяселля? — спытала яна.
— Так. Ну, вядома.
Моніка падышла да цэнтральнага акна, правяла пальцамі па раме, можа, шукаючы засаўку, каб адчыніць яго. Але акно так і засталося зачыненым, калі яна зноў павярнулася тварам да Леапольда.
— Наш шлюб быў такі ж змрочны і пусты, як гэты пакой. Пазбаўлены жыцця, марны.
— Бог сведка, Моніка, я заўсёды хацеў дзяцей.
— Нічога, апрача гэтай праклятай работы паліцэйскага, ты не хацеў, — выбухнула ў адказ Моніка, у яе ў вачах усё мацней палаў агонь гневу.
— Слухай, мне трэба ісці. Там у машыне мяне чакае чалавек.
— Ідзі. Гэта ты рабіў і раней, ці не так! Ідзі, ідзі! Ідзі на сваю праклятую работу, кінуўшы мяне адну ў змаганні, кінуўшы...
— Гэта ты пайшла ад мяне, Моніка. Памятаеш? — напомніў ён ціха.
Яна была настолькі безабаронная, што не мела нават сумачкі, каб шпурнуць у яго.
— Зразумела, я пайшла! Таму што мяне чакала кар'ера! І ты ведаеш, што здарылася са мной толькі таму, што ты нс паехаў разам са мной? Ты ведаеш, што здарылася са мной там? У мяне адабралі грошы, самапавагу, рэшткі ўласнай годнасці. Ператварылі ў шлюху і, атрымаўшы ад мяне ўсё, што змаглі, засадзілі ў псіхіятрычную бальніцу на тры гады. Тры гады!
— Я табе спачуваю.
— Кожны дзень там я ўспамінала цябе. І думала пра тое, што зраблю, калі выйду на волю. Так, я думала пра гэта. Планавала. Меркавала. Так, ты цяпер вялікі дэтэктыў! Часам аб справах, якія ты вядзеш, паведамляюць нават у каліфарнійскіх газетах. — Моніка хадзіла ўзад і ўперад па пакоі, нібы загнаная ў клетку, з пагрозлівым выглядам. — Вялікі дэтэктыў! Але я магу ўсё парушыць, як гэта ты зрабіў са мной.
Леапольд азірнуўся на зачыненыя дзверы, шукаючы магчымасці выйсці. Усё было ў тысячу разоў горш, чым ён меркаваў. Яна была вар'ятка, помслівая і страшэнна небяспечная.
— Моніка, табе трэба звярнуцца да лекара.
— Я звярталася да лекараў. — Вочы Монікі звузіліся. Яна спынілася каля цэнтральнага акна, стоячы тварам да Леапольда. — Я ехала сюды з Захаду, у гэткую далячынь, бо ведала, што ты прыйдзеш. Гэта месца куды лепш за тваю кватэру ці твой кабінет альбо вуліцу. Тут за дзвярамі паўтары сотні сведкаў.
— Чорт, што ты вярзеш!
Вусны Монікі перакрывіліся ў жудаснай усмешцы.
— Ты зведаеш тое, што зведала я. Краты, камеру прыніжэнне. Ты зведаеш адчай, які мучыў мяне ўсе гэтыя гады.
— Моніка...
У той момант яны стаялі адно ад аднаго на адлегласці, відаць, метраў сем. Моніка ўзняла руку, як бы баронячы сябе, потым крыкнула з жахам у голасе:
— Не! О Божа, не!
Леапольд замёр, не здольны крануцца з месца, і тут рэхам па зале грымнуў стрэл. Ён убачыў, як у грудзі Монікі трапіла куля і яна адхінулася назад нібыта ад удару магутнага кулака. Потым неяк так здарылася, што ён выцягнуў з кабуры пісталет і крутануўся тварам да дзвярэй.
Тыя па-ранейшаму былі зачыненыя і замкнёныя. У пакоі былі толькі Моніка і ён.
Леапольд азірнуўся і ўбачыў, як яна курчыцца на падлозе, вакол чорнай ірванай дзіркі на сукенцы разлілася кроў. Леапольд перавёў позірк на вокны. Яны таксама былі зачыненыя і замкнёныя. Ён патрос галавой, намагаючыся сканцэнтраваць увагу на тым, што здарылася.
За перагародкай пачуўся шум, моцна загрукалі ў дзверы. Нехта з таго боку адамкнуў замок, дзверы рассунуліся.
— Што здарылася? — спытаў нехта. Убачыўшы на падлозе цела, адна госця крыкнула. Другая страціла прытомнасць.
Леапольд ступіў крок назад, разумеючы, што ўсё яшчэ трымае ў руцэ рэвальвер, і ўбачыў, як праз натоўп гасцей прабіраецца лейтэнант Флетчэр.
— У чым справа, капітан?
— Яна... Нехта выстраліў у яе.
Флетчэр падышоў бліжэй да Леапольда і ўзяў у яго рэвальвер асцярожна, нібыта беручы з рук дзіцяці паламаную цацку. Ён паднёс зброю да носа, панюхаў, потым адкрыў барабан, каб праверыць кулі.
— З яго нядаўна стралялі, капітан. Адзін стрэл. — Вочы лейтэнанта павільгатнелі, ледзь не да слёз. — На якое ліха вы гэта зрабілі? — спытаў ён. — Ну, на якое ліха?
Тое, што адбывалася далей, Леапольд ужо не бачыў. Вельмі цьмяна і абрывіста ён прыпамінаў, як нехта агледзеў Моніку і сказаў, што яна яшчэ жывая, як выклікалі «хуткую дапамогу» і які навокал быў вэрхал. Флетчэр адвёз яго ва ўправу, правёў у кабінет, дзе ён сеў і пачаў чакаць, водзячы па штанах вільготнымі далонямі. Леапольд не здзівіўся, калі яму паведамілі, што яна сканала па дарозе ў бальніцу. Моніка заўсёды ўсё даводзіла да канца.
У кабінет камісара зайшлі і выйшлі трое — дэтэктывы, што былі пад яго началам, — ціха перагаворваючыся, схіліўшы адзін да аднаго галовы, нязграбна выказаўшы яму рухамі сваё спачуванне. Навокал панавала атмасфера смутку, і Леапольд ведаў, што прычынай гэтага быў ён.
— Капітан, у вас больш нічога няма нам паведаміць? — спытаў камісар. — Я зраблю ўсё, каб палегчыць вашу сітуацыю.
— Я не забіваў яе, — настойваў Леапольд. — Гэта зрабіў нехта іншы.
— Хто? І як?
Леапольду заставалася толькі пахітаць галавой.
— Каб толькі я мог ведаць. Здаецца, яна сама нейкім вар'яцкім спосабам забіла сябе спецыяльна, каб адпомсціць мне.
— Такім чынам выстраліла з вашага рэвальвера, які быў у вашай кабуры, у той час, як вы стаялі за сем метраў ад яе?
— Гэта быў не мой рэвальвер, — сказаў Леапольд, паціраючы лоб. — Экспертыза гэта вызначыць дакладна.
— Але з вашага рэвальвера неўзабаве да гэтага стралялі, і ў пакоі знайшлі пустую гільзу.
— Я не магу гэтага растлумачыць. Апошні раз я страляў з яго гэтымі днямі ў ціры, але пасля перазарадзіў.
— Скажыце, капітан, магла яна настолькі вас ненавідзець, — спытаў Флетчэр, — каб зрабіць вінаватым у забойстве?
— Магла. Думаю, што яна была вельмі хворая. Калі гэта я быў прычынай яе хваробы, тады лічу, што заслугоўваю ўсё тое, што зараз адбываецца.
— Якога ліха вы заслугоўваеце? — буркнуў Флетчэр. — Капітан, калі вы гаворыце, што невінаваты, я буду за вас. — Ён зноў пачаў хадзіць па пакоі і нарэшце звярнуўся да камісара. — Што, калі правесці экспертызу з парафінам, каб праверыць, ці страляў ён нядаўна з рэвальвера?
Камісар адмоўна пахітаў галавой.
— Мы даўно ўжо не карыстаемся гэтым метадам. Вы ж ведаеце, Флетчэр, які ён ненадзейны. Шмат у каго на руках можна знайсці нітраты ці нітрыты. Яны могуць з'явіцца і ад бруду, і ад угнаенняў, і ад наладжвання феерверкаў, ці нават ад дотыку да гароху ці бобу. Усе курцы могуць мець адпаведныя сляды на далонях. Ёсць распрацаваныя новыя эксперыменты для вызначэння прысутнасці барыю ці свінцу, але на іх правядзенне мы не маем адпаведных хімікатаў.
Леапольд кіўнуў галавой. Камісар прыйшоў да сваёй пасады, пачынаючы з нізоў, заняў свой пост не ў выніку нейкага там палітычнага рашэння, таму супрацоўнікі адносіліся да яго з павагай. Ставіўся да яго з павагай і Леапольд.
— Пачакаем высноў экспертаў-балістыкаў, — сказаў ён. — Яны апраўдаюць мяне.
Усе трое засталіся чакаць. Прайшло яшчэ сорак хвілін, калі нарэшце зазваніў тэлефон і камісар пачаў размову з экспертамі. Спачатку ён проста слухаў, потым буркнуў нешта сабе пад нос і задаў некалькі пытанняў. Паклаўшы слухаўку, ён зірнуў на Леапольда, які сядзеў па другі бок стала.
— Куля выйшла са ствала вашага рэвальвера, — проста сказаў камісар. — Ніякай памылкі быць не можа. Баюся, што мы будзем вымушаны прад'явіць вам абвінавачванне ў забойстве.
Працэдура, так добра вядомая Леапольду, працягвалася да суботняга вечара, і калі ўсё скончылася і яго праводзілі з судовай залы, ён убачыў, што за дзвярамі яго чакае малады — Тэд Мор.
— Вы ж павінны былі пачаць свой мядовы месяц, — звярнуўся да яго Леапольд.
— Вікі сказала, что не зможа нікуды паехаць, пакуль я з вамі не сустрэнуся і не паспрабую дапамагчы. Я не вялікі знаўца крымінальнага права, але, магчыма, мог бы вырашыць пытанне вызвалення на парукі.
— Наконт гэтага паклапаціліся, — сказаў Леапольд. — На наступным тыдні вялікае журы прысяжных пачне разглядаць справу.
— Я-я не ведаю, што і сказаць. Мы з Вікі вельмі засмучаны тым, што здарылася.
— Я таксама. — Леапольд рушыў далей, потым азірнуўся. — Жадаю шчаслівага мядовага месяца.
— Мы будзем у горадзе да раніцы, у гатэлі «Таўэрз». Гэта на той выпадак, калі спатрэбіцца мая дапамога.
Леапольд кіўнуў галавой і пайшоў далей. У вачах маладога Мора ён убачыў адлюстраванне сваёй віны. Калі Леапольд садзіўся ў машыну, ён звярнуў увагу на тое, што знаёмы дзяжурны паліцэйскі зірнуў у яго бок і адразу ж адвёў вочы. У суботні вечар ніхто не хацеў размаўляць з забойцамі сваіх жонак. Нават Флетчэр некуды знік.
Леапольд вырашыў, што не здолее заставацца сам-насам з шэрымі сценамі кабінета і людзьмі, што пазбягалі яго. Акрамя таго, камісар быў вымушаны вызваліць яго ад аператыўных службовых абавязкаў да рашэння вялікага журы прысяжных і магчымага судовага разбору. Нават кабінет больш не належаў яму. Леапольд вылаяўся ў душы і паехаў дадому, у сваю кватэрку, прабіраючыся па цёмных вуліцах і назіраючы адным вокам за патрульнай машынай. Яму хацелася ведаць, ці назіраюць за ім, каб прадухіліць уцёкі падазронага, якога адпусцілі на парукі. Цікава, як бы ён дзейнічаў на месцы камісара.
У тэлевізійных навінах, што перадаваліся ў адзіннаццаць гадзін, здарэнне было вядучай тэмай. У якасці ілюстрацыі дэманстравалася яго чорна-белае фота, зробленае летась у час расследавання нейкай справы. Леапольд выключыў тэлевізар, не даслухаўшы каментарыяў, выйшаў на вуліцу і накіраваўся да рага вуліцы, каб купіць ранішні выпуск нядзельнай газеты. Загаловак на першай старонцы, як ён і прадчуваў, быў кепскі: «Капітан — агент вышуковай паліцыі затрыманы ў час забойства сваёй былой жонкі».
Ідучы нетаропкай хадой дадому, ён намагаўся ўспомніць, якая яна была — не ў той дзень, — а да разводу. Ён спрабаваў успомніць твар у дзень вяселля, яе ціхі смех у час мядовага месяца. Але ўспаміналіся толькі яе шалёныя помслівыя вочы. І куля, што рассекла яе грудзі.
Зрэшты, можа, гэта ён забіў яе. Можа, рэвальвер трапіў у руку так лёгка, што ён нават не ўсвядоміў гэтага.
— Прывітанне, капітан.
— А, Флетчэр! Што ты тут робіш?
— Чакаю. Можна зайсці да вас?
— Ну, што ж...
— У мяне вось тут з сабой шэсць бляшанак піва. Падумаў, што вы хацелі пагаварыць наконт усяго гэтага.
— Пра што тут гаварыць? — спытаў Леапольд, адчыняючы дзверы кватэры.
— Капітан, калі вы гаворыце, што не забівалі яе, я хачу паслухаць, што вы яшчэ скажаце.
Флетчэр зайшоў следам за Леапольдам у невялічкую кухню і адкрыў дзве бляшанкі. Леапольд узяў прапанаванае яму піва і апусціўся ў бліжэйшае крэсла. Ён адчуваў сябе ўшчэнт знясіленым, абсалютна няздольным да абароны.
— Флетчэр, яна падставіла мяне, — спакойна сказаў Леапольд. — Яна падставіла мяне настолькі ўдала, як мне ніколі не даводзілася бачыць у жыцці. Усё гэта здаецца неверагодным, але ёй гэта ўдалося.
— Капітан, давайце ўсё пройдзем крок за крокам. На мой погляд, існуюць толькі тры альтэрнатывы: альбо вы забілі яе, альбо яна сама застрэлілася, альбо гэта зрабіў нехта іншы. Лічу, што мы павінны выключыць апошнюю магчымасць. Тры акны заставаліся замкнёныя і цэлыя, у пустым пакоі не было ніводнага кутка, дзе можна было схавацца, адзіны ўваход быў праз дзверы-гармонік. А тыя былі зачынены, іх можна было адчыніць з другога боку, але б вы гэта ўбачылі ці пачулі. Апрача гэтага, з таго боку дзвярэй было паўтары сотні гасцей. Нікому не ўдалося б адамкнуць, рассунуць дзверы, выстраліць з рэвальвера і застацца незаўважаным.
— Але немагчыма і тое, што яна магла застрэліць сябе, — пакруціў галавой Леапольд. — Я ні на хвіліну не зводзіў з яе вачэй. У руках у яе нічога не было, нават сумачкі. А рэвальвер, які стрэліў, быў у кабуры, што вісела ў мяне на рэмені. Я выцягнуў яго з кабуры толькі пасля таго, як прагучаў стрэл.
Флетчэр дапіў піва з адной бляшанкі і ўзяў наступную.
— Капітан, я не аглядаў яе зблізку, але памеры дзіркі на яе сукенцы і падпаліны ад згарэўшага пораху сведчаць аб тым, што гэта была кантактная рана. Судмедэксперт таксама пагадзіўся з такім меркаваннем. Стралялі з адлегласці не болей двух з паловай — пяці сантыметраў. Сляды пораху былі і на ране, хоць большасць з іх былі змытыя крывёй.
— Але ў руках у яе нічога не было, — паўтарыў Леапольд. — І ніхто не стаяў перад ёй, прыставіўшы да грудзей рэвальвер. Нават я стаяў на адлегласці сямі метраў.
— Капітан, гэта неверагодна.
— Неверагодна, — буркнуў капітан, — калі гэта не я, дык хто забіў яе?
— Колькі часу мы маем у запасе? — спытаў Флетчэр, не адводзячы вачэй ад бляшанкі, што трымаў у руцэ.
— Калі журы прысяжных прызнае мяне віноўным у наўмысным забойстве, на наступным тыдні я буду ўжо за кратамі.
— Што з вамі, капітан? — Флетчэр з асуджэннем зірнуў на суразмоўцу. — Здаецца, вы ўжо з усім змірыліся! Чорт вас вазьмі, у час звычайнага затрымання вы праяўлялі куды больш адвагі!
— Думаю, што справа менавіта ў гэтым. Я страціў усялякую здольнасць да барацьбы. Моніка выціснула яе з мяне да апошняй кроплі. Ёй удалося адпомсціць.
— Тады, лічу, я сапраўды нічым не магу вам дапамагчы, капітан, — уздыхнуў Флетчэр і ўзняўся з крэсла. — Добрай ночы.
Леапольд не пайшоў праводзіць яго да дзвярэй. Ён проста застаўся сядзець згорблены за сталом. Упершыню ў жыцці ён адчуваў сябе старым.
У нядзелю раніцай Леапольд прачнуўся позна, да таго ж з дзіўным пачуццём, быццам усё, што здарылася, было толькі сном. Такое ж пачуццё было некалі пасля таго, як ён зламаў руку ў запясці, гонячыся за ўзломшчыкам. Раніцай, калі ён прачнуўся, успаміны аб тым, як яму накладвалі гіпс, таксама здаваліся сном да таго моманту, пакуль не варухнуў рукой. Цяпер, павярнуўшыся на сваім вузкім ложку, ён убачыў нядзельную газету на тым самым месцы, куды адкінуў яе звечара. Загаловак на першай старонцы быў ранейшы. Сон быў явай.
Леапольд устаў з ложка, памыўся пад душам і пачаў апранацца, па звычцы шукаючы рукой кабуру, і толькі тады ўспомніў, што ўжо не мае зброі. Потым сеў за стол у кухні і ўтаропіўся ў пустыя бляшанкі з-пад піва, думаючы, як дажыць гэты дзень. Як дажыць жыццё.
Нехта пазваніў у дзверы — гэта прыйшоў Флетчэр.
— Я ўжо і не думаў цябе зноў убачыць, — прамармытаў Леапольд, упускаючы лейтэнанта ў кватэру.
Флетчэр быў усхваляваны і, яшчэ не паспеўшы прайсці цераз парог, пачаў безупынна сыпаць словамі:
— Капітан, здаецца, мне ўдалося сёе-тое адшукаць. Не так многа, але гэта толькі пачатак. Першае, што я зрабіў сёння, дык гэта зайшоў ва ўправу, дзе ўдалося атрымаць сукенку, што была на Моніцы, калі яе застрэлілі.
— Сукенку? — перапытаў Леапольд з такім выглядам, што было відаць — ён нічога не разумее.
— Камісар адкруціў бы мне галаву, калі б даведаўся, што я прынёс гэта вам, — працягваў Флетчэр, разгортваючы пакунак, што прынёс з сабой, — але зірніце на гэтую дзірку!
Леапольд агледзеў ірваную з запечанай па краях крывёй дзірку ў тканіне.
— Вялікая, — заўважыў ён, — але ў выпадку кантактнай ці блізка да кантактнай раны ад згарання пораху такая дзірка можа атрымацца.
— Капітан, я бачыў шмат ран ад куль трыццаць восьмага калібру. Некалькі нават з'явілася пасля стрэлу з майго рэвальвера. Але такіх не бачыў ніколі. Што за чорт, яна нават не круглая!
— Флетчэр, што ты хочаш гэтым сказаць? — раптам унутры Леапольда нешта зварухнулася, ён зноў адчуў прыток сілы.
— Капітан, дзірка ў сукенцы намнога большая і рваная, чым адпаведная рана ў грудзях. Менавіта гэта я і хачу сказаць. Куля, ад якой яна загінула, не магла ўтварыць такую дзірку. Ні ў якім разе. А гэта азначае, што яе не забілі ў той момант, у які, мы лічылі, гэта павінна было здарыцца.
Леапольд схапіў тэлефон і набраў вядомы яму нумар тэлефона ў гатэлі «Таўэрз».
— Спадзяюся, яны ўсталі сёння позна.
— Хто?
— Маладыя. — Леапольд пачаў рэзка гаварыць у слухаўку, называючы тэлефаністцы прозвішча таго, з кім хацеў пагаварыць, і пачаў чакаць адказу. Прайшла цэлая хвіліна, пакуль на тым канцы лініі пачуўся заспаны голас Тэда Мора.
— Тэд, гэта я, Леапольд. Прабач, што патурбаваў.
Голас у трубцы апразу ж ажывіўся.
— Усё нармальна, капітан. Я ж вам казаў тэлефанаваць, калі што трэба.
— Думаю, што такая патрэба ёсць. Вы з Вікі, відаць, добра ведаеце, хто быў запрошаны на вяселле. Спытай яе і скажы, колькі сярод запрошаных было лекараў?
Тэд Мор адышоў на некалькі хвілін і зноў вярнуўся да тэлефона.
— Вікі сказала, што вы другі, хто пытае пра гэта.
— Вось як? Хто ж быў першы?
— Моніка. Вечарам напярэдадні вяселля, калі яна з'явілася ў горадзе разам з доктарам Тэрзбі. Яна, як бы між іншым, спытала, ці зможа ён пазнаёміцца на прыёме з іншымі медыкамі. Але Вікі адказала, што больш лекараў не будзе. Зразумела, мы не пасылалі яму запрашэння, але з павагі да Монікі пачалі настойваць, каб ён таксама прыйшоў.
— Значыць, пасля стрэлу яе агледзеў Тэрзбі? Ніхто іншы?
— Тэрзбі быў адзіны доктар. Ён сказаў нам выклікаць «хуткую дапамогу» і сам суправаджаў яе да бальніцы.
— Дзякуй, Тэд. Ты аказаўся неацэнным памочнікам.
— Спадзяюся, што так, капітан.
Леапольд павесіў слухаўку і павярнуўся тварам да Флетчэра.
— Так яно і ёсць. Яна падрыхтавала ўсё разам з гэтым малайцом Тэрзбі. Можаш аддаць наконт яго загад?
— Вядома, магу, — адказаў Флетчэр. Ён падышоў да тэлефона і набраў нумар дзяжурнага пакоя паліцыі. — Д-р Фелікс Тэрзбі? Так, здаецца, яго завуць?
— Менавіта так. Адзіны доктар сярод гасцей, адзіны, хто мог дапамагчы Моніцы ў здзяйсненні яе вар'яцкага плана помсты.
Флетчэр аддаў загад і павесіў слухаўку.
— Яны звяжуцца з гатэлем, у якім ён жыве, і перазвоняць.
— Патэлефануй таксама камісару. Паведамі яму, што мы атрымалі.
Флетчэр пачаў набіраць нумар тэлефона камісара, але раптам спыніў палец у паветры.
— Што мы атрымалі, капітан?
Камісар сядзеў за сталом, не хаваючы незадаволенасці тым, што яго выклікалі ва ўправу ў выхадны дзень, і сумна слухаў інфармацыю, падрыхтаваную Леапольдам і Флетчэрам. Нарэшце ён упёрся пальцамі ў стол і сказаў:
— Толькі той факт, што гэты д-р Тэрзбі, відаць, выехаў з горада, наўрад ці можа быць доказам яго віны, капітан. Як вы сцвярджаеце, жанчына заставалася жывой, пакуль яе не забілі пазней — і што забіў яе Тэрзбі ў машыне «хуткай дапамогі». Але як ён мог гэта зрабіць з дапамогай рэвальвера, які ўжо да таго часу перайшоў у рукі лейтэнанта Флетчэра і быў аформлены ў якасці доказу? І як ён мог зрабіць той фатальны стрэл такім чынам, што яго не пачулі санітары, якія былі ў машыне.
— Не ведаю, — прызнаўся Леапольд.
— Бог сведка, капітан. Я хачу даць вам усе магчымыя шанцы, каб даказаць вашу невінаватасць. Але вы павінны прадставіць мне штосьці больш важкае, чым сукенку з дзіркай.
— Добра, — сказаў Леапольд. — Я прадстаўлю штосьці больш важкае.
— Вялікае журы пачне разглядаць справу на гэтым тыдні, капітан, — змрочна заўважыў камісар.
— Ведаю, — сказаў Леапольд. Ён павярнуўся і пайшоў з кабінета, следам за ім — Флетчэр.
— Ну, што цяпер? — спытаў Флетчэр.
— Пойдзем перагаворым з Імі Фантэйнам — зводным братам маёй былой жонкі.
Хоць Леапольд ніколі не падтрымліваў прыяцельскіх адносін з Фантэйнам, аднак ведаў, дзе яго шукаць. Гэты чалавек са стомленым выглядам і залатым зубам жыў у вялікім старым доме, вокны якога выходзілі на Саўнд. Менавіта там, у двары за домам, гэтым нядзельным днём яны і знайшлі Фантэйна, які смажыў на вуглях сасіскі.
— Я думаў, што пасля ўсяго, што здарылася, вы будзеце за кратамі, — сказаў Фантэйн, жмурачыся ад сонца.
— Я не забіваў яе, — спакойна сказаў Леапольд.
— Ну, вядома, не.
— Як зводны брат вы, здаецца, даволі спакойна ўспрымаеце яе смерць, — заўважыў Леапольд, падыходзячы да вогнішча.
— Я перастаў цікавіцца лёсам Монікі пятнаццаць год таму.
— Што вы скажаце пра таго чалавека, з якім яна была на вяселлі? Д-ра Тэрзбі.
— Ён такі доктар, як я водаправодчык, — пырснуў ад смеху Імі Фантэйн. — Трэба прызнаць, што сапраўды пальцы ў яго як у хірурга, але калі я спытаў яго наконт прамянёвай косці — сын зламаў прамянёвую косць, катаючыся на лыжах, — Тэрзбі палічыў, што гэта галёнка. Ды ліха з ім, я ніколі не быў суддзёй Моніцы ў яе амурным жыцці. Памятаеце, я нават не пярэчыў, калі яна выходзіла замуж за вас.
— Вельмі ласкава з вашага боку. Дзе спыніўся Тэрзбі на час знаходжання ў горадзе?
— У гатэлі «Таўэрз», разам з Монікай.
— Там яго больш няма.
— Тады я не ведаю, дзе ён. Можа, ён нават не застаўся на пахаванне.
— Што, калі б я сказаў, што Тэрзбі забіў Моніку?
Фантэйн паціснуў плячыма.
— Я б вам не паверыў, а потым мяне не вельмі гэта турбуе. Калі б вы былі больш кемлівы, дык прыкончылі б яе пятнаццаць год назад, калі яна кінула вас. Я б зрабіў менавіта так.
Леапольд ехаў на малой хуткасці назад у цэнтр горада, побач сядзеў і бурчаў Флетчэр.
— Капітан, ну і да чаго мы прыйшлі? Здаецца, мы пачалі хадзіць кругамі.
— Можа, і так, Флетчэр, але якраз цяпер адказу чакаюць занадта шмат пытанняў. Калі мы не зможам адшукаць Тэрзбі, нам давядзецца падступацца да гэтай справы з другога боку. Пачаць з кулі, напрыклад.
— А што куля?
— Мы пагадзіліся, што яна не магла быць выпушчана з майго рэвальвера ні тады, калі ён знаходзіўся ў маёй кабуры, ні пазней, калі Тэрзбі быў з Монікай у машыне «хуткай дапамогі». Значыць, з яго стралялі раней. Я апошні раз страляў з яго на трэніроўцы ў ціры. Ці існуе якая-небудзь магчымасць — хоць які-небудзь шанц — таго, што Тэрзбі альбо Моніка маглі атрымаць адну з тых куляў, якімі я страляў у мішэнь?
— Капітан, мы абодва стралялі ў адну і тую ж мішэнь, — стрымаў яго запал Флетчэр. — Ніхто не змог бы рассартаваць тыя кулі і вызначыць тыя, што былі выпушчаны з вашага рэвальвера, і тыя — што з майго. Апрача таго, як мог хто-небудзь з іх атрымаць дазвол зайсці ў цір, які знаходзіцца ў сутарэнні паліцэйскай управы?
— У мяне мог аказацца вораг у аддзеле, — сказаў Леапольд.
— Глупства! У нас ува ўсіх ёсць ворагі, тым не менш гэта немагчыма. Калі вы лічыце, што супрацоўнікі аддзела плятуць супраць вас змову, такім жа чынам вы можаце лічыць, што вынікі экспертаў-балістыкаў таксама былі падробленыя.
— Яны і былі, нейкім чынам. У цябе ёсць фотаздымкі, зробленыя для супастаўлення?
— Засталіся ў кабінеце. Але глыбіня рэзкасці на іх настолькі абмежаваная, што, відаць, можна даведацца больш, калі самому паглядзець на гэтыя кулі праз мікраскоп.
Флетчэр адвёз Леапольда ў лабараторыю, дзе яны ўгаварылі супрацоўніка, прызначанага дзяжурыць у нядзелю, дазволіць ім зірнуць на кулі. У той час як Флетчэр і афіцэр стаялі побач, забяспечваючы захаванасць рэчавых доказаў, Леапольд, прыжмурыўшы вока, вывучаў праз мікраскоп кавалкі свінцу.
— Куля, якая выклікала смерць, даволі пашматаная, — заўважыў ён, але быў вымушаны пагадзіцца, што сляды ад нарэзу ў ствале зброі былі аднолькавыя. Ён зірнуў на бірку, прымацаваную да кантрольнай кулі: Кантрольная куля, выпушчаная з рэвальвера 38-га калібру сістэмы «Сміт — Весан», серыйны нумар 2420547.
Леапольд адвярнуўся ўбок, уздыхнуў і зноў вярнуўся да кулі.
2420547.
Ён раскрыў партаманет і знайшоў там пасведчанне на рэвальвер «Сміт — Весан» 2421622.
— Я памятаў дзве апошнія двойкі, — сказаў ён Флетчэру. — Гэта не мой рэвальвер.
— Гэта той, што я ўзяў з вашых рук, капітан. Гатовы прысягнуць.
— І я веру табе, Флетчэр. Але гэта менавіта той самы факт, які мне быў патрэбны. Ён раскрывае той спосаб, дзякуючы якому д-ру Тэрзбі ўдалося забіць Моніку ў замкнёным пакоі ў мяне на вачах з рэвальвера, які знаходзіўся ў той час у маёй кабуры. І ён можа таксама падказаць, дзе шукаць няўлоўнага д-ра Тэрзбі.
Да раніцы панядзелка Леапольду ўдалося зрабіць шэсць міжгародніх званкоў у Каліфорнію, робячы гэта з тэлефона, што стаяў на ягоным стале, у той час як Флетчэр тэлефанаваў з дзяжурнага пакоя. Потым, бліжэй да поўдня, Леапольд, Флетчэр, камісар і прадстаўнік пракурора акругі селі ў машыну і паехалі ў Бостан.
— Вы ўпэўнены, што ўсё як след разлічылі? — спытаў Леапольда камісар ужо трэці раз. — Вы ведаеце, што мы не павінны дазваляць вам перасякаць межы штата да рашэння вялікага журы.
— Слухайце, давайце вырашым — альбо вы давяраеце мне, альбо не, — раздражнёна парыраваў Леапольд.
Флетчэр, які сядзеў за рулём, не мог стрымаць усмешкі, у той час як прадстаўнік пракурора захоўваў надзвычайную сур'ёзнасць.
— Уся гэта справа вельмі складаная, — прабурчаў камісар.
— Мая былая жонка была складаная жанчына. І не забывайце, у яе было пятнаццаць год на тое, каб распрацаваць гэты план.
— Пракруціце яго яшчэ раз, — сказаў прадстаўнік пракурора.
Леапольд уздыхнуў і пачаў расказваць:
— Рэвальвер, з якога яе забілі, мне не належаў. Той жа рэвальвер, які я выцягнуў з кабуры пасля таго, як прагучаў стрэл, і які Флетчэр узяў з маіх рук, быў падсунуты мне перад гэтым.
— Якім чынам?
— Я дайду да гэтага. Ключавая роля ва ўсім гэтым належыць, безумоўна, Моніцы. Яна настолькі ненавідзела мяне, што яе звар'яцелы розум спланаваў уласнае забойства з адзінай мэтай адпомсціць мне. Яна задумала ўсю справу такім чынам, быццам ніхто іншы, акрамя мяне, не мог забіць яе.
— Толькі вар'ятка магла быць здольнай на такую рэч, — запярэчыў прадстаўнік пракурора.
— Баюся, што яна і была вар'ятка, звар'яцела ад жадання помсты. Яна распрацавала ўвесь план на другую палову дня вяселля, але я ўпэўнены, у яе быў запасны варыянт на той выпадак, калі б я не прыйшоў на прыём. Ёй патрэбна было мноства сведак.
— Раскажыце ім, як яна зрабіла так, што ў яе трапіла куля, — папрасіў Флетчэр.
— Ну, што ж, для мяне гэта аказалася самай складанай часткай. Я сапраўды быў сведкам, як у яе стрэлілі проста на маіх вачах. Бачыў, як у яе трапіла куля, як палілася кроў. Так, мы былі з ёй толькі ўдваіх у замкнёным пакоі. У ім не было дзе схавацца, ніводнай шчыліны, праз якую чалавек ці нават якое-небудзь механічнае прыстасаванне маглі б выпусціць кулю. Вам, панове, відавочна, што вінаватым павінен быць я, асабліва калі ўлічыць, што куля была выпушчана з рэвальвера, які быў у маёй кабуры.
Але я звярнуўся да ўсяго гэтага з іншага пункту гледжання — пасля таго як Флетчэр прымусіў мяне звярнуцца да гэтага наогул! Я ведаў, што не забіваў яе, і так як ніхто іншы не мог гэта зрабіць фізічна, я ведаў, што гэтага не рабіў ніхто! Калі Моніка была забіта куляй 38-га калібру, у яе, відаць, выстралілі з рэвальвера пасля таго, як цела вынеслі з таго замкнёнага пакоя. Паколькі, калі яе прывезлі ў бальніцу, яна была ўжо нежывая, найбольш верагодным момантам яе забойства — зрэшты, на мой погляд — быў той час, калі «хуткая дапамога» была ў дарозе, а д-р Тэрзбі сядзеў, схіліўшыся над ёю ў клапатлівай занепакоенасці.
— Але ж вы бачылі, як у яе стралялі!
— Гэта адна з дзвюх прычын, што мы з Флетчэрам усю раніцу тэлефанавалі па двух тэлефонах у Галівуд. Мая былая жонка працавала ў кінематографе, займаючыся часам тэхнічнымі справамі. Існуе цэлы шэраг спосабаў імітаваць на экране забойства. Напачатку такім спосабам было прыстасаванне — нешта накшталт пнеўматычнай вінтоўкі, якую настаўлялі на акцёра крыху за кадрам. Сёння ж, асабліва для здымання найбольш крывавых вестэрнаў і фільмаў пра вайну, ужываюць невялікае выбухное прыстасаванне, схаванае пад вопраткай акцёраў. Зразумела, цела ў такім выпадку абаронена ад апёкаў, а выбуховая хваля скіравана ад яго ў процілеглы бок. Для большай праўдападобнасці адначасова з выбухам разрываецца пакет са штучнай крывёй.
— І менавіта гэта зрабіла Моніка?
Леапольд кіўнуў галавой.
— У выніку званка ў галівудскую студыю, дзе яна працавала, пацвердзілася, што яна ўдзельнічала ў здымках фільма, у час якіх і было выкарыстана такое прыстасаванне. Сустрэўшы Моніку, я заўважыў, што яна прыбавіла ў бюсце, але я нават не падумаў, што гэта накладка і выбуховае прыстасаванне. Моніка прывяла яго ў дзеянне, калі ўзняла руку, закрычаўшы на мяне.
— Ёсць якія-небудзь доказы?
— Дзірка ў сукенцы аказалася занадта вялікая для кулі 38-га калібру, нават калі ёю стралялі ва ўпор, — занадта вялікая і рваная. Я павінен дзякаваць Флетчэру за тое, што ён звярнуў на гэта ўвагу. Сёння раніцай эксперты з лабараторыі зрабілі аналіз крывавых плям. Частка крыві належала Моніцы, астатняя ж аказалася курынай.
— Яна была добрая актрыса, калі змагла абвесці ўсіх вакол пальца.
— Моніка ведала, што першы яе агледзіць д-р Тэрзбі. Ёй заставалася толькі паваліцца на падлогу, пасля таго, як у выніку выбуху на сукенцы ўтворыцца дзірка.
— Што, калі б на вяселлі апынуўся яшчэ адзін лекар?
— У такім выпадку яны б адклалі гэта на потым, — паціснуў плячыма Леапольд. — Яны не маглі рызыкаваць.
— Ну, а рэвальвер?
— Я памятаю, што Тэрзбі сутыкнуўся са мной у час нашай першай сустрэчы. Ён узяў мой рэвальвер і замяніў яго на ідэнтычны, калі не браць у разлік розніцу ў серыйных нумарах. Ён неўзабаве да гэтага выстраліў з падкладзенага рэвальвера, каб давяршыць усю карціну. Выцягнуўшы рэвальвер, я проста падыграў ім. Так яно і атрымалася — я адзін на адзін з відавочна паміраючай жанчынай, трымаючы ў руках рэвальвер, з якога толькі што стралялі.
— А як наконт кулі, ад якой яна загінула?
— Насечкі на кулях утвараюцца ад разьбы ў ствале зброі, якая пакідае адмеціны на свінцу. Куля, выпушчаная з гладкага ствала, не мае насечак.
— У якой жа зброі гладкія ствалы? — спытаў камісар.
— У самаробнай тыпу самапала. Такая зброя вельмі ненадзейная, але калі прыставіць яе блізка да скуры ахвяры, можа аказацца даволі эфектыўнай. Тэрзбі выстраліў з рэвальвера, які меркаваў пакласці ў маю кабуру, верагодна, у падушку ці ў штосьці іншае, адкуль ён мог выцягнуць кулю непашкоджанай. Потым ён уставіў гэтую самую кулю, ужо з насечкамі, у новую гільзу і выстраліў ёю з самаробнай зброі проста ў сэрца Монікі. У выніку захаваліся ранейшыя насечкі, а новыя не дабавіліся.
— А што, вадзіцель і санітар «хуткай дапамогі» не пачулі стрэлу?
— Яны сядзелі спераду, бо пацыента суправаджаў лекар. Дзякуючы гэтай акалічнасці ён змог таксама прыбраць з грудзей Монікі выбухное прыстасаванне. Мяркую, што, адкінуўшы яго, ён схіліўся над Монікай і, заглушыўшы, наколькі гэта было магчыма, зброю, зрабіў адзіны стрэл, які аказаўся смяротным. Не забывайце, што «хуткая дапамога», калі яна імчыць у бальніцу, — месца даволі шумнае — сірэна раве ўвесь час, не сціхаючы.
Яны заязджалі ў цэнтр Бостана, і Леапольд сказаў Флетчэру ехаць у гатэль каля...
— Але я ўсё ж не веру ў версію наконт падмены рэвальвера, — запярэчыў прадстаўнік пракурора. — Вы хочаце сказаць, што ён адшпіліў кабуру, выцягнуў рэвальвер, паклаў замест яго іншы і вы нічога не заўважылі?
— Я хачу сказаць, што гэта мог зрабіць чалавек адпаведнага тыпу — спецыяліст, прафесійны злодзей-кішэннік. Эстрадныя нумары ў выкананні такіх спецыялістаў часам можна бачыць у начных клубах ці па тэлебачанні. Менавіта такім чынам я здагадаўся, дзе яго можна адшукаць. Мы абтэлефанавалі ўсю Паўднёвую Каліфорнію, пакуль знайшлі чалавека, які быў знаёмы з Монікай, а таксама ведаў, што яна сустракалася з нейкім мужчынам па прозвішчы Томсан, які выступаў з нумарам, імітуючы кішэннага злодзея. Мы патэлефанавалі імпрэсарыо Томсана і даведаліся, што той некалькі вечароў на тыдзень выступае ў адным бостанскім гатэлі, у якім і жыве.
— А калі б яго нумар не прайшоў і вы злавілі б яго за руку? Альбо ў вас пры сабе не было б зброі?
— Большасць дэтэктываў носяць пры сабе зброю, нават калі яны не на дзяжурстве. Калі б мяне там не было альбо Моніка і Тэрзбі не змаглі б атрымаць рэвальвер, яны б проста памянялі свой план. Тэрзбі, відаць, падаў сігнал, калі паспяхова зрабіў падмену.
— Ну, вось і прыехалі, — сказаў Флетчэр. — Хадзем.
У гатэлі іх чакалі два супрацоўнікі, прысланыя бостанскай паліцыяй. Усе разам яны ўзняліся на ліфце ў нумар, здадзены на імя Макса Томсана. Флетчэр пастукаў у дзверы, і, калі тыя адчыніліся, з'явіўся знаёмы твар Фелікса Тэрзбі. Вусоў ужо не было, але пальцы былі такія, як заўважыў Імі Фантэйн, тонкія, як у хірурга. Толькі гэта былі пальцы не лекара, а кішэнніка.
— Мы забіраем вас на допыт, — сказаў Флетчэр, а супрацоўнікі бостанскай паліцыі зрабілі стандартныя папярэджанні наконт яго юрыдычных правоў.
Тэрзбі зірнуў на іх стомленымі вачыма і ўсміхнуўся, пазнаўшы Леапольда.
— Яна гаварыла, што вы хваткі. Што вы як і паліцэйскі хваткі.
— Вам неабходна было забіваць яе?
— Не я зрабіў гэта. Я толькі трымаў зброю, а курок націснула яна сама. Усё рабіла яна сама. Я толькі падмяніў рэвальвер. Так яна вас ненавідзела.
— Я ведаю, — ціха сказаў Леапольд, углядаючыся ў нешта ўдалечыні. — Але думаю, відаць, гэтак жа яна ненавідзела і сябе.