«Цікава, адкуль гэта ўзялася ў клеці ласіная шкура?» — думае Данілка. Ён сядзіць пад павеццю на шырокай дубовай калодзе. Паміж палінялымі ад сонца бровамі пралегла глыбокая маршчынка, сінія вочы хлопчыка прыжмураны. Так бывае заўсёды, калі Данілка чым-небудзь моцна заклапочаны.
«А можа, бацька знайшоў гэтую шкуру ў лесе ці адабраў у якога браканьера? Дык чаму ён не расказаў тады пра гэта Данілку? Ён жа ведае, што Данілка — першы памочнік лесніка дзядзькі Яўхіма. А што, калі бацька сам? Не, не!» — Данілка адганяе ад сябе гэтую думку. Ён любіць свайго бацьку і не хоча думаць аб ім дрэнна. Бацька — лепшы трактарыст у калгасе, яго паважаюць людзі. Ён вясёлы, дужы, смелы. І як толькі Данілка мог падумаць такое пра свайго бацьку? Але адкуль жа ўзялася ў клеці ласіная шкура?
Трывожна на душы ў Данілкі. Не радуе яго, што на дварэ так весела свеціць сонца, што ў бусліхі на старой высокай таполі з?явіліся маленькія бусляняты, што сёння ўвечары яны з Андрэйкам, лесніковым унукам, збіраюцца пайсці на рыбалку. Не дае яму спакою гэтая схаваная ў клеці ласіная шкура.
— Ты чаго гэта сёння такі надзьмуты, сынок? Мо з Андрэйкам чаго не падзялілі? — пытае маці.— Такі харошы дзянёк, а ты сядзіш тут ды кіснеш.
Дзянёк і сапраўды харошы. Толькі для Данілкі ён пачаўся нявесела.
— Не кісну я, мама, а думаю,— кажа Данілка.
— Аб чым жа гэта ты так моцна думаеш, сынок? Якую загадку разгадаць хочаш? — усміхаецца маці.
Данілка ўзнімае сінія вочы і гаворыць:
— Хачу разгадаць, адкуль у нашай клеці ласіная шкура ўзялася? Хто яе там схаваў?
Маці спалохана азіраецца, падступае бліжэй да сына і сярдзіта шэпча:
— Ціха ты, дурніца! Пачуе хто, дык і сораму і бяды не абярэшся праз гэтую шкуру. Ты ж ведаеш, чым гэта пахне.
— Дык гэта бацька забіў лася? — пытае Данілка і адчувае, як грудзям яго раптам не стае паветра.— Няўжо бацька? — пытае ён ледзь чутна, і ў пытанні гэтым такая роспач, такая крыўда.
— Ён незнарок,— гаворыць маці.— Ён не хацеў, не збіраўся нават...
Але Данілка ўжо не чуе яе слоў. Уся яго істота паўстае супраць такога ўчынку.
А вось і бацька. Ён заходзіць на двор, весела ўсміхаецца і, як звычайна, яшчэ здалёк вітае сына:
— Салют! Што новага, лясны гаспадар?
Але Данілку сёння не да жартаў, не да ўсмешак. Ён спадылба пазірае на бацьку, а калі той, здзіўлены нязвыклымі паводзінамі сына, падыходзіць да яго і хоча ўзяць за чуб, каб зазірнуць у вочы, хлопчык адводзіць яго руку і пытае:
— Скажы, навошта ты лася забіў?
— Якога лася?
— А таго, чыя шкура ў нашай клеці схавана? — глуха гаворыць Данілка.
Бацька нейкую хвіліну маўчыць, хмурыцца, а пасля, нібы апраўдваючыся, гаворыць:
— Яна ж у балота ўскочыла, нагу зламала. Калі б не прыстрэліў, дык яе б багна засмактала або ваўкі разарвалі.
— А хіба нагу нельга было вылечыць?
Голас Данілкі задрыжаў, пырснулі слёзы.
— Ну годзе, сынок. Не падумаў бацька, пагарачыўся. Пашкадаваў, што жывёліна мучыцца будзе. Не трэба крыўдаваць на яго,— ласкава абнімаючы сына за плечы, прамовіла маці.— Пайшлі абедаць.
Данілка ўстаў з калоды, скоса зірнуў на бацьку і падаўся ў хату.
Яшчэ ніколі за сталом у іх не было так ціха, як сёння. Бацька сядзіць нахмураны. Данілка маўчыць і глядзіць паўз яго некуды ў кут.
«Вось яна, тая ласіха»,— думае Данілка, калі маці стаўляе на стол вялікую патэльню смажанага мяса. Ён адсоўвае ўбок талерку, на якую маці збіраецца пакласці падрумянены кавалак, і нейкім чужым голасам гаворыць:
— Я не буду есці гэтага мяса, мама. Дай мне кубак малака з бульбай.
— А не дуры, хлопец! — злосна крычыць бацька.— Бач ты яго. Ён яшчэ бунтаваць будзе. Еш, кажу, а не то — папружку зніму!
Але Данілку чамусьці ані не боязна. Ён скоса пазірае на бацьку і не дакранаецца да ежы.
Невядома, чым бы скончылася гэтая сутычка, каб за акном не пачуўся голас Андрэйкі. Задыхаўшыся ад хуткага бегу, ён вісне на падаконніку і пачынае сыпаць, нібы гарохам:
— Данілка, бяжым хутчэй да нас! Дзядуля з лесу малое ласянятка прынёс. Знайшоў яго ля балота. А якое прыгожанькае, каб ты бачыў. Відаць, ад маткі адбілася. Мы з табой яго гадаваць будзем.
Пачуўшы гэта, Данілка выскаквае з-за стала і бяжыць з хаты.
— Данілка, зараз жа вярніся назад! — гукае ўслед яму бацька.
Але Данілка ўжо нічога не чуе. Разганяючы перапалоханых курэй і пакідаючы за сабой шызае воблака пылу, ён з усіх ног імчыцца ў другі канец вёскі, дзе на ўзлессі стаіць леснікова хата. Следам, ледзь паспяваючы за ім, бяжыць яго верны сябар Андрэйка.
Бразнуўшы веснічкамі, хлопчыкі ўскочылі ў двор. У сенцах яны ўбачылі дзеда Яўхіма. Ён сядзеў ля маленькага танканогага ласяняці і торкаў яму ў рот соску, надзетую на бутэльку з малаком.
— Ну бяры, бяры, дурненькае,— пяшчотна прыгаворваў дзед Яўхім.
Ласянятка спалохана пазірала на яго вялікімі бліскучымі вачыма і ніяк не хацела смактаць соску. Тады дзед Яўхім злаўчыўся і пырснуў на ружовы язычок крыху малака. Адчуўшы яго смак, ласянятка ўхапілася за соску мяккімі аксамітнымі губамі і пачало так прагна смактаць, што глядзець было люба.
— Ну вось і добра, вось і малайчына,— прыгаворваў дзед Яўхім.— От каб нам злавіць таго паганца, які загубіў тваю маці, мы б з яго самога скуру злупілі,— злосна сказаў ляснік.
— Мы з Данілкам яго абавязкова падпільнуем, дзеду,— паабяцаў Андрэйка.
— А мо ён незнарок? — глуха прамовіў Данілка.
— Як гэта незнарок? — абурыўся ляснік.— Мяса ласінага, гад, захацеў. А тое, што малое асіраціў, красу лесу загубіў, яму і гора мала.
Цяжка было на сэрцы ў Данілкі, калі ён увечары вяртаўся дадому. Ён чамусьці адчуваў сябе зусім маленькім і асірацелым, як тое кволае ласянятка. Бацька, з якім ён так добра сябраваў, з якім заўсёды яму было так цікава і весела, стаў раптам нейкім чужым, і Данілку не хацелася з ім сустракацца.
Апынуўшыся ля свайго двара і пачуўшы голас бацькі, Данілка стаіўся пад старой высокай таполяй, што расла ля веснічак. Сэрца яго трапятала, як злоўлены ў сіло птах. Са сваёй схованкі ён добра бачыў усё, што рабілася на двары. Вось бацька, зняўшы спяцоўку, пайшоў мыцца, вось ён аб нечым гаворыць у сенцах з маці, вось выйшаў на ганак і, кінуўшы акурак, адразу закурыў другую папяросу, пасля трэцюю... Данілку здаецца, што бацькавы шырокія плечы неяк паніклі, абвялі, што ўвесь ён сёння не такі дужы і статны, якім прывык яго бачыць штодзень. Данілку робіцца раптам не па сабе, і хоць ён моцна крыўдуе на бацьку, яму становіцца шкада яго.
Час вячэраць. На ганак выходзіць маці.
— Дзе ж ён дагэтуль бегае, не еўшы? — пытае бацька, і ў голасе яго чутна трывога.
— Данілка! — кліча маці.— Данілка-а!
— Пайду хіба да дзеда Яўхіма,— кажа бацька.— Можа, ён там з ласянём забаўляецца.
— Нідзе не дзенецца, есці захоча — прыбяжыць,— бурчыць маці.
— Перажывае хлопец, крыўдуе на мяне за ласіху,— нейкім не сваім, ахрыплым голасам гаворыць бацька.— Мо адзін дзе туляецца папацёмку, дадому ісці не хоча.
Не, гэтага ўжо вытрымаць Данілка не можа! Ён пакідае сваю схованку, адчыняе веснічкі і ідзе насустрач бацьку, які выбраўся на яго пошукі.
— Данілка, сынок! — радасна ўскліквае бацька і, абхапіўшы яго сваімі дужымі рукамі, прыгортвае да сябе. Пад вухам Данілкі ўсхвалявана стукае бацькава сэрца і, захліпаючыся ад слёз, хлопчык горача шэпча:
— Татка, ты ніколі больш не будзеш крыўдзіць лясных жыхароў? Праўда, татка?
— Ніколі, сынок, ніколі!
Голас бацькі гучыць цвёрда, як клятва, і ў Данілкі на сэрцы адразу робіцца лягчэй.
— Ну, збірай, маці, вячэру, мы з сынам сёння галодныя, як ваўкі ў піліпаўку,— кажа бацька.
— Вячэра ўжо даўно на стале. Толькі вось мяса з печы дастану,— ідучы ў хату, гаворыць маці.
— Ніякага нам мяса не трэба! Нясмачнае яно,— падміргвае Данілку бацька.
Павячэраўшы, Данілка з бацькам выходзяць на ганак і садзяцца побач на высокіх прыступках. Нейкую хвіліну яны маўчаць, углядаючыся ў чарнату ночы, услухоўваючыся ў яе насцярожаную цішыню. Данілка назірае, як то ўспыхвае, то нікне ў цемры агеньчык бацькавай папяросы, і туліцца бліжэй да цёплага дужага пляча.
— За ласіху з табой разлічуся,— нібы дадумваючы ўголас сваю думку, гаворыць бацька.— Каля Чорнага балота высачыў ваўчыху з ваўчанятамі. Воўчае логава знішчу — тваіх лясных жыхароў ад пагібелі выратую. А за ласіху — даруй. З кім не здараецца, сынок? Памыліцца кожны можа. Важна толькі, каб ты сваю памылку выправіў, каб яна на тваім сумленні каменем не ляжала. А за тое, што ты вайной на мяне пайшоў, што зла не церпіш,— хвалю. Зла нікому нельга спускаць, сынок. Нікому!