Міхась старанна выцірае ногі, сцягвае з галавы шапку-вушанку і ўваходзіць у прапахлы лякарствамі бальнічны калідор.
— Ізноў прыйшоў? — сустрэла яго цёця Паша.— Я ж табе казала — да мамы цяпер яшчэ нельга. Сямён Рыгоравіч забараніў. Слабая яна. Убачыць цябе, пачне хвалявацца, плакаць. Ды і каранцін у нас. Пацярпі трошкі.
Міхась апускае галаву, камечыць у руках шапку.
— Ну што ж ты стаіш? Нельга значыць нельга,— спагадліва пазіраючы на хлопчыка, кажа цёця Паша.— А за маму сваю ты не трывожся. Сямён Рыгоравіч не такіх, як яна, на ногі падымаў. І тваю маму падыме. Ну, ідзі ўжо, ідзі.
Міхась пераступае з нагі на нагу.
— Цёця Паша, мне хоць бы адным вокам на яе глянуць. Хоць здалёку. Я ж цэлы тыдзень не бачыў яе.
Голас Міхася дрыжыць, зрываецца, калючы камячок застрае ў горле, а ва ўсёй яго маленькай постаці столькі пакуты і смутку, што цёця Паша нарэшце не вытрымлівае:
— Ну добра, паглядзі ўжо на сваю маму. Толькі ўгавор у нас будзе такі: глянеш на яе — і назад. Чуеш?
— Ага,— Міхась згодна ківае галавой і пазірае на цёцю Пашу ўдзячным, пасвятлелым ад радасці позіркам.
— Скідай хутчэй свой кажушок ды хадзем, а то, бывае, Сямён Рыгоравіч наскочыць — гневацца будзе.
Міхась скідае кажушок, прыгладжвае рукой валасы і ідзе следам за цёцяй Пашай па зялёнай дывановай дарожцы ў канец бальнічнага калідора. Спыніўшыся ля зашклёных да палавіны дзвярэй, цёця Паша паціху кажа:
— Налева глядзі, каля акна.
Міхась прыціскаецца носам да шыбы, зазірае ў палату, а сэрца ў яго б'ецца, нібы злоўленая ў сіло птушка.
— Мама... Мамачка...— усхвалявана шэпча хлопчык.
І столькі любві, столькі пяшчоты ўкладвае ён у гэта простае, змалку знаёмае слова, столькі цяпла і светлай дзіцячай радасці, што цёця Паша не адважваецца вось так, адразу, спудзіць гэту радасць.
Але служба службай. Можа прыйсці Сямён Рыгоравіч, тады не абярэшся бяды.
— Ну, досыць, досыць, пайшлі,— асцярожна дакранаючыся да шчуплага хлапчуковага пляча, кажа яна прыцішаным голасам.
Міхась кідае на маці апошні позірк, адрывае ад шыбы нос і пакорна ідзе за цёцяй Пашай.
— А заўтра можна?..— зашпільваючы кажушок і пазіраючы на цёцю Пашу, пытае Міхась.
— Бач, які настырны,— усміхаецца цёця Паша,— Ну, прыходзь, прыходзь,— кажа яна, адчыняючы дзверы.
— Дзякую,— узрадавана адказвае Міхась, і яму здаецца, што на ўсёй зямлі няма чалавека лепшага за гэту кабету ў белым бальнічным халаце.
На душы ў Міхася і радасна і трывожна. Радасна ад таго, што ён убачыў маму. Але ж як яна змянілася! Вочы зрабіліся яшчэ большымі і запалі глыбока-глыбока.
Міхась выходзіць за вароты бальніцы, і на яго, нібы той раз'юшаны звер, накідваецца вецер. Ён імкнецца збіць з ног, засыпаць сухім калючым снегам. Але Міхась нібы не заўважае яго. Думкамі сваімі ён усё яшчэ там, у ціхім, прапахлым лякарствамі бальнічным калідоры, ля ложка сваёй хворай матулі.
Вайна сагнала людзей з родных гнёздаў, параскідала па ўсім свеце. Вось і Міхась з мамай прыехалі з Беларусі ажно сюды, у Забайкалле. Тут, у гэтым далёкім паселішчы, ён і пачуў упершыню слова «эвакуіраваныя». Так называлі людзей, якія, ратуючыся ад вайны, ад фашысцкай няволі, ехалі на ўсход краіны. Узяў іх тады да сябе дзед Ягор, які некалькі гадоў таму аўдавеў і жыў цяпер адзін.
Дзед Ягор — вядомы на ўсю акругу паляўнічы. На яго ліку дзесяткі забітых мядзведзяў, собаляў, вавёрак, лісіц. Нягледзячы на свае семдзесят год, ён ходзіць лёгкай нячутнай хадой і мае вострае вока і слых.
У дзеда Ягора ёсць некалькі стрэльбаў. Адну з іх ён абяцаў падарыць Міхасю, калі той падрасце крыху ды навучыцца добра страляць. А колькі цікавых гісторый ён расказвае Міхасю пра сваё роднае Забайкалле — пра звяроў, пра птушак, пра розныя расліны і дрэвы! Адным словам, у Міхася з дзедам Ягорам дружба моцная. І жывецца ім у старога паляўнічага як у роднага бацькі. Міхась нават не ўяўляе, як бы яны жылі без яго.
— Скончыцца вайна, прыедзе да нас татка, і мы будзем жыць усе разам з дзедам Ягорам,— казаў ён.— Бацька ж таксама любіць і паляваць, і рыбу лавіць, і ў грыбы хадзіць. А тут, у Забайкаллі, і звера рознага, і птушкі, і рыбы, і грыбоў вунь колькі.
Аднак не суджана было спраўдзіцца гэтым Міхасёвым задумам. Толькі паспелі нашы выбіць фашыстаў са Сталінграда, як прыйшла пахаронная, у якой паведамлялася, што бацька Міхася, танкіст Лугавы Сцяпан Іванавіч, загінуў. Тады і захварэла Міхасёва маці. Яе і без таго кволае сэрца не магло пагадзіцца з гэтай бядой.
Горка плакаў Міхась, калі маці, ледзь жывую, павезлі ўночы ў бальніцу. Ён нават выбег у адной сарочцы на вуліцу і кінуўся следам за санямі. Дзед Ягор ледзь дагнаў яго тады. Прывалокшы ў хату, захутаў у кажух, паклаў на ложак і пачаў ушчуваць за гэткія немужчынскія паводзіны.
— Я думаў, што ты сапраўдны мужчына, хацеў з цябе паляўнічага зрабіць, а ты разрумзаўся, —строга казаў ён, прысеўшы на ложак.— Маці твая ачуняе. Гора, яно, хлопча, толькі напачатку валіць чалавека з ног, а пасля чалавек сам яго за чуб зграбе, на тое ён і чалавек. У мяне было трое сыноў, і ўсе трое ў грамадзянскую вайну палеглі. Ды якія сыны! А я вось жыву, працую,— уздыхнуў стары.
Дзед Ягор доўга расказваў у тую ноч Міхасю пра тое, які чалавек дужы, які ён разумны, а пасля напаіў яго настоем з лясных малін, ухутаў кажухом і сядзеў ля ложка, пакуль Міхась не заснуў. А раніцай стары пайшоў у бальніцу даведацца, як там маецца хворая, і пераказаць ёй, каб папраўлялася і была спакойная за сына, якога ён дагледзіць не горш за яе.
— Хутка маці твая паправіцца. Доктар сказаў, што падрамантуе як след яе сэрца,— усміхаючыся сваёй добрай усмешкай, суцяшаў ён Міхася.
— А мне пайсці да яе можна? — запытаў Міхась.
— Не раней як праз тыдзень. Пакуль што прасілі не турбаваць.
«Ого, чакаць цэлы тыдзень!— падумаў Міхась.— Сёння ж пасля ўрокаў я пабягу да яе».
І пабег. І бегаў цяпер штодзень.
— І дзе ты, хлопча, валэндаешся ў гэткую непагадзь? — строга запытаў дзед Ягор, калі Міхась, заснежаны з галавы да ног, уваліўся ў хату.
— У мамы быў,— ледзь пераводзячы дыханне, пахваліўся Міхась.
— У мамы?! — здзівіўся стары.
— Ну, не зусім у мамы, але бачыў яе.
І Міхась расказаў пра ўсё, што адбылося ў бальніцы.
— Кажаш, схуднела? — выслухаўшы Міхася, прамовіў дзед Ягор.— Хвароба, яна, хлопча, чалавека не песціць. Але дарма. Падгадуем мы тваю маці, хай толькі хутчэй дадому вяртаецца. Вось і зіме хутка канец, бачыш, як яна злуе, як шалее. Чуе, старая, што вясна блізка, сакавік ужо на парозе. А сакавік, сам ведаеш, месяц весні, сонечны.
Сакавік! Міхась успомніў, як штогод восьмага сакавіка ён з таткам прыносіў маці кветкі. Як радавалася яна гэтым першым вясновым краскам! Асабліва яна любіла пралескі. А дзе ж ты возьмеш тыя кветкі сёлета ў гэтым суровым заснежаным краі?
Павялося ўжо так, што калі Міхась меў які-небудзь клопат, то заўсёды звяртаўся за дапамогай да дзеда Ягора, і не было яшчэ выпадку, каб стары паляўнічы не выручыў яго. Але цяпер, мусіць, і дзед Ягор не здолее памагчы.
Міхась уздыхнуў, насупіўся і прыціх.
— Што гэта ты нос павесіў? — глянуўшы на спахмурнелы твар Міхася, запытаў стары.— Які клопат цябе даймае?
— Пралескі мне патрэбны, дзед Ягор,— шчыра прызнаўся Міхась.
— Пралескі? — здзівіўся стары паляўнічы.— Дзе ж ты іх возьмеш зараз? З кветкамі прыйдзецца пачакаць, хлопча.
— Чакаць нельга. Мы з таткам заўсёды прыносілі маме на восьмае сакавіка кветкі. Таткі цяпер няма, і гэта павінен зрабіць я... Вось я і думаю, дзе мне ўзяць хоць бы некалькі кветак.
Дзед Ягор памаўчаў нейкую хвіліну, папыхкаў люлькай, а потым сказаў:
— Вось што, хлопча, заўтра нядзеля, у школу ісці не трэба, і мы пойдзем з табой па пралескі.
Міхась са здзіўленнем паглядзеў на дзеда Ягора. Дзе ён збіраецца шукаць іх?
— Ну чаго ты на мяне так глядзіш? Думаеш, жартуе стары, га? — засмяяўся дзед Ягор.— Пойдзем заўтра на цёплую крыніцу. Толькі баюся я, што ты прытомішся, бо дарога туды няблізкая.
— Не бойцеся, дзед Ягор!—узрадавана ўсклікнуў Міхась.— Я куды хочаце пайду, абы толькі маме пралескі прынесці...
Цёплая крыніца. Міхась ніколі яшчэ не бачыў, каб сярод снягоў біла з-пад зямлі гэткая цёплая вадзіца. Над крыніцай узнімалася пара, а па беражках зелянела травіца, жывая, вясёлая.
— А цяпер пашукаем пралесак,— асцярожна разграбаючы вакол крыніцы падталы снег, сказаў дзед Ягор.— Ды вось і яны! — усміхнуўся стары і пачаў асцярожна падразаць ладны кавалак дзёрну.
— Дзе?! — узрадавана ўсклікнуў Міхась.
— А вось. Бачыш раслінкі ў срэбным пушку? Гэта і ёсць забайкальскія пралескі. Прынясём іх у хату, у цяпло, пачнём паліваць вадзіцай, і яны як бачыш пойдуць расці і зацвітуць.
Міхась не верыў свайму шчасцю. «Гэты дзед Ягор сапраўдны чараўнік»,— думаў ён, замілавана пазіраючы на старога, які беражна захутваў зрэзаны кавалак дзёрну ў хусціну.
Непрыкметна міналі дні. Сямён Рыгоравіч ужо дазволіў Міхасю наведваць маці. Два разы на тыдзень яны разам з дзедам Ягорам прыходзілі да яе ў адведкі і прыносілі свае няхітрыя перадачы.
І вось нарэшце надышоў дзень, якога з такой нецярплівасцю чакаў Міхась. Мама ляжала ў ложку і, пазіраючы на прамерзлыя шыбы вокан, успамінала сваё роднае Палессе, калі дзверы раптам расчыніліся і ў палату ўвайшоў Міхась, несучы перад сабой букет сініх пралесак.
— Міхасёк, сынок мой, адкуль у цябе гэты цуд?! — усклікнула маці. Яна беражна ўзяла з рук Міхася кветкі і пяшчотна прытуліла да сваіх паружавелых ад радаснага хвалявання шчок.
— Гэта мы з дзедам Ягорам на цёплую крыніцу па іх хадзілі. Далёка! — усміхаючыся, сказаў Міхась і расказаў маці, як яны з дзедам Ягорам даглядалі гэтыя кветкі, каб падарыць ёй на свята.
— Дзякую, дзякую вам, мае родныя,— шаптала маці, пазіраючы шчаслівымі вачамі то на Міхася, то на пралескі, то на дзеда Ягора.