Верхам крыжастым узняўшысь высока,
Хмурыя ёлкі панура шумяць.
Дзе-нідзе вынікне дуб адзінока,
Дзе-нідзе вязы, як вежы, стаяць.
Дзікае месца! Лясы і балоты,
Купін мільёны, кусты лазняка.
Боязна шэпчуць аеры, чароты,
Глуха, трывожна шуміць асака.
Лозы і травы штось цёмнае баюць.
Што? Невядома для нашых вушэй.
Нетры лясныя спрадвеку хаваюць
Нейкую тайнасць ад вока людзей.
Чорная грэбля лягла праз балота.
Хвораст, бярвенне, як рэбры, тарчаць,
Грэбля паганая — гразь і плюхота.
Слава нядобрая ходзіць пра гаць!
*
Каля грэблі за балотам
Людзі начавалі;
Аж з-пад Пінску шлі пяхотам,
Таварыну гналі.
Сутунела. Ў цёмным лесе
Галасілі совы.
Нікла ў мроку ўсё Палессе,
Бор драмаў хваёвы.
На балоце з чаратамі
Лазнякі шапталі,
Дзесь у пушчы, за дубамі,
Пугачы крычалі.
Месяц бледны срэбрам ліўся
Ў нетры ночы шэрай.
Люд гудзеў і варушыўся,
Заняты вячэрай.
А касцёрчык так прыветна
Мігацеў-свяціўся,
А над лесам чуць прыметна
Слаўся дым і віўся,
Залатымі матылькамі
Іскаркі ўзляталі
І высока над лістамі
Гаслі, прападалі.
Зоркі ціха мігацелі,
Разубраўшы неба.
Гаманілі людзі, елі,
Ды не стала хлеба.
– Слухай, Пётрык, збегай к маме,
Возьмеш хлеба, сала
(А за грэбляй між лясамі
Вёска іх стаяла)! —
Так дзед кажа да Пятруся,
Хлопчыка малога.
– Калі ж, дзедка, я баюся
Злыдзеня ліхога!
– Смейся, хлопча: мы ж тут блізка,
А там зараз хаты.
Яшчэ ж рана, месяц нізка.
Чуй — пяюць дзяўчаты!
*
Час ідзе, бягуць хвіліны.
Дзед чакае ўнука.
І няма, няма хлапчыны,
Аж бярэ дакука.
Месяц вышай усплывае,
Поўнач недалёка,
Вось і Сітца чуць мігае.
Ледзьве зловіш вокам.
Позны час, але не спіцца
Базылю старому:
Што магло б там прылучыцца
Петрусю малому?
Што ж дагэтуль не прыходзіць?
Час вярнуцца з дому...
Думка думку ў дзеда родзіць,
Неспакой старому.
І нарэшце не ў трыванне.
Нейкі страх вярзецца,
Не бярэ сон ані звання,
Дзед дамоў пляцецца.
Глуха, пуста. Сном глыбокім
Спяць па хатах людзі.
Цісне землю ночка мрокам,
Ноч сысці марудзіць.
– Дома Пётра? — дзед спытаўся.
– Не, няма! Дзівота!..
І трывога, рух падняўся,
Клопат, страх, згрызота...
*
Сярод грэблі, між бярвення,
Ўвесь гразёй заліты, –
Божа мілы! вось здарэнне! –
Як бы кім забіты,
Трупік Пётры знайшлі людзі,
Што ганялі стадка.
Прыйшла маці ды рве грудзі.
«Ой, дзіця, дзіцятка!
Мой сыночак залаценькі!
Ачніся, зірні ты!»
А ён, бедны, нежывенькі,
Вочачкі закрыты.
Плача маці, лямантуе,—
Раздзірае душу!
Ды сыночка не ўратуе,
Смерці сну не зрушыць.
*
З таго часу, чалавеча,
Толькі ночка гляне,
На тэй грэблі голас нечы
Прычытоўваць стане,—
На тым месцы, дзе маленькі
Быў Пятрусь забіты:
«Мой сыночак залаценькі!
Ачніся, зірні ты!»
19/ІХ 1910