epub
 
падключыць
слоўнікі

Якуб Колас

На адзіноце

Між глыбокіх снягоў,

Дзе лес глуха шуміць,

Ціхі дом леснікоў

Адзінока стаіць.

 

Воўчым вокам акно

Ў цемры ночы блішчыць,

Дзеці леглі даўно,

Толькі маці не спіць.

 

Смыча нітку яна,

        Усё кудзельку прадзе.

Глухата, цішыня,

Толькі вецер гудзе,

Завывае, бы звер.

Стогне вяз над страхой.

Страшна ў лесе цяпер,

Сцішна ў хаце адной.

 

Ды прывыкла яна

Да паўночы сядзець

І скрозь шыбы акна

        Ночцы ў вочы глядзець.

 

А ў тым коміне зноў

Вецер песню пачаў,

Вось ён глуха завёў,

Застагнаў, забурчаў...

 

— Мама! страшна мне тут,

Я баюся адзін:

Унь варушыцца жмут

На ашэстку аўчын.—

 

Сын малы, Васілёк,

        Кліча матку к сабе.

– Бог з табою, сынок,

То здалося табе!

 

Не пужайся, дурны,

То аўчынкі вісяць.

Нежывыя яны

І не могуць чапаць.

 

– Мама! Сядзь ідзі тут...

Што так страшна гудзе? —

Ставіць прасніцу ў кут,

    К сыну матка ідзе.

 

– Мама! Чуеш — во-во!

Хтось па даху пабег!

Гэта злодзей ці хто?

– Не, сынок, — гэта снег!

 

– А што трэба яму?

Чаго ўзлез ён на дах?

Ці ён грозіць каму,

Ці спужаў яго страх?

– Ой, блазнота мая,

    Ну ж з цябе і смяляк!

Чаго думка твая

Устрывожана так?

 

Гэта ж вецер, сынок.

– Ён жывы ці які?

– Ды не, мой галубок!

Гэта — подых такі.

 

– А што робіць ён?

– Хто?

– Ну, той подых!.. Скажы!

  – Немаведама што

Ты гаворыш!.. Ляжы.

 

Васілёк замаўчаў,

Нерухліва ляжыць,

Мусіць, думаць пачаў,

Чаго вецер шуміць.

 

А ён, нібы той звер,

Плача, вые, гудзе.

– А дзе тата цяпер?

Чаму доўга не йдзе?

 

Не баіцца адзін

Ён паночы хадзіць!

– Тата дужы, мой сын!

За плячыма вісіць

 

Стрэльба, нож пры баку...

Дык баяцца чаго?

Кепска будзе ваўку,

Калі чэпіць яго!..

 

– Мама! Праўда ці лгуць,

Што маленькіх дзяток

Жабракам аддаюць

Замест хлеба ў мяшок?

 

– Не, няпраўда, сынок!

Гэта байку сплялі,

Проста страшаць дзяток,

Каб паслушны былі.

 

Зноў заціх Васілёк

І пытаць перастаў,

Зноў яго разумок

Варушыцца пачаў.

 

  Ціха ў хатцы малой,

Смутна лямпа гарыць.

Бор стары за сцяной

Усё шуміць ды шуміць.

 

13/X 1909


13.10.1909

Тэкст падаецца паводле выдання: Колас, Я. Збор твораў: у 20 т. Т. 1: Вершы, 1898―1910