БЕЛАРУСКАЯ ПАЛІЧКА

Ноч глухая, цьма, завея,

Не відно і свету,

Толькі снег адзін бялее,

Ў шэрань лес адзеты.

 

Ні праезду, ні праходу,

Белы пыл у полі,

Як бы тут дарожак з роду

Не было ніколі.

Свішча, плача і галосіць,

                Вые завіруха,

Хаты, гумны, ўсё заносіць

Гурбамі наглуха.

 

Цісне, крэпіць халадзішча,

Проста ліпнуць вочы.

Божа, што тут за ігрышча,

За смех патарочы!

 

А хто ходзіць полем-логам

        Ў снезе па калені?

На пакуту, бачна, Богам

                Выгнаны дзве цені.

 

Чаго ходзяць? Што шукаюць

Сярод цьмы-нягоды?

Гэта ходзяць, азіраюць

Божы свет два годы.

 

У Старога за плячамі

Мех стары трасецца,

Малады год пад дарамі

Ажно крэкча, гнецца.

 

– Фу, мароз які пякучы –

                Уваччу іскрыцца!

Мерзнуць ногі праз анучы,

Нос гатоў зваліцца,–

 

Кажа Новы год Старому:

– Дык спыні шум буры,

Мо пляцецца хто дадому,

Да свае пячуры,

 

Каб спаткаць мяне пачэсна,

        Як вядзецца ў родзе,

З жонкай, з дзеткамі сумесна,

                У ладу і згодзе.

 

Цяжка бедным і пахілым,

Зжалься над народам!

Я хачу быць для ўсіх мілым,

Добрым Новым годам.

 

Усміхнуўся, ўзняўшы плечы,

Год Стары на гэта:

– Ты гаворыш недарэчы,

Бо не знаеш свету.

 

 

Слухай, дружа, і вучыся:

                Я ўжо – госць на свеце,

Ледзь хаджу я, трасучыся,

Не жыхар я – смецце!

 

Перабыў свой час і – квіта,

Ды я досвед маю,

І ў апошні раз пабыту

Слухай, што параю:

 

Калі хочаш, ягамосцю,

        Ў памяці застацца,

Ўежся людзям добра ў косці,

                Хоць злым будзеш звацца...

 

– Што пляцеш, пустапарожны?!

Проста слухаць нудна.

Добры год больш помніць кожны!

– Гм! Згадзіцца трудна.

 

Заспрачаліся, як дзеці,

Блазна і старое:

Што жыве даўжэй на свеце –

Добрае ці злое?

 

Гоман, крык, бы звёў ліхі іх,

                Проста чуць не бʼюцца.

Толькі торбы і мяхі іх

І кіі трасуцца.

 

– Ша! – сказаў Стары,– даволі!

Ты да спрэчак ласы.

Мы ж не згодзімся ніколі,

Запытаем часы.

 

Вось ідуць. Лес перад імі

Ўстаў сцяной магутнай,

Хвоі лапамі старымі

                Бʼюцца ў песні смутнай.

 

І гудуць дубы нястройна,

Грозна жараламі,

Лес трасецца неспакойна,

Гойдае камлямі.

І чым далей, лес дзічэе,

Неба закрывае,

Нават вецер там не вее.

Пушча – страх якая!

 

– Станьма тут, – Стары гаворыць.

                Глуха на палянцы.

Ціха дрэвы штось гутораць,

Веку выхаванцы.

 

Ціха ходзяць іх макушкі

Над палянкай з краю.

– Эй вы, часы, Божы служкі!

        Я вас выклікаю! –

 

Крыкнуў год Стары, і дзіва:

        З-за камлёў драўляных,

Нібы дым, ўстае маўкліва

                Рад цянёў нязнаных!

 

Выйшлі цені на палянку,

Ўсе пад нумарамі,

Ў беласнежную катанку

Ўлезшы з галавамі.

 

На адных, бы кроў, гарэлі

Знакі агнявыя,

А з другіх чуць-чуць глядзелі

Напісы сляпыя.

 

Год Стары ўстае прад імі

                І кажа ўладарна:

– Станьце, годы злыя, з злымі,

Хто не згінуў марна!

 

І вы, добрыя гадочкі,

Вечнай праўды стража,

Станьце бліжай у радочкі.

Няхай кожны скажа,

 

Ці звялася, ці пануе

        Памяць ваша ў свеце,

Як кахае, як шануе

                Вас патомства-дзеці!

Так сказаў Стары, і годы,

Добрыя і злыя,

Замільгалі, бы ў нягоды

Лісці залатыя.

 

Годы з напісам чырвоным

Паасобна сталі,

Мноствам страшным, незлічоным

Пушчу запаўнялі.

 

А іх напісы гарэлі

                Слупам агнявістым,

        Ад іх неба чырванела,

Пушча з снегам чыстым.

 

Годы добрыя нясметна

Сталі ўсе па чыну,

Цьмяна, бледна, чуць прыметна,

Зліўшыся ў раўніну.

 

І выходзіць цень бясшумна,

Глуха дакладае:

– Я напоўніў людзям гумны,

                Я – год Ураджаю.

 

Людзі трохі падабрэлі,

Ураджай хвалілі,

Як дабро ж маё паелі,

Дык мяне забылі.

 

Паліняла і звялася

Памяць між народа,–

Так сказаўшы, адышлася

Цень Ўраджаю-года.

 

– А я голадам вядомы.

                Я – год Галадоўлі.

Я спустошыў людзям долы,

Гумны і будоўлі.

 

Мерлі людзі і жывёла,

Як з атруты мухі.

Счысціў я усё дагола,

Нарабіў разрухі.

А мяне дагэтуль людзі

Часта ўспамінаюць.

Так было і гэтак будзе:

                Зла не забываюць, –

 

Сказаў гэтак цень з крывавым

Агнявістым знакам.

– Я быў Згодаю, ласкавым,

        Рассыпаўся макам,

 

Каб лагодзіць, жыць у згодзе.

Згода панавала.

Быў парадак у народзе,

Царствы сябравалі.

 

А прайшоў мой час, як смецце

                Знішчылася памяць,

Ці быў я, ці не на свеце –

Нават і не ўцямяць.

 

– Калатню я даў народу,

Меч прынёс, пажары,

Я забраў яго свабоду,

Я – год Помсты, Кары.

 

Я растрос зямлю дазвання,

        Я быў год няшчасны,

Аба мне ж апавяданні

                Свежы, чоткі, ясны.

 

– А я сеяў зерні знання,

Праўды разуменне,

Волі, радасці жаданне, –

Я – год Прасвятлення.

 

Мой агонь гарыць і ззяе,

Сэрцы людзям грэе.

Аба мне слых не ўмірае

І жыве надзея.

 

—Я мрок сеяў у народзе,

                Зацямняў галовы...

—Сціхні, голас часаў! Годзе! ––

Год прамовіў Новы.

І ўсё змоўкла, ціха стала,

Цені ўсе застылі,

Толькі пушча задрыжала,

Дрэвы ўзгаманілі.

 

І Стары год стаўся ценем.

Поўнач падступала

І пячаці задумення

                На ўсё накладала.

 

– Цені, згіньце! Я ўладарны

Гаспадар над вамі!

Мой прыйшоў час! – Цені марна

Зніклі між камлямі.

 

Змоўкла пушча, сціхла бура,

Зоры замігалі.

І зямля і лес пануры

Новы год віталі.

 

І ўсё поглядам пытае

        Маладога года:

Што нясе нам, чым спаткае

        Новая прыгода?