Якуб Колас. Пясняр вясны

Ён жыў адзін, адзін душою,

Вясны і вольнасці пясняр,

І меў ён дар жалобных песень,

Сардэчных песень дзіўны дар!

І ўсё было у гэтых песнях:

Прастор бязберажных сцяпоў,

І шум крыніцы пад гарою,

І мілы шэлест каласоў;

І слёзы чуліся нягоды,

Што льюцца рэчкаю ў цішы,

І незнаёмае шуканне –

Парывы змучанай душы.

Ў іх смутак з радасцю мяшаўся,

І спеў той душу калыхаў,

То сэрца беднае трывожыў,

То дух высока падымаў...

Ён жыў на ўзгорку каля лесу.

І снег чуць толькі прападаў, –

Пявун ляцеў на родны камень

І ціха песні пачынаў.

І лес, яшчэ не абуджоны

Прызывам жыцця і вясны,

Далёкі гай, курган высокі,

І хмуркі неба з вышыні,

Як тыя мілыя дзяўчаткі,

Таўкалісь белай чарадой, –

Ўсё слухала хвалу і гімны

Вясне прыветнай, дарагой.

А ён спяваў, спяваў так міла

Пра гэты лес, што быў пад ім:

Спяваў, як сэрца яму скажа, –

Напевам дзіўным, залатым.

Спяваў, і песні яго сонца

Любіла слухаць і лучы,

І крыж, пакуты образ смутны,

Адзін у полі стаючы.

Пявун спяваў, таго не зная,

Як ён прыроду весяліў...

Хто ж быў пявун? То птушка Божа,

То мілы жаваранак быў...

Усе птушкі ў паркі палучылісь

І гнёзды радасна вілі,

І у шчаслівым шчабятанні

Іх дні вясёлыя цяклі.

Адзін ён толькі жыў асобна,

Як бы сіротка ці чужы;

Ён меў сабе на ноч прытулак

Пад родным камнем на мяжы.

А праз тры межы, на кургане,

Другая птушачка жыла,

Такая здатная пташына:

Прыгожа, міла, весяла!

І наш пявун любіў кружыцца

Над тым курганам дарагім,

Высока ён ўздымаўся ўгору,

Званіў званочкам залатым.

І голас ў небе разліваўся,

За лесам ціха-ціха млеў;

І тая мілая пташына

Яго любіла, гэты спеў.

Яна садзілась на каменьчык,

Ківала ў тахту галавой,

А гукі песні ў небе млелі,

Ліліся срэбранай струёй.

О, як ён быў тагды шчаслівы,

Яму так радасна было!

Душа яго жыла надзеяй,

І сэрца радасцю цвіло.

Тагды ён быў шчаслівейшы ў свеце,

Сваё жыццё благаслаўляў,

Нікому ў свеце не зайздросціў,

Ад шчасця млеў і заміраў.

Быў дзіўны ранак,

Ўсё маўчала: і лес, і поле, луг, і гай;

Зара на ўсходзе залаціла

Агністым бляскам неба край.

Весь Божы свет чакаў усхода,

Не смеў, здаецца, і дыхнуць;

З усмехам добрым ждаў ён сонца,

Як дзеці матку сваю ждуць;

І чуць яно азалачала

Вярхі курганаў, цемя гор, –

Хвалу прырода ўся злівала

Ў адзін напеў і стройны хор.

А ў гэтым хоры выдзяляўся

Прыятны голас певуна,

І трэлі песні дзіўна-здольнай

Лавіла неба глыбіна.

Але на тым ужо кургане

Не бачыў пташкі дарагой:

Яна з другім ужо спявала,

Вʼючы гняздзечка пад гарой...

І запусцеў курган высокі;

Ён толькі боль ў душы будзіў

У песняра, палёў дзіцяці,

І песні смутныя радзіў.

І з таго часу песні льюцца

Над тым курганам ў вышыне,

І ў іх чутны разлука, скруха

Па днёх даўнейшых і вясне.