Задумаў Міхась наш рагатку набыць.
Ён сам яе мог бы зрабіць,
Ды вось бяда, непаладкі:
Рызінкі няма для рагаткі,
Няма шырпатрэбы
Для важнай вучэбы,
Для практыкі рознай, стральбы.
Не забывайце пра войны! —
Ён паказаў бы вам нумар любы,
Будзьце спакойны!
О, каб рагатка была!
Ляцеў бы каменьчык, страла,
Ляцелі б далёка,
Высока —
Пад самыя хмары!
Што значыць Міхалку
Падбіць, скажам, галку,
Варон са дзве пары!
Ды што яму — птушку?
Ваўка пасадзіў бы на мушку!
Вось толькі б рызінку,
Браточкі мае,
Вось толькі б яе!
Рызінкі ж няма і на рынку.
Пытаўся Міхась у суседзяў,
Распытываў Васек і Федзяў,
Меў гутарку з Інкай,
Захоплены гэтай рызінкай.
Рызінкі ж няма і няма.
Не раз уздыхнуў ён — эхма!
Нарэшце тут Гомік памог,
Міхасеў сусед.
Навёў ён Міхася на след —
Схадзіць у аптэку на рог,
Хады дзве хвілінкі,
І там запытацца рызінкі.
Гомік — малайчына! Больш такіх галоў!
Ёсць там, ёсць рызіна!
Ёсць, каб я здароў!
Справа за грашыма.
Эх, загнаць капейку
На рызінку тую,
На яе, зладзейку!
Дабываць прыйшлося
Грошы неўзаметкі...
Спачуваю вам я,
Мілыя вы дзеткі!
Збіралі па грыўні,
Капеек па пяць.
І цётка і дзядзька
Ім мусілі даць.
У Міхася капітал,
Не вялік ён і не мал:
Пяцьдзесят капеек!
І ў аптэку з сябруком
Па абедзе вечарком
Выбраліся неяк.
І нікому ні гу-гу!
Ідуць весела ў нагу
Фізкультурным крокам.
І не зганіць іх ніхто:
На трамвай і на аўто
Кінуць зоркім вокам.
На мост нашы хлопцы ўзышлі,
Ідуць тратуарам,
Аддаўшыся марам.
Тут... Вось тут зевака і далі!
Не агледзеўся Міхась,
Як малыш да яго — шась!
Запыніў на мосце.
Палінялы яго нос,
Вочы, поўныя пагроз,
Лютасці і злосці.
Вось пацан —
Хуліган,
Вулічны выжыга! —
Да Міхася:
—Землячок!
Дай пятачок!
Чуеш?.. Мігам!
Спыніліся нашы дружакі —
Страхоцце!
Населі на іх забіякі
Ў лахмоцці.
Лютыя, злыя,
Ссунуўшы бровы,
Хоць і малыя,
А выгляд суровы.
Лезуць сляпіцай,
Грозячы фінкай,
Як адчапіцца?
І як быць з рызінкай?
Крыкні — яшчэ будзе горай —
Фінкаю бок ім прапора.
А людзям няўзнакі,
Не бачаць бяды той,
Што на дружакаў
Напалі «бандыты».
Павёў наш Міхась перамовы
І кажа грабежнікам так:
«А дайце нам чэснае слова,
Што не возьмеце больш як пятак».
Гаворыць Міхаська, а голас дрыжыць,
І слёзка на вочы бяжыць.
А той падшывалец
Пусціў у ход палец,
Залезшы Міхасю ў кішэню.
Прапалі надзейкі:
Усё да капейкі
Зграбастаў нягоднік у жменю.
Эх, Гомік, мой братка!
Прапала рызінка, рагатка!
Плакаў Міхась з гора,
Гомік спачуваў.
Ды дзіцяча гора
Адыходзіць скора.
І Міхась нядоўга
Плакаў, гараваў.
І ўжо каля дому
Ён сказаў сурова:
—Гомік! Ты ж нікому
Ані-ні, ні слова!
А дома ў зацішку
Сядзелі хлапчышкі,
Ламалі галовы над планам,
Якую адплату
Прыдумаць праклятым
Грабежнікам тым, хуліганам.
Папросяць, вот, Мішку —
Асілка-хлапчышку —
Палічыць нягоднікам косці!
У думках, у марах
Аб помсце, аб карах
Спагналі яны свае злосці.
А рагатка тая —
Рэч, сказаць, пустая.
[1934]