На краю сяла глухога
Паміж ліп разложных
Прытуліўся дом убога,
Як жабрак набожны.
Пахілілася гарожа,
Ў дзірах дах зіяе...
Непрытульна, непрыгожа
Школка выглядае!
Насцеж зяўраюць вароты,
Чуць ліпяць і дзверцы.
Дзве бярозкі, як сіроты,
Гінуць ў паняверцы.
Ціха. Ночка. Нічагутка
Навакол не дрогне,
Хіба толькі дах ціхутка,
Як стары, застогне.
Вёска спіць — пара глухая,
Позняя часіна.
Не спіць толькі маладая
У школцы дзяўчына.
Свеціць лямпа перад ёю,
Ціха, бы ў магіле.
Многа працы ёй з дзятвою,
Каб разняць ім крылле,
Каб разблытаць з павуціны
Разумок дзіцячы.
Ды не страшны для дзяўчыны
Трудныя задачы.
Хоць над ёю цьма глухая
І вісіць абухам,
Ды дзяўчына маладая
Не падае духам.
Вучыць дзетак з дня ў дзянёчак,
Кніжкі ім чытае,
Раскатурхаць разумочак
Дзеткам памагае.
Рада радасцю дзяцінай,
Смутна іх бядою.
Не нацешацца дзяўчынай
Дзеткі маладою.
Так у цяжкай тэй рабоце
Траціць дні дзявочы,
Каб галоце і бядоце
Цьму рассеяць ночы.
Сцішна ў вёсцы. Думка-смута
Часта душу томіць,
І часамі боль зло-люта
Ў сэрцы загамоніць,
І агорне журба нейка,
Няміла нічога,
І не знойдзеш чалавека
Чулага, жывога...
Поп і пісар — чужаніцы,
Іх свая дарога:
Рвуць, як могуць, ад дурніцы,
Мужыка сляпога.
Цяжка беднай ёй часамі:
«Власти» насядаюць,
Поп і земскі з пісарамі
Скрыва паглядаюць
На дзявочыя старанні,
На яе работу.
Толькі ж вера ў сілу знання
Ёй дае ахвоты.
Цёмна ў вёсцы, беспрасветна.
Цяжка, цяжка школе.
Ды праз школу непрыкметна
Прыйдзе шчасце-воля.
Не загінуць край і людзі,
Пасынкі народу,
Калі ў краі гэтым будзе
Ззяць прамень свабоды.
[1909]