Цешча к зяцю прыйшла ў госці.
Ой, сярдзіты быў той зяць!
Ні пяшчоты, ні мілосці,
А ў мінуты гневу, злосці
Мог і лейцы ў рукі ўзяць,
Каб паставіць па-сваему
Ды ў свае ўзяць абцугі.
Не праціўся лепш Ахрэму:
Дасць па карку і – халэмус!
Строгі, хай яго Багі!
І пытае дачку маці:
– Ну, дачушка, як жывеш?
Як паводзіцца у хаце?
– Ох, матулька! Што казаці –
Прападзеш з ім, прападзеш!
Маладзіца тут у слёзы,
Бэсціць мужа і кляне:
– А бадай яго залозы!
Буркатня адна, пагрозы,
Вокам ласкі не зірне.
То яму дзяжа не чыста,
То хлеб прэсны і сыры...
Ой, які ўжо наравісты!
Хоць ты падай прад ім лістам –
І да трох не гавары!
Будзіць рана да работы,
Нібы наймічку-слугу,
А рабіць няма ахвоты.
Гора з ім адно, згрызоты –
Жыць тут болей не магу!
– Плюнь, дачушка! – кажа маці. –
Чорт яе з пакораю!
Што сябе дарма згрызаці?
Заваліся на палаці
Ды прыкінься хвораю!
Ляжы, нібы ў агні,
Ды войкай, ды стагні
І ад сябе яго гані.
Пячы сабе яечню,
А гаду таму, жоху –
Нішчымнага гароху.
Раняць дух не канечна!
І давай вучыць старая,
Як горш зяцю дапячы.
А ён дзверы адчыняе!
– Так, так, матка, навучы,
Каб цябе зямля сырая!
Каб разумная ды добрая была,
Ты б на троп дурную навяла,
На дабро б накіравала,
Гультаіна ты, завала,
Звадыяшка ты, сава,
Дубовая галава!
Ты ў чыю ж гаворыш руку
І сыкаеш вужакаю?
Ану, цешча, за навуку
Хадзі вось я падзякую!
Вывеў цешчу ён вон з хаты
Ды ў борану яе ўпрог!
Аж бразджаць у цешчы пяты,
Проста пыл курыць з-пад ног,
Цягне борану па полі,
Толькі стрыбалкі мігцяць.
– Ся, малая! Гэй, паволі!
Но, кабыла! – свішча зяць.
Выпраг цешчу зяць сярдзіты
Ды па цешчы пугаўём!
Цешча коціцца кулём,
Ды праз поле, ды праз жыта
Смаліць к дзеду перуном.
Прычхала дадому,
Засопшыся, цешча,
На зяця старому
І верне і плешча:
Такі ж ён паганы,
Такі ўжо зацяты,
Тыран над тыранам,
Ён – гэрад пракляты!
Гатоў ён за словы –
Паслаў ім Бог зяця! –
Вазіць з лесу дровы,
Табою араці,
Яе ўзяў у клешчы,
Ганяў на палетак.
І кончыла цешча
Прамову вось гэтак:
– Ой, барзджэй ты, дзед, збірайся,
Ідзі дочку ратаваць!
Толькі ж сам асцерагайся:
Гэта кат нам, а не зяць!
А дзед, слухаў, зубы сцяўшы, –
Ці праўдзіва ж гэта весць?
І нарэшце, палку ўзяўшы,
Сам да зяця ідзе цесць.
За дзвярамі зяць стхарыўся,
Вуха к дзірцы прылажыў,
Слухаў ён, не варушыўся,
Што цесць жонцы гаварыў.
– Ой, дурная ж ты, дачушка!
Ці ж без працы можна жыць?
Выкінь дур ты гэту, служка!
Мужу трэба наравіць.
Ён, няпраўда, не нягодны,
Не дурны ён, не гультай.
Дык жывеце, дзеткі, згодна
Ды язык ты свой трымай.
– Люба слухаць, што да ладу! –
З-за дзвярэй гукае зяць. –
За разумную дараду
Ты на покуць, бацька, сядзь!
Пасадзіў за стол старога:
– Смаж, брат жонка, каўбасу,
А я скочу да Крывога
І гарэлкі прынясу.
Запішчалі ў печы скваркі,
Аж звініць скаварада.
З рук у рукі ходзіць чарка, –
Чэсць такая, што бяда!
Выпіў цесць і зʼеў на славу,
Хоць жывот расперажы.
Зяць уважны і ласкавы,
Хоць да раны прылажы!
– Захадзі ж да нас, старэчы,
Ды часцей, не забывай! –
І ўзваліў яму на плечы
Здаравецкі каравай.
Дзед ідзе сабе, спявае,
Нібы зяць адмаладзіў.
Каравай ён ледзь трымае,
Аж плячук наверадзіў.
Цешча рукі заламала,
Дзеда згледзеўшы здалёк:
—Во! Я борану цягала,
Цесць з ярмом дамоў уцёк!
1907, [1929]