Кепска, калі кепскі
Ўдасца гаспадар,—
Сам у сваім доме
Ніякі ўладар.
У яго парадак —
Адпусці ты грэх:
І сабе на гора,
І людзям на смех.
*
Хата ў яго, хата —
Дзіркі на страсе,
З печы дым не ў комін,
А пад столь нясе.
На курынай ножцы
Пуня і хлявок,—
Вецер ім салому
Закасаў набок.
Зруб у студні з’ехаў,
Гразь цячэ ў ваду,
І асвер, і вочап
Толькі на бяду...
А платы навокал —
Тын і частакол,—
Дзе гнілая жэрдка,
Дзе зламаны кол.
*
Чыста ў яго, чыста —
Лад вядзе стары;
Лому, гною кучы,
Хоць ты падбяры.
З гноем пад нагамі
Граблі, вілы, крук,
Пад акном у лужы
Рыецца парсюк.
Рыцвіны ды ямы
Па дзядзінцы скрозь,
Ажно, калі глянеш,
Разбірае млось.
Сам ён непамыты
Лета і зіму,—
Дзедаў дзед не мыўся,
Дык чаму ж яму?..
*
Статак яго, статак
Не знайсці нідзе:
З поля і на поле
Чуць ідзе-брыдзе.
Конь сляпы, з ахватам,
Ходзіць абы-як,
Есць адна карова,
І ў таей кільчак.
Кашаль свінню душыць,
Ног не ўзніме кныр,
«Матылі» ў авечак —
Круцяцца, як вір.
Вылезла ў ягняці
Воўна дачыста,
А цялё за хлевам
Ходзіць без хваста.
*
Праца ў яго, праца —
Мабыць, згультаеў:
Рана спаць кладзецца,
Позна ўстае.
Дзе там нейкі трактар,
Дзе там нават плуг:
Ён сахой, як прадзед,
Гоні верне ў круг.
Паарэ на ўзрэхі,
Куст расце — расці!
Церабіць не варта,
Можна абысці.
Бараны жалезнай
Не спанатрыў ён,—
Смыкам дапатопным
Ёрзае загон.
Сеяць жа як выйдзе
Гэты свой узрэх:
Дзе насыпе кучу,
А дзе голы плех...
Збожжа ў яго, збожжа
Дзякуй ні за грош:
Неабходных дзёран,
Як абходных, больш.
Жыта паспляталі
Гірса ды званец.
У пшаніцы «сажа»,
Дурнап’ян-дурэц.
Вераб’ю авёсік
Толькі да калень.
Адно толькі вуссе
Выпусціў ячмень.
Бульба, як арэхі,
Па тры пад карчом,
Боб, гарох, капусту
Збэрсала свінчо.
*
Возіць з поля, возіць,
Што не згноіў дождж,—
Не збярэ ўмалоту —
Каласы, як хвошч.
Малацьба надыдзе,
Бо патрэбен хлеб,
Нашто малатарня,
Балазе ё цэп.
Таксама на арфу
Не прыйшла пара,—
Веялкай навее
Кубялок дабра.
Млын хоць недалёка —
Не прывык яшчэ:
Змеле ў жорнах жыта,
Ў ступе круп стаўчэ.
*
Сядзе есці, сядзе
За кульгавы стол,
Траяногі зэдаль
Чуць не рыне ў дол.
Груца ды зацірка,
Цэд, цура, кісель,
Мілта, саладуха —
Амаль стравы ўсе.
Ані тэй закрасы,
Ані скваркі тэй,
Бульба з мундзірамі,
Хлеб нібы з пасей,
Бліны, верашчака —
На паўгода раз,
Нават чамяруха
Рэдка ў які час.
*
Едзе ў госці, едзе —
Запрасіў камрад,—
На чым свет скаголіць
Кволы панарад.
Не падмазаў колаў,
Колы і скрыпяць,
Па вандолах скачуць
Ні ў дзесяць, ні ў пяць.
Загваздкі, атосы —
Па адной няма.
З восі лезе шворан
Угару старчма.
Конь той клыпу-клыпу,
Сем гадзін — вярста;
Вонкі хамуціна
Прэцца з хамута.
Плеценая вобраць —
Адны матузы,
Галаву шмальцуе
Горш ад дзермязы.
Што ні крок — супоня
Рвецца, як аб пень,
І гужы з дугою
Злазяць з аглабель.
Падсядзёлак з’ехаў
Аж пад бруха ўніз,
А чэрассядзельнік
Пад калёсы звіс.
Набадрыкі-зрыўкі
Шыты навырост,
Ляйчыну з вузламі
Конь злавіў пад хвост.
Замест нейкай пугі
Стусіна-дубец.
Але й той з двара ўжо
Ссцёбаны ўканец.
*
Едзе ў госці, едзе...
Едзь жа ў добры час!
........................................
Кепска, калі кепскі
Гаспадар хто з вас.
1926