Памяці Ул. Сыракомлі
Не аб шумна-разгульнай бяседзе-вяселлі,
Не аб славе забытага краю,
Не аб віхрах і бурах, што светы цярпелі,
Гэту песню сягоння складаю.
Выліць думку хачу — хай снуе у бязмеры —
Думку-памяць, што ў сэрцы залегла,
Аб той зорцы, што некалі з добраю верай
Над зямелькай яснела і збегла.
Аб музыцы, што лірай сваёй чарадзейскай
Мне ў душы светач выклікаў новы,
Каб жыла, хоць на час, красай кветкаў-пралескаў,
Як жыве вечна Лірнік вясковы.
*
Над Віллёй, дзе сталіца была Гедыміна,
На магілках, што Роса завуцца,
Курганок там убачыш, пакрыты дзярнінай,
Над дзярнінай бярозкі трасуцца.
Сумна шэпчуць галінкі зімою і летам
Аб жыцці, пахаваным пад імі;
Людзі ходзяць маліцца над насыпам гэтым,
Пасвянцаці слязамі жывымі.
Пяцьдзесят раз у зелень вясна спавівала
Ніву нашу і насып жвіровы,—
Над курганам тым сэрцаў мільёны шаптала:
Дай Бог рай табе, Лірнік вясковы.
*
На зялёным цвітучым лагу-сенажаці,
Гэт пад лесам, за вёскай бядачай
Песню-музыку сумную здаля чуваці:
Пастушок там на дудцы так плача.
Звоніць коскай касец, толькі водгалас льецца,
Сам, як колас, хістаецца ў полі...
На загоне жняя над снапочкамі гнецца;
Сонца іхнай дзівуецца долі.
Пастушок, і касец той, і жнейка-дзяўчына,
Пахіліўшы маркотна галовы,
Тую песню пяюць, што мінуўшай часінай
Ім аставіў іх Лірнік вясковы.
*
Песні гэтай знаём і палац мураваны,
Што ў хмяліных бялее павоях,
На пачэсным кутку засядае жаданай —
Мілай госцяй ў багатых пакоях.
І ў засценку шляхоцкім, што з вёскаю блізкай
Тую ж долю-нядолю гадуе,
Гэта песня плыве над ліповай калыскай,—
Гэтак маці над дзіцем бядуе.
З маткай рэчка і вецер па-свойму запелі,
Зашумеў бор зялёны, сасновы,
Як бы тыя напевы яны зразумелі,
Што злажыў чуйны Лірнік вясковы.
*
А калі ты, гаротнік, туляч беззямельны,
Будзеш доляй закінут у горад,—
Ты пачуеш і там голас той непаддзельны,
Што спаткаці, пачуць быў даўно рад.
Ці сіроткі, к сцяне прытуліўшысь халоднай,
Ноч праводзяць, усходу чакаюць,
Ці няшчаснага ўбачыш, як гнецца галодны,—
Ты спытай — яны Лірніка знаюць.
Там і сіняя мгла, як настануць марозы,
На муры сее пух брыльянтовы,
Быццам тыя праўдзівыя светлыя слёзы,
Што калісь выліў Лірнік вясковы.
*
Ўсюды Лірнік сваёй чарадзейскаю лірай
Думкі-чары, як кветкі рассеяў,
І ці ўмёр, ці жыве між людзьмі далей шчыра
Адгадаці малая надзея.
Час патрапіць усё пакрышыць, адалеці,
Путы нават змарнеюць у плесні,—
Покі ж будзе душа хоць адна жыць на свеце,
Будуць жыці і лірнікаў песні.
Будзеш жыць! Будуць векі ісці за вякамі,—
Не забудуцца дум тваіх словы,
Як і слоў беларускіх, жывучы між намі,
Не забыўся ты, Лірнік вясковы.
[1912]