Куды ідзём?.. куды пракляцце нас вядзе?
Якія далі здабываем?
Дзе гарт, надзея, вера ў будучыну — дзе?
Чым сэрцы, думы акрыляем?
Няшчасны край! чым быў, чым стаў, чым будзеш ты
З сваім прыдаўленым народам?
Як нёс — нясеш ярмо упадку, слепаты
І змен чакаеш год за годам.
Чакаеш ты... а толькі жалабы ўсё чуць;
Асот уеўся ў твае гоні;
Сыны твае загубе сілы аддаюць,
Губляюць косці ў беспрытонні.
Сцяжыны замкнуты туды, дзе ясны быт
Душы не кідае ў бадылі;
Шырок гасцінец вечна толькі чыст, адкрыт
К шынку, астрогу і магіле.
З канца ў канец залеглі толькі туманы,
Адвагу выгнала трывога:
З-пад хмар злятаюцца на жыр свой груганы,
Над гэтай грагаюць пажогай.
Куды ідзём?.. У паніжэнні, ў цемнаце
Яшчэ адно загасла сэрца,
Хоць так прыветна біла зорам, яснаце,
Як толькі душ вялікіх б’ецца.
Не стала сіл змагацца з блудам векавым,
Змагацца з доляю няшчаснай,
На радасць недругам, на жаль нямы сваім
Прыбыў курган, курган напрасны.
Так мала жыў, а столькі ўжо рабіў надзей
Сваім паглядам нештодзенным!
Якіх не роіў сноў аб старане сваей,
Як верыў ў свой народ нязменна!
Як верыў, як да родных рваўся ніў і сёл
З душой і сэрцам беларуса!
Любіў даль светлага прыволля, як арол,
Не знаўшы думам сваім мусу.
Шукаў ўсё праўды між чужымі і сваймі.
І ўсюдых праўду гэту гналі;
Адзін-адным стаць мусіў сам паміж людзьмі,
У думках мкнучы вышай, далей.
Для беларускіх грамадзян байцом, слугой
Так шчырым быў, а грамадзяне —
Эх! ніткаю к пятлі плацілі не адной,
Хоць колькі ўздоху ў час расстання...
О, стыд і ганьба вам, сляпні, што сілам маладым
К жыццю гародзіце запоры!
Пагардай вам патомак плюне ў вочы ўсім,
Пракляццем памяць абгавора.
За што, чуць-чуць прабуды з’ява к нам сышла,
А ўжо сляды крыжамі знача?
За што расіць алтар свой кроўю пачала?
Зірнула мараю звадзячай?
Сышоў ваяк за долю, волю і народ,
Пяском засыпалі жвіровым.
Спі, мой таварыш, спі! надойдзе новы ўсход,
І брат заплача добрым словам.
Спі, дружа мой, сявец у родных слоў сяўбе
Па нашай дрэмлючай старонцы!
Няхай зямелька будзе лёгкай для цябе,
Як лёгка рваўся ты да сонца.
1910