Прыстройся, дзяўчынка-нябожа,
Так, як у дзянёчак святы,
Галоўку ўчашы ты прыгожа,—
Сягоння прыедуць сваты.
З гарэлкай прыедуць сягоння
Й запоіны будуць твае...
Падумай, куды цябе згоне,
Куды цябе злы лёс пашле.
Падумай, як прыйдзецца жонкай
Вайсці да хацінкі чужой,
Зазнацца з чужою старонкай,
Злюбіцца з чужою сям’ёй.
Дасць бацька пасагу: цялушку
Й свінню ці авечку з ягнём;
Дасць маці выправу: падушку
Ды кубел стары з палатном.
Усё гэта возьме твой мілы,
Як з купленай, возьме з табой,
А ты будзеш аж да магілы
І жонкай яму, і слугой.
Павінна служыць ты і мужу,
І ўсёй яго слухаць радні;
На працу, на голад, на стужу
Зважаць не павінна ані.
Не будзеш чуць ласкавых словак,
І свёкар палае, й свякроў;
Прытыкаў ятровак, заловак
Нап’ешся і ўгроз — дзевяроў.
Цярпець будзеш многа, ды часам
Паскардзішся мужу свайму,—
Багаты й сваіх крыўд запасам,
Не дасць рады гору твайму.
А гора тваё, напачатку
Малое, пачне прыбываць,
Як станеш ты зваціся маткай,
Дзіцё пачне грудзь тваю ссаць.
Жаць пойдзеш далёка ці блізка,
Муж пойдзе араць ці касіць,
З табой йдзе дзіцё,— і калыска
На полі на козлах вісіць.
А вернешся з поля дадому,
Гаротнае гора тваё!
Пачнеш паглядаць пакрыёму,
Ці хлеба хоць трохі йшчэ ё.
Слуга, жонка, ўрэшце і матка,
Ўжо знаеш, што трэба рабіць:
Спаўеш у пялёнкі дзіцятка
І станеш вячэру варыць.
І вечна не знойдзеш спакою
Ў замужнім бязвольным жыцці;
Нядоля услед за табою,
Як здань тая, будзе ісці.
У дарогу ты выправіш мужа,
Пачнеш яго з страхам чакаць,
А хоць не раз поўху і ўдружа,
Павінна п’янога спаткаць.
Каса твая доўгая п’яным
Патузанай будзе не раз,
Наб’е сінякоў пад каптанам,
Зрачэшся дзявоцкіх прыкрас.
Прытухнуць ад слёз ясны вочы,
Завяне, паморшчыцца твар,
А ў сэрцы, сягоння ахвочы,
Замрэ твой мілосны ўвесь жар.
Нявольніка з краю нядолі —
Гаротнай нявольніцай ты,
Ахвярай ты век без патолі
Трудоў, беднаты, цемнаты.
Ну, што там смутнееш, нябожа?
Гарэлку пап’еш зараз ты!..
Ідзі ж і прыстройся прыгожа,
Каб не адракліся сваты.
Ўпадоба быць мусе нязменне,
Каб з дому барзджэй паляцець,
Бо дома... і дома не меней,
Як замужам, мусіш цярпець.
Званкі ўжо звіняць па дарозе,
Вот госці пад брамай крывой,
Ідуць, вот ужо на парозе...
Ты плачаш?! Чаго? Бог з табой!
Дзяўчынка, ці я цябе песняй
Разжаліў панурай сваей,
Што гэтак ліюцца балесна
Слязінкі з прыгожых вачэй?
Кінь плакаць і смейся! Хай плача,
Хто песню нядолі запеў,
Святла хто і ласкі не бача,
Хто змалку дзён шчасця не меў.
Жалобных не слухай ты шумаў,
У сілы свае цвёрда вер
І лепшую долю прыдумай,
Як гэта, што маеш цяпер.
[1905-1907]