Балгарская балада. XVIII стагоддзе
Мы — аркестр рабоў.
Мы цягнем мелодыю гэту,
Даўгую — быццам дарога дадому,
Цяжкую — нібы бурлакам карабель на мелі,
Сумную — што нашы вочы.
А хіба вочы вясёлымі будуць,
Калі людзі эміра (якія там людзі!)
Адабралі ў іх колеры,
А ім толькі чорны пакінулі —
Колер зацьмення:
Чорныя кветкі,
Чорнае неба
І чорнае сонца
На чорнай чужыне...
Іх палохалі нашы вочы —
І яны іх выпеклі, вылюдкі.
(Маўляў, вочы, што бачаць колеры,
Замінаць толькі будуць аркестру.)
Мы — аркестр рабоў,
У мармуравай лазні эміра іграем.
Ён толькі што выкупаўся ў басейне
І цяпер абсыхае, выстарак.
А ў басейне яго
Паланянкі-балгаркі купаюцца,
Перад ім,
Перад намі купаюцца...
Мы іх ведаем добра,
Хоць ніводную ў твар не бачылі,
Толькі ж кожную мы пазнаём
Па дыханню,
Па кроках,
І па тым, як рука ваду паслухмяную чэрпае
І, ўзняўшы, на плечы крутыя ліе,
І па тым, як вада па целе
Сцякае —
Пазнаём.
Мы — аркестр рабоў.
Нас трынаццаць.
Іх таксама, здаецца, трынаццаць.
О, як мы іх да болю кахаем!
Вылка — тую, што вельмі ласкава ступае,
Асен — тую, што, нібы крылом,
рукою ледзь чутна махае,
Я — тую, што дужа часта ўздыхае.
І як мы пакутуем,
Калі эмір выклікае на ложа каго з іх,
Каб сваю старэчую прагнасць спатоліць!
Сціхніце...
Зноў кагосьці пальцам паклікаў...
Анямейце, птушкі ў залочаных клетках!
Дзівакі,
Навошта вы гэтак стараецеся?
Як і нам, вам жа выпеклі вочы,
Каб вы лепей спявалі,
Каб толькі спявалі,
Сціхніце,
Дайце паслухаць,
Хто ж ідзе на эмірава ложа клятае,—
Ці тая, што дужа ласкава ступае,
Ці тая, што, быццам крылом, рукою махае,
Ці тая, што цяжка ўздыхае?..
Мы — аркестр рабоў.
О Божа!
Яна, зноў яна, ідучы, уздыхае...
Вось яе абціраюць вялыя еўнухі,
Успамінаючы нешта далёкае,
Дакрануўшыся да грудзей знячэўку...
Вось кладуць яе ля эміра —
Перасохлага, нібы мошчы, турка...
Божа!
Аглушы мяне, Божа,—
Як я знябыўся слухаць
Такія любоўныя пакуты
Маладога і старага цела...
Застагнала струна мая...
адразу шчаку запякло ад далоні хормайстра.
О, яны ўмеюць да нас, сляпых, падкрадацца
Ціха, нячутна — як кошкі;
Біць,
Каб зноў выпрамляць мелодыю:
Мы ж — аркестр рабоў...
Хто тут?..
Хто ля мяне?..
— Ангел! Абдымі мяне, Ангел...
— Гэта ты?!
І адкуль ты ведаеш,
Што з цябе я вачэй не спускаю?
— Абдымі... Пацалуй...
Я...
Яго...
Задушыла...