Усе разумныя дружаць між сабою, усе дурныя — сварацца. Ну добра, няхай ужо чужыя гыркаюцца, а навошта ж родным грызціся?
А то здараецца, што нават самыя блізкія, тыя, што, як кажуць, з адных плячэй растуць, і то калоцяцца не на жыццё, а насмерць. Хоць павінны б дружыць і сябраваць.
— Ты левая! — грэбліва, са злосцю, нібыта ў нейкім вельмі жахлівым злачынстве абвінавачвае сваю родную сястру правая рука.
— А ты правая! — яшчэ з большай нянавісцю кідае ёй цяжкі вырак другая рука.
— Левая, левая! — назаляецца, дражніцца, насмешліва тыцкаючы ў бок сваёй копіі пальцам, правая рука.
— Правая, правая! — здзекліва адказвае ёй тым жа самым левая рука, нібыта гэта і ёсць самая жахлівая абраза, якую толькі можна прыдумаць, і разгневана, асатанела кідаецца на сястру: — Вось я табе зараз пакажу, вось я табе...
Счапляюцца, тузаюць адна адну, даюць тумакі, выкручваюць адна адной пальцы. І ніхто ім не падкажа, што, тузаючы сястру, кожная з іх тузае сама сябе, што той, якая выкручвае пальцы, баліць гэтак жа, як і той, што трывае. Ніхто не падкажа, а самі рукі, пэўна, не здагадаюцца, што яны, абедзве — як адна: ты — гэта я, а я — гэта ты. Цябе б’юць, а мне балюча.
Тузаюцца так рукі, тузаюцца, а тады — усё ж такі абедзвюм баліць! — за валасы напаследак хапаюцца. А пры чым тут валасы, спытаеце? А пры тым, што яны ўжо нібыта і не свае, як і тая ж галава, на якой растуць. Ірві іх колькі хочаш — рукам не баліць: хоць і роднае, але чужое.
І працаваць пры такой нязгодзе зусім немагчыма: адна рука нешта хоча падняць, а другая ў гэты час апускае, другая хоча апусціць — а той, што апускала, ужо, ці бачылі вы, падымаць заманулася.
Ногі і тыя сварацца між сабою.
Адна на адну наступаюць, адна адной выспятка спрабуюць даць. Брыкаюцца, нібы тыя коні.
Правая, да прыкладу, наперад хоча ісці, а левая яе настойліва назад цягне. А ў выніку абедзве на месцы стаяць — ні ў які бок скрануцца не могуць, адно хістаюцца, як тыя дрэвы пад ветрам: туды-сюды, сюды-туды... Толькі што не рыпяць. А то і падаюць, калі нейчае жаданне бывае дужа няўсцерпнае, калі адна нага, скажам, зробіць намнога большы крок, чым другая.
Вось тады яны яшчэ мацней сварыцца пачынаюць.
— Ты — левая! — крычыць правая.
— А ты — правая! — злуецца левая.
— Ты мне падножку паставіла!
— А ты мне ўсе пальцы чаравікам адтаптала.
А вочы? Яны ж, здаецца, павінны, калі ўжо любяць — дык абодвума любіць, калі ненавідзяць — дык таксама двума адразу. А яны і не касавокія, а ў розныя бакі глядзяць. Адно любіць, другое ненавідзіць. Што адно любіць, тое другое ненавідзіць, і наадварот. І ўяўляеце, глядзяць адразу, а ў таго, на каго яны глядзяць, аж мароз па скуры ідзе, так жудасна робіцца. Нібыта яны якое магнітнае абурэнне выклікаюць. Уяўляеце, адно колецца, а другое лашчыць... Б-р-р! А праз нейкі час ужо тое, што калолася, лашчыць, далікатнае-далікатнае робіцца, а тое, што лашчыла, пахмурнее, і ў ім, аж цёмным, ужо нараджаюцца маланкі і нават, ці чуеце, гром грыміць...
І між сабою, як на нажах. Гэта ж добра яшчэ, што ў вачэй рук няма і пераносіца між імі хоць якая, але мяжуе, а то б яны адно аднаму даўно ўсе зрэнкі павыдзіралі. А так пазлуюцца, пазлуюцца, пасварацца, пасварацца, але нічога кепскага зрабіць не могуць: хоць і блізка, ды не дастанеш.
— А ты правае! — толькі і могуць адвесці душу адны.
— А ты левае! — толькі і могуць адказаць ім другія.
І вусны сварацца — іх жа таксама двое,— ды так зацята, што аж кусацца пачынаюць. Праўда, яны ўжо сябе не правымі і левымі абзываюць, а верхнімі і ніжнімі зневажаюць:
— Ах ты, ніжні слімак!
— Ах ты, верхні вусень!
Што вусны! Яны толькі паплямкаць і могуць.
А вось зубы — гэта ўжо страшней, калі яны сварацца: тады паміж імі пальца не кладзі — адкусяць! Аж ляскаюць ад злосці. І нішто ім перашкодзіць не можа — пераносіцы ж сваёй няма, якая б разлучыла і супакоіла. Хочаш ці не хочаш, а сварыцца мусіш: калі на цябе, да прыкладу, ціснуць зверху, ты і сам знізу паспрабуеш кусацца...
Гэта ж не тое, што вушы — не хочаш слухаць лухту нейкую — не слухай: ці то заткніся чым, ці то валасамі прыкрыйся. А ад аднаго вуха да другога, каб і хацеў, не дабярэшся: ног жа няма, рук таксама — не пойдзеш, не папаўзеш.
А яны, хоць і не бачацца ніколі, усё роўна зацята сварацца — завочна.
І бровы не адстаюць ад усіх — іх жа таксама пара. Сварацца! Ледзь што — так і прыпадымаецца адно брыво дугою і грэбліва таксама, нібыта звысоку кідае:
— Падумаеш, правае. Як надакучыла мне з табою ў суседзях быць! Ты ж дурнічка.
— Ад дурнічкі і чую! — злуецца правае — акурат нявыхаваная кабеціна. — А я б з табою, леваю, на адным полі...
Яно не дагаворвае, але ўсім зразумела, што брыво мела на ўвазе.
— А ты выскубленае! — агрызаецца левае.
— Пра што ты гаворыш? Лепей паглядзі, як цябе выскублі. Квадратна-гнездавым спосабам!
І так заядла сварацца, што нават нос не можа ўстрымацца — хоць ён і адзін, хоць у яго і няма з кім палаяцца, але ж таксама, не меней, чым у іншых, злосці накапілася.
Нос незадаволена чмыхае — у яго гэта цікава атрымліваецца: калі адно крыло ўдыхае нейкі водар, другое выдыхае яго. Праўда, часам з водарам удыхаюцца і іншыя пахі, але што ж ты паробіш — барацьба ёсць барацьба.
Цяпер уявіце сабе, што ўсё гэта сварыцца між сабою адначасова... Якая машына можа перанесці, здужаць такое?! А чалавек жа — таксама машына.
У чалавека такі стан называецца хваробаю — стрэс, нервы, ператамленне, ці як там яшчэ? — і вядзе ён часцей за ўсё да бяды.
Памёр чалавек.
А тое, што было ў яго па два, і на мёртвым сварыцца: усё шукаюць, хто правы, хто левы, хто ніжні, хто верхні, хто выскублены, а хто не.
Сварліўцы і не здагадваюцца, што самі разбурылі чалавека — такую магутную машыну!
І яшчэ ім здаецца, што яны, кожнае паасобку, вечныя. Не разумеюць, што энергіі, якая па іх віне пакінула ўжо чалавека, не патрэбны ні рукі, ні ногі, ні вочы, ні вусны, ні вушы, ні якая-небудзь іншая лухта, якой мы, жывыя, надаём вельмі шмат непатрэбнай увагі.
Значыць, усё, што ў чалавеку па два, часам сварыцца між сабою.
Энергія не сварыцца ніколі, бо яна адна.
І таму вечная.
Як бы гэта растлумачыць усяму, што сварыцца?!
Божа наш, навошта ты дазваляеш нам сварыцца тады, калі дурні прыкінуліся разумнымі, а разумныя змушаны слугаваць ім?!