Пасля доўгачасовай гарачай і халоднай апрацоўкі на савецка-германскім фронце обер-лейтэнант Рудольф Крохер вярнуўся, нарэшце, дадому.
— Дзеткі, бацька прыехаў! — крыкнула фрау Амалія і кінулася на вуліцу.
— Дзякаваць богу, жывы і здаровы,— думала Амалія, падыходзячы да фаэтона. А Рудзі сядзеў і не кратаўся, чакаючы, пакуль жонка падыдзе да яго. Амалія кінулася яму на шыю і на момант замерла. Толькі пасля гэтага яна глянула мужу ў твар.
— Божа мой! Што гэта ў цябе! — крыкнула яна.
— Гэта Арол,— з невясёлай усмешкай адказаў Рудзі.
Страшны шрам на ўсю правую шчаку зусім не падобны быў на птушку.
— Вас іст дас — Арол? — здзіўлена глянула Амалія на мужа.
— Рускі горад.
Амалія, разумеючы, кіўнула галавою.
— Сэрца маё зныла па табе. Чаму ты так доўга не ехаў?
— Я да цябе на адной назе скакаў,— горка пажартаваў Рудзі і адкрыў плед, каб злезці з воза. На возе побач са здаровай правай нагой ляжала драўляная калодка, праўда, дасканала падробленая пад левую нагу.
— І гэта Арол? — запыталася Амалія.
— Не, гэта ўжо Орша.
Амалія памагла мужу злезці, і ён, апіраючыся на яе плячо, пачыкільгаў у хату.
— І пасля гэтага цябе яшчэ не адпускалі? — з крыўдай у голасе спытала жонка.
— Фюрар лічыць што і на такіх нагах можна дайсці да пераможнага канца,— сумна ўсміхнуўся Рудзі.
Вечарам, мяняючы Рудольфу бялізну, Амалія ўбачыла на ім, як на добрай геаграфічнай карце, апрача Арла і Оршы, яшчэ цэлы рад буйных і дробных населеных пунктаў — рускіх, украінскіх і беларускіх. Сярод іх быў адзін нямецкі — Шталупенен, але знаходзіўся ён на такой нязручнай мясцовасці, што Рудзі нават Амаліі саромеўся яго паказаць, пакуль яна сама не знайшла.
Цэлую ноч Рудзі і Амалія правялі ў гутарцы. Амалія абмацвала які-небудзь населены пункт, а Рудзі расказваў ёй доўгую і жаласную гісторыю, як яго ў гэтым пункце білі. Амалія пры гэтым плакала і пакрывала пацалункамі Оршу і яе ваколіцы альбо якую-небудзь партызанскую вёску Камлюкі.
На світанні так дайшлі яны да Шталупенена. Гісторыя была вельмі жаласная, і Амалія плакала, як бабрыха, але калі справа дайшла да пацалунка...
Рудзі не ведаў, што яму рабіць. Ён хацеў далікатна асцерагчы жонку. Але яна глыбока ўздыхнула і прамовіла:
— А ў Шталупенен няхай табе фюрар пацалуе.
Так яны на тым і пагадзіліся.
1944