Бацькаўшчына, бацькаўшчына...
Матчыная песня над калыскаю.
Акіяны сінія над хатай роднаю.
Бацькаўшчына, бацькаўшчына...
З кожнай сваёй памяткаю-рыскаю
Ты на ўсё жыццё — як зорка пуцяводная.
Бацькаўшчына, бацькаўшчына...
Ветру гоман з пушчай векавечнаю.
Маладыя мары — смелыя, імклівыя.
Бацькаўшчына, бацькаўшчына...
З сонечнаю ласкаю сардэчнаю
Ты на ўсё жыццё — як радасць зіхатлівая.
Бацькаўшчына, бацькаўшчына...
Сэрца з сэрцам здружана вітаецца.
Клічуць у жыццё дарогі торныя.
Бацькаўшчына, бацькаўшчына...
Што на свеце з ёю параўнаецца?
З ёй — адной на свеце, непаўторнаю?
*
Дык, значыць, вы аж цэлых трыццаць год
Жылі ўдалечыні ў няродным краі?
— Эх, брат, не трыццаць год,
а трыццаць злых нягод
Не жыў, а гніў —
Жыццё там каты ўкралі.
Хаця б аднойчы хтось паспагадаў...
Прайшлі гады —
як праімчалі цугам...
Мне восем год было, калі прыйшла бяда
У бедную хаціну па-над Бугам.
Ці ведаеш ты, брат, што значыць лёс,
Лёс сіраты — без бацькі і без маці?
Не ведаеш, і добра!.. Ты іначай рос,
Ты бачыў радасць у бацькоўскай хаце.
А я,— мне восем год было, калі пачаў
Не ў байках, а наяве шлях у пекле,—
Мне восем год было, як на маіх вачах
Пілсудчыкі бацькоў маіх засеклі.
Забілі іх за мару аб жыцці —
Жыцці на бацькаўшчыне, светлай, вольнай...
І я адзін...
Дзе бедаку знайсці
Спагаду ў злыбядзе ліхой, няўмольнай?..
Далёкі родзіч падабраў мяне,
Як падбіраюць сена клок з дарогі —
На беднасць...
І аднойчы па вясне
У край заморскі павялі нас ногі.
Заморскі край... Я быў там трыццаць год...
І мы калісь гайдаліся на хвалях
І думалі: без гора і згрызот
Жыццё сабе нарэшце напаткалі...
Так думалі, а ўсё зусім інакш
Пайшло для нас на той зямлі заморскай.
Глядзі на рукі — вось жалеза знак...
А ў сэрца знак чарней —
ад крыўды горкай.
Амерыка... Хтось бае: «Шчасце-дні,
Багацце, супакой, свабоды, цуды»...
А я крычу: — Не слухайце хлусні!
Там — боль і здзек, мы там былі —
прыблуды!
Не даў той край жыцця для бедака,
Чыё багацце — рукі з мазалямі.
Не даў жыцця, не даў і кашалька,
А толькі ў душы кінуў камянямі.
Мне восем год было, калі мой крок
На той зямлі сустрэў нядолі церні.
Прайшло жыццё,— і мне ніхто, браток,
Гадоў маіх загубленых не верне.
Я быў усім, усе рамёствы я
Пазнаў — у працы я не быў калекам.
Я быў усім, адно душа мая
Не зведала прызвання чалавека.
Гняла пагарда, біў ліхі праклён,
Дні беспрацоўя нішчылі і церлі.
І там вось, брат, у суцемках тых дзён
Я зразумеў,
за што бацькі памерлі.
Мае бацькі! Згадаў я песні іх
І мару іх аб бацькаўшчыне вольнай.
І днём былі яны ў вачах маіх,
І ў снах я жыў іх марай неадольнай.
Мне снілася чырвоная зара,
Сцягоў чырвоных пошум над палямі,
Вясновая рабочая пара
Гукала мае рукі з мазалямі.
І бачыў я сябе ў пакутных снах
Сярод людзей шчаслівых, беспакутных...
І вось я тут... Дзе родная вясна,
Дзе родный край
пад зоркай пяцікутнай!..
*
Бацькаўшчына, бацькаўшчына!..
Далеч дарагая, неабдымная.
Над зямлёй цвіце зара барвовая.
Бацькаўшчына, бацькаўшчына...
Люба ты нам песняю нястрымнаю,
Непадкупнай думкай, шчырай моваю.
Бацькаўшчына, бацькаўшчына...
Вёсны залатыя, непагасныя.
Маладая дружба — шчасця поўная.
Бацькаўшчына, бацькаўшчына...
Люба ты нам доляй нашай яснаю,
Сілай нашай мужнаю чароўная!
Бацькаўшчына, бацькаўшчына...
І хаціна родная, і вуліца,
І сцяжына, змалку пратаптаная...
Бацькаўшчына, бацькаўшчына...
Сэрца, каб ажыць, к табе прытуліцца.
Сэрца, катамі падратаванае...
*
— Ты не зважай, брат, на маршчын сляды
На твары на маім. Што ж, знак былога...
І дужы я яшчэ і малады,
І светлая цяпер мая дарога,—
Сказаў ён і паходкай юнака
Ступіў да свайго трактара шырока.
Махнула мне мазольная рука,
І зноў паплыў над полем мерны рокат.
І праляглі за ім зямлі пласты —
Зямлі калгаснай, шчырай, урадлівай,
І за рулём ён быў,— як я і ты,
Яго браты,— сваім жыццём шчаслівы.
І я глядзеў яму прыхільна ўслед
І думаў аб вялікім светлым лёсе
Маіх сяброў.
Нам вандраваць у свет,
Каб долю адшукаць, не давялося.
Нам бацькаўшчына родная дала
Святло, і ласку, і красу, і ўцеху,
Яна нам і сяброўкаю была,
І песняй, і юнацкім звонкім смехам,
І сонцам, і лятункам дарагім,
І крыллямі, магутнымі, жывымі,—
Яна дала нам алыя сцягі,
Каб з сэрцамі былі мы агнявымі.
І нам часамі цяжка было, што ж,
Варожая ішла на нас навала,
Свінцовы сек нас ураганны дождж,
Гарматнай навальніцаю ламала.
Ды ўсё ж нішто не здолела змагчы!
Мы ў бой ішлі адной сям’ёй народнай!
І сёння ззяюць славаю мячы
Вялікай нашай бацькаўшчыны роднай.
Цвіце памаладзелая зямля.
Жыві і слаўся, любасць маладая!
Хай ціхі дождж нясе красу палям,
Вада няхай у рэчках не спадае!
І я стаяў і думаў аб братах,
Закінутых у розныя старонкі,—
Чый покліч, як журботны сумны птах,
Ляціць над берагамі Амазонкі.
Чый голас чуў хрыбет Берагавы
І цёмныя завулкі Манрэаля,—
Сіроцкі голас, хоць яшчэ жывы,
Але з глухім бясконцым крыкам жалю...
Нямала разбрылося іх калісь
У пошуках зямлі — хоць трохі сытай...
І што яны ў чужых краях знайшлі?
Ці мала мар і шчырых душ разбіта?
І крыкнуць мне хацелася: — Браты!
Чые ў чужыне косці не сатлелі,
Я знаю — лёс ваш горкі і круты,
І вы па шчасцю сэрцамі збалелі.
Ад рэк чужых, дзе вы знайшлі адчай,
Чакаюць вас ля Нёмана і Сожа,
Чакае вас шчаслівы вольны край,
Дзе вас нішто ніколі не ўстрывожа!
Край вернасці і шчырасці людской,
Дзе сэрца сэрцу ласкі свае дорыць,
Край — бацькаўшчына родная, якой
Нам анішто на свеце не паўторыць!
*
Бацькаўшчына, бацькаўшчына...
Матчыная песня над калыскаю.
Акіяны сінія над хатай роднаю.
Бацькаўшчына, бацькаўшчына...
З кожнай сваёй памяткаю-рыскаю
Ты на ўсё жыццё — як зорка пуцяводная.
Бацькаўшчына, бацькаўшчына...
Можа, пра яе хто і забудзецца,
А яна ні пра каго не забываецца.
Бацькаўшчына, бацькаўшчына...
Што задумаў, зажадаў ты — збудзецца,
Толькі думка крыўды не збываецца.
Бацькаўшчына, бацькаўшчына...
Дні стаяць над краем прамяністыя.
І гараць сузор’і ў небе млечныя.
Бацькаўшчына, бацькаўшчына!
Пад сцягамі алымі агністымі
Мы ідзём з табою ў шчасце вечнае!
1957