Няхай паэтаў будуць і мільёны,
Сягоння, можа, ў свеце іх не менш.
Ды на зямлі, журботаю замглёнай,
Адзін патрэбен —
светлы, як прамень.
Адзін, адзін — магчыма, і не першы,
І не наймодны,—
зразумелы ўсім.
Адзін такі, каб і жыццём, і вершам
Быў для цябе па-роднаму сваім.
Упэўнен нехта, што святыя строфы
Ён творыць чалавецтву на вякі.
А чалавецтву на вякі-эпохі,
Як хлеб той —
сама простыя радкі.
Магчыма, яму трэба толькі слова,
Дзе шчырасць юнака і мудраца.
І каб з людзьмі пясняр —
і ў днях суровых,
І ў шчасці —
быў як роўны.
Да канца.
*
Адкуль прыйшоў ты, хлопча, ў гэты свет,
Дарогамі якога запавету?
Ці думаў, свой вітаўшы першацвет,
Пра будучыню слынную паэта?
Ці думаў калі-небудзь, ці гадаў
Пра песнярову сонечную долю?
Што спеву твайго звонкага ў гадах
Не спыніць нават смерць?.. Нідзе, ніколі?..
— Прыйшоў я стуль, дзе багацеяў кулі
Цалялі ў мяне ўночы праз акно.
Дзе для маёй — не матчынай — кашулі
Па нітцы ткалі людзі палатно.
Прайшоў я праз грымотныя пажары,
Будзёнаўцы — была мая радня.
Я жыць ішоў — і разам з камісарам
На баявога сеў тады каня.
Не, я зусім не марыў
у тыя дні
Пра слынную славутасць песнярову.
Другую вывучаў тады я мову
У грозным Рэвалюцыі агні.
І толькі там шукаў сваіх дарог,
Дзе грукат бою
быў мне як натхненне.
Радзіму вёў у перамогі Ленін,
І я быў сынам гэтых перамог.
*
А як жа ты, якой неспадзяванкай
Паэтам стаў, лятунку не ў дакор?..
— А ты хіба не чуеш кожным ранкам,
Як пахне над сцяжынкамі чабор?
А ты хіба за голасам жалейкі
Не слухаў кліч народнай барацьбы?
Не чуў хіба галошання Надзейкі —
Сірочы плач кахання і жальбы?
Не чуў душой спаку**тнелай, як звоняць
Па ўсёй зямлі трывожныя званы?
Як грозна Каліноўскага пагоня
Кара**ла чужаніц у дні вайны?..
Я ўсёй душой пачуў і ўбачыў гэта,
І за жыццё Айчыны сэрцам сох...
Не думаў я, браток, пра лёс паэта,
Але гарачых слоў стрымаць не мог.
Не мог маўчаць —
з душы напевам біла,
І я — ці ў бой ішоў, ці вёў сяўбу —
Чуў — як з народам
слоў мацнее сіла,
Пра шчасце быў мой спеў ці пра журбу...
*
Пятрусь Усцінавіч, наш дарагі, паверце,
Я знаю:
з Вамі сёння
увайду ў свой дзень.
Я знаю:
гэткія, як Вы, і пасля смерці
Навечна застаюцца між людзей.
Але ж — як сумна,
як, паверце, сумна
Да непазбыўнай думкі прывыкаць,
Што ўжо не можна
ў светласці задумнай
Вас на шумлівых вуліцах спаткаць.
Як сумна,
як бясконца недарэчна,
Што Вашае акно
для нас больш не гарыць.
Даўно без Вас ні з кім, ні з кім сардэчна
Не выпала нідзе пагаварыць.
Адны — як і заўжды, па пальцах лічаць хвілі.
Другіх — з трыбун і бура не саб'е.
А іншыя —
як кажуць, «вазамнілі»
Святымі, неўміручымі сябе.
Што ім да нейкай думы ці надзеі?
Што боль чужы ім браць да галавы?..
Па шчырасці сказаць —
не ўсе і ўмеюць
Любіць людзей,
як іх любілі Вы...
*
Пятрусь Усцінавіч...
Хвалююся і чую,
Як пры спатканні чуў апошні раз:
— А мы сабе працуем і працуем,
І так да скону гэта будзе ў нас.
А нам ісці, а нам шукаць і верыць,
Што толькі ў рупных пошуках — жыццё!..
Ах, Пётр Усцінавіч! А хто калі ці змераць
Сваім мог сэрцам
Вашага біццё?!
І вось чаму — для ўсіх для нас экзамен:
Прайсці, як Вы, па сцежцы па любой.
І покуль гэткія, як Вы,
пякуць нам памяць —
Датуль не будзе слова ў нас «адбой».
Няхай паэтаў будуць і мільёны,
Сягоння, можа, ў свеце іх не менш.
Ды на зямлі,
журботаю замглёнай,
Адзін патрэбен —
светлы, як прамень.
І Вы такі былі, ў народзе знаны,
З такім за справу родную стаім.
Вы вершам і жыццём непараўнаным
Навечна сталі кожнаму — сваім.
З такім не страшна і ў змаганні пасці,
З такім за гонар — праўдзе паслужыць...
Мы вызналі сваёй душою —
шчасце
І з Вамі побач быць,
і ў Вас вучыцца жыць...
1980