Пліз1
Хоць і свечкай і з трэскам
ляці сабе ўніз,
Хоць і з выбухам танка
гары і чарней,—
Не збяднее ленд-ліз,
Пліз, рашн, пліз,
Ваюй, рашн,
о’кей!..
Ваявалі, і падалі,
і крывёю напойвалі дол,
Надрываючы жылы
пад націскам лютых орд.
А Форд
пыхкаў сігарай.
Чуў енк удоў.
І чакаў
нашай роспачы
Форд.
Забіваючы цэнтамі
верх залатога мяшка,
Перамерваў-прыкідваў
дарогу ў Расію без віз:
«Саветам цяжка...
у Саветаў аслабла рука.
Выруч, Форд...
Пліз...»
Не счакаў,
Не счакаў!
Не збылося на Фордаў манер!
На суровай вярсце
прыгваздзілі
чужынцаў палкі!
Выстаяў,
Выжыў,
Цвёрда ступіў
СССР,-
Крок — у век,
Два — у вякі!
Па Амерыцы
Сёння
Іду — паўнамоцны пасол
Тых герояў,
што свету
далі перамогу ў вайне.
Я іду
Як пасол Сталінградаў і Брэстаў,
І Хатыняў — няскораных сёл.
І цікуе за мною Форд,—
баіцца мяне.
Ён цікуе за мною
з усёй сваёй хцівай раднёй,
На сігарах — астылы попел,
а ў позірках — люты агонь.
І я знаю,
чаго ён сягоння
цікуе за мной,
І я знаю, я знаю
прычыну
спалоху яго.
Ён баіцца,
што я
ад імя маіх паўшых сяброў
Прад’яўлю яму грозны прысуд:
ану, пакажы свой сейф!
І адкрыецца золата,
на якім — сяброў маіх кроў,
І адкрыецца змова,
якой гандляваў фарысей,
І адкрыецца свету
страшных тых акцый пакет,
Што на горы народным
фордаўскі трон залаціў...
І нервуецца Форд:
а раптам свет
Загадае ўладарна:
— За ўсё заплаці!
— Пліз! Пліз, сэр! —
хаваючы злосны ашчэр,
Запрашаюць мяне лісліва
пабыць за багатым сталом.
І я плюнуў бы з гневам
і на лёкаяў, і на гэта «сэр»,
Калі б не лічыў я сябе
паўнамоцным паслом.
Самых светлых герояў
Я —
паўнамоцны пасол,
І святую іх светласць
нідзе не заплямлю нічым.
Не трымці, не кідайся,
залатасейфавы хлебасол,
Бо высокая гордасць
у сэрцы маім.
Не трымці, не цікуй,
не стрыжы вачмі, Форд,
Мне не трэба працэнтаў
ад ганебных тваіх спраў.
Не пра золата думаў
мой народ,
Калі ў бітвах
мільёнамі душ
паміраў.
Я б мог, я б мог
рукавы закасаць,
Я б мог дабрацца
да скляпенняў тваіх.
Ды не я буду
сховы твае вытрасаць,—
Я і так гэта ведаю —
што там у іх.
Але помні, хаваючы мех залаты,
Што відушчы ўсё бачыць
гісторыі суд,—
Знае ён
і што думаў і што яшчэ думаеш ты,
Ты—
бяссільны стрымаць
пераможны над светам салют
Ад герояў паслом
я іду да людзей
па зямлі
І цыліндрам бліскучым
з праклёнам
ты хілішся ўніз.
Ну, і што ж. І кляні. І хлусі.
Я іду.
Мы такімі былі,
І такімі мы будзем.
Ведай гэта, Форд.
Пліз. Пліз!
1969—1971.
Нью-Йорк — Мінск
1 Калі ласка