Белы хлопец бярэ чорную дзеўку,
Вядзе за магноліі ў парку «Сентрал».
Хіба не роўнасць?
О’кей!
І на распісаным дрэўку
Ускінецца сцяг паласаты.
І грымне харал.
А зусім побач —
на вуліцы Сто дваццатай,
У Гарлеме,
Як у затхлелым і змрочным дне,
Нават машына
белага
баіцца спыняцца.
«Падай цэнт, сэр!» — моліць негр
І чуе з машыны:
«Ноу!» (Не!)
Роўнасць!
Адзін мае права — прасіць,
А другі мае права —
не даваць.
Роўнасць!
Хочаш — можаш смяяцца,
А хочаш — можаш гараваць.
Роўнасць!
Яна ў Амерыцы
Даецца з туманам і нервамі.
«Усе,— крычыць рэклама,— усе
Маюць права
Быць мільянерамі».
Маюць! Маюць!
Ніхто не здольны забараніць.
І гэта чуе Ракфелер
І ўскідвае руку бадзёра.
О'кей!
Хто-хто, а ён паспеў ацаніць
Роўнасць.
Купацца ў золаце,
Не знацца з бядой і пакорай.
А насупраць яго
сядзіць жабрак
І варочае беспрацоўнай сківіцай.
І думае:
Чаму ён
Ракфелера
Ніколі не меў сіл задушыць.
Вось бы,— радуецца жабрак
І сам нават дзівіцца,—
Вось бы павесяліўся,
Вось бы пажыў!
Жабрак усміхаецца ў мроях,
Расчырванеўся схуднелы твар.
І яго хапаюць на плёнку
І цягнуць на экран, як тавар:
— Глядзіце, глядзіце, амерыканцы,
Ён усміхаецца,
Ён, бачыце, верыць!
Хоць і галодны,
Ён верыць у свае неабмежаваныя
магчымасці
Ну што ж, калі не зрабіў ён багацця
Ў Амерыцы,
Ён можа пайсці на вайну
І мільёны свае знайсці яшчэ!
Ён можа ў баі і загінуць —
Ну што ж, гэта так.
Але ж ён можа і забіць
Не адну азіяцкую сотню!
«У Амерыцы — усе роўныя.
Здолееш — зробіш мільён за пятак.
А не здолееш —
поўзай сабе ў падваротні...» —
Крычыць рэклама.
І днём і ноччу крычыць.
Не спыняючыся,
галганяць мільянераў памагатыя,—
Ім што —
пакрычаў і ў кішэнь палажыў.
Ім што —
абы задаволенымі засталіся багатыя.
Абы паверылі
Бяздольныя і бяздомныя ўсе:
Якое ў іх шчасце,
Што жывуць у Амерыцы.
Лямантуе рэклама.
Дзень і ноч абяцанні нясе.
А бяздольныя —
Ім верыцца?
А загнаныя —
Ім верыцца?
Вось бы ім з тых экранаў
Паказаць свае дні.
Вось бы кінуць ім крык,
Як іх білі, і рвалі, і гнулі!
Што ж... Ну што ж —
калі ласка, крычы.
Толькі бог барані —
Не забудзь, не крані
Права, роўнасць багоў,
Бо засвішчуць і кулі!
Роўныя магчымасці,
Роўнасць,—
У каго ёсць кулі,
Той страляе.
У каго няма —
не.
Хто моцны —
той забівае.
А ты слабы?
Ну што ж —
стань дужым
і заб’еш мяне.
Мяне?
Не! Не!
Вось табе долар, забі другога.
Ты ж зразумей —
ты з ім роўны,
з тым самым другім.
Для кожнага ёсць і ў багацце дарога,
І права
Разлічыцца з суседам сваім.
Роўнасць!
Роўнасць!
Аж шалее расхлістаная Амерыка.
Бедная — хмурна глядзіць на вітрыны,
А багатая — ў раскошы топіцца...
Я б звар’яцеў тут зусім,
Калі б у шумлівым скверы
Не ўбачыў адзінокага
Задумнага хлопца.
Ён сядзеў,
З надзеяй
Гартаючы кнігу,
І ўпіваўся ў літары,
напружыўшы
просінь жыл.
— Аб чым ты?
— Аб роўнасці.
— І ты аб роўнасці?!.
— Так, аб роўнасці. Аб роўнасці ціхай.
Аб роўнасці,
Дзе можна сумленна жыць!..
Лістапад 1969,
Нью-Йорк