Прафесару
Мікалаю Мікалаевічу Аляксандраву
Хтосьці даў імя вавёрцы — Таня...
Таня, ці знаёма ты са сном?..
Толькі ўстане сіняе світанне —
Таня ўжо на варце пад акном.
То сцярожка вушкі натапурыць —
Слухае;
то раптам — скок і скок.
А то зноў прысядзе — вочкі жмурыць
Ды гарэзна кратае лісток.
А пасля, наструненая,
нібы
Штось яе трывогай абдало,
Ціха так наблізіцца да шыбы
І камусьці цокае праз шкло.
— Цок, цок, цок! —
цакоча і цакоча —
Не заўважыць, хоць і побач стань.
Таня, Таня,
што сказаць ты хочаш
І каму —
у гэтакую рань?
А за шыбай той — малая Света.
(Восьмы год паспела перажыць.)
Захварэла Света ў гэта лета,
З хвораю галоўкаю ляжыць.
Цяжка Свеце — бы пад нейкім прэсам,
Гэтак боль сціскае, ледзь стрываць.
Наказаў настрога ёй прафесар
Ні на хвілю з ложка не ўставаць.
Але ж як уцерпіш тут, не ўстанеш,
Хоць бы ўсе загадвалі: «Ляжы!»,
Калі з ранку раненькага
Таня
Просіць Свету — слова хоць скажы!
І з пасцелі цёпленькай, сагрэтай
(Глянула — нікога не відно) —
Устае, ступае ціха Света,
Адчыняе Танечцы акно.
— Таня мая, Танечка! —
Пяшчотна
Падае вавёрачцы руку.
А ўжо тая!.. Як да самай роднай,
Горне да яе сваю шчаку.
А тады, бы раптам нешта ўспомніць,
Лапкі развядзе і ў ладкі б’е.
А тады сігне на падаконнік,
Скокае, на хвосцік устае.
Выкладае ўсю навуку лесу...
— Таня,— просіць Света,— не дурэй...
І не бача Света,
што прафесар
На гульню іх дзівіцца з дзвярэй...
«Света, Света... Гэтакага ўчынку
Ну, ці ж мог чакаць я, ну ці ж мог...» —
Думае прафесар пра дзяўчынку...
Дума... Эх ты ж, дума... Горш трывог...
Трэ было б сказаць: «Сваволіш, Света...»
Можа, й пакараць... Ды як караць...
Ён жа знае: і ў такое лета
Не кідаюць Светы паміраць.
Колькі раз паніклыя галоўкі
Ён трымаў,— апошні чуў хрыпок.
Паміраюць дзеці, як салоўкі,
Захліпнецца ў песні — і набок.
Ён, прафесар слынны, мужны воін,
Што прайшоў праз грозныя франты,
Колькі раз
рыдаў усёй душою,
З мёртвага знімаючы бінты.
Колькі раз караў сябе самога,
Сам сябе судзіў і катаваў
(Хоць і знаў — не вінен!),
што жывога
Зберагчы не змог, не ўратаваў...
Вось і сёння...
Радасны ці горкі
Будзе для дзяўчынкі новы дзень...
— Таня,— кажа Света да вавёркі,—
Сціхні, пасаромся ж ты людзей...
Лепей так вось,— перад развітаннем
Абніму цябе, вось тут прысядзь...
І згаджаецца, цішэе Таня,
З радасцю дае сябе абняць...
І глядзіць прафесар, як на свята,
На іх дружбу, на пяшчоту іх.
І з кішэні белага халата
Дастае цукеркі для малых.
«Што ж... Хай пагуляюць...—
Думкай годзіць
Сам сабе...— Ах, Света-дзераза...»
І кладзе цукеркі, і выходзіць...
Бо пачуў: пячэ ў вачах сляза...
1975